Forel is een vissoort die behoort tot de familie Salmonidae, waartoe ook de zalm en de meerforel behoren. Forellen komen voor in verschillende werelddelen, met name in rivieren, beken, meren, vijvers en (in sommige gevallen) in de oceaan. Ze staan bekend om hun opvallende kleuren en schoonheid.
© Paul | Adobe Stock
Er zijn verschillende geslachten van forel, de meest bekende zijn Salmo (Atlantische oceaan), Salvelinus (Indische oceaangebied) en Oncorhynchus (Arctisch oceaangebied). Binnen deze geslachten zijn er nog veel meer soorten te vinden.
Forel is een geliefde vissoort voor hengelsportliefhebbers. In Nederland en België mag er in de meeste wateren gratis op forel gevist worden, mits je een visvergunning hebt.
Stierhaai
Stierhaaien (Carcharhinus leucas) komen voor in zoutwater, maar kunnen ook in zoetwater terechtkomen — bijvoorbeeld in riviermondingen, estuaria en mangroven. Deze bijzondere eigenschap maakt hen tot een van de weinige haaiensoorten die zowel in zee als in rivieren kunnen overleven. Dankzij hun unieke nierfunctie kunnen ze zouten uit hun lichaam filteren in zoutwater en juist water opnemen in zoetwater.
In Afrika, Australië, Noord- en Zuid-Amerika komen stierhaaien zelfs voor in rivieren die honderden kilometers landinwaarts stromen. In zulke gebieden kunnen ze forel tegenkomen, vooral op plekken waar rivieren in zee uitmonden. Hoewel forel geen vaste prooi is, kan een stierhaai er wel op jagen als de kans zich voordoet. Hun dieet bestaat voornamelijk uit andere vissen, inktvissen en schaaldieren. Zie ons artikel Sluipmoordenaars van de Zambezi.
Stierhaaien worden beschouwd als een bedreigde diersoort, en de jacht op deze haaien is wereldwijd beperkt of verboden. Het is dus van groot belang dat ze worden beschermd.
Forel: een diverse en belangrijke vissoort
Forel is een verzamelnaam voor verschillende vissoorten die behoren tot de familie Salmonidae. Tot deze familie behoren ook zalmen en beekforellen. De bekendste soorten zijn de regenboogforel, bruinforel, beekforel, zeeforel en goudforel.
Forellen leven in rivieren, beken, meren en vijvers, en sommige soorten trekken zelfs naar zee om te paaien. Ze zijn te herkennen aan hun gestroomlijnde lichaam, opvallende kleuren en elegante zwembewegingen. In heldere wateren schitteren ze in het zonlicht met tinten die variëren van zilver en groen tot rood en goud.
Forellen spelen een belangrijke rol in het ecosysteem. Ze zijn roofvissen die zich voeden met insecten, kleine visjes, schaaldieren en andere waterdieren, maar dienen zelf ook als prooi voor vogels, zoogdieren en grotere vissen.
Helaas worden forelpopulaties wereldwijd bedreigd door vervuiling, verlies van leefgebied en overbevissing. Klimaatverandering zorgt bovendien voor hogere watertemperaturen, wat hun voortplanting bemoeilijkt. Natuurbeschermingsorganisaties en viskwekerijen zetten zich daarom in voor het behoud van forelsoorten door het herstel van leefgebieden, kweekprogramma’s en bewustwording onder sportvissers.
In Nederland is vooral de regenboogforel populair bij sportvissers. Deze soort wordt regelmatig uitgezet in rivieren en vijvers en staat bekend om zijn vechtlust en prachtige kleuren. Forelvissen is hier toegestaan met een geldige visvergunning, zolang de regels voor vangst en dierenwelzijn worden gerespecteerd.
© DaveWiz84
Regenboogforel: een prachtige en veelzijdige vis
De regenboogforel (Oncorhynchus mykiss) is een zoetwatervis die oorspronkelijk voorkomt in het westen van Noord-Amerika, met name in de riviergebieden rond de Stille Oceaan. Inheemse volkeren vingen deze vis al eeuwenlang, niet alleen als voedselbron, maar ook als onderdeel van hun cultuur. In de 19e eeuw werd de soort voor het eerst in Europa geïntroduceerd en is sindsdien verspreid over vrijwel de hele wereld.
Regenboogforellen danken hun naam aan hun opvallende kleuren:
- een metallic blauwgroene rug die glinstert in het zonlicht
- een zilverkleurige buik die de vis een elegante uitstraling geeft
- een roze tot rode streep langs de flanken die hen hun karakteristieke uiterlijk verleent
De kleuren kunnen variëren afhankelijk van leefgebied, voeding en seizoen. Tijdens het paaiseizoen kleuren de mannetjes feller om de vrouwtjes te imponeren.
Regenboogforellen leven in verschillende soorten water: rivieren met stromend water, beken met rotsachtige bodems, diepe meren en vijvers met helder, zuurstofrijk water. Ze verkiezen koel water met voldoende schuilplaatsen, zoals stenen, planten en overhangende oevers.
Deze forelsoort is bijzonder flexibel en past zich goed aan verschillende omstandigheden aan. Ze kunnen overleven in watertemperaturen van 0 tot 25 graden Celsius en zich voeden met een breed scala aan voedsel — van insecten en wormen tot kleine vissen en schaaldieren. Dit aanpassingsvermogen heeft bijgedragen aan hun wereldwijde verspreiding.
De lengte en het gewicht van regenboogforellen verschillen sterk per leefgebied. In voedselrijke wateren kunnen ze groter worden, soms tot meer dan 1 meter en meer dan 20 kilogram. Meestal zijn ze echter kleiner, tussen 20 en 40 centimeter lang.
Als actieve jagers gebruiken regenboogforellen verschillende technieken. Ze kunnen hun prooi achtervolgen, in een hinderlaag wachten of zelfs uit het water springen om insecten te vangen. Hun jachtgedrag maakt hen tot een geliefde sportvis, gewaardeerd om hun kracht en snelheid.
De voortplanting vindt plaats in grindrijke beken en rivieren met stromend, zuurstofrijk water. Het vrouwtje legt haar eieren in een ondiepe kuil in het grind, waarna het mannetje ze bevrucht. Na ongeveer zes weken komen de eieren uit en zwemmen de jonge forellen weg om hun eigen leefgebied te zoeken.
© Philthy54
Bruinforel: pracht en kracht in harmonie
De bruinforel (Salmo trutta) is een inheemse forelsoort uit Europa en West-Azië. Deze vis staat bekend om zijn prachtige kleuren, sterke karakter en grote aanpassingsvermogen. Bruinforellen leven in koele, heldere wateren zoals beken, rivieren, meren en vijvers, waar ze graag schuilen tussen stenen, waterplanten en overhangende wortels.
Hun uiterlijk is indrukwekkend:
- een donkergroene tot bruine rug die mooi opgaat in het water
- zilverachtige flanken met rode en zwarte stippen, vaak omringd door een blauwe gloed
- een lichte, bijna gouden buik die vooral tijdens het paaiseizoen sterker kleurt
Tijdens de paaitijd in de herfst worden deze kleuren nog intenser, vooral bij de mannetjes. Bruinforellen kunnen tot wel 80 centimeter lang worden en een gewicht van ongeveer 6 kilogram bereiken, afhankelijk van hun leefomgeving en voedselbeschikbaarheid.
Net als andere forellen zijn ze opportunistische jagers. Ze voeden zich met insecten, larven, kleine vissen, kreeftachtigen en wormen. Zelf vormen ze een belangrijke schakel in het ecosysteem, want ze dienen als prooi voor vogels, otters en grotere roofvissen.
Helaas worden bruinforelpopulaties in Europa bedreigd door watervervuiling, klimaatverandering, overbevissing en het verdwijnen van natuurlijke leefgebieden. In sommige regio’s geldt de soort zelfs als kwetsbaar of bedreigd.
Om deze vissen te beschermen worden maatregelen genomen zoals het verbeteren van leefgebieden, het instellen van vangstquota en het voorlichten van vissers. Door bruinforel te beschermen en hun leefomgeving te herstellen, kunnen we ervoor zorgen dat deze bijzondere soort ook in de toekomst in onze rivieren en beken blijft voorkomen.
© Jay Fleming - (US Nat'l Park Svc)
Beekforel: een prachtige en unieke vissoort
De beekforel (Salvelinus fontinalis) is een inheemse zoetwatervis uit het oosten van Noord-Amerika. Deze soort is geliefd bij sportvissers vanwege zijn opvallende kleuren, sterke vechtlust en sierlijke bewegingen in helder water.
Beekforellen leven in koele, zuurstofrijke beken, rivieren en vijvers. Ze geven de voorkeur aan kleine, beboste stroompjes met een rotsachtige bodem en veel schuilplaatsen, zoals omgevallen bomen of overhangende planten.
Hun uiterlijk is werkelijk betoverend:
- een donkergroene tot bruine rug
- een lichte, bijna zilveren buik
- flanken met rode vlekken omgeven door blauwe halo’s
Tijdens het paaiseizoen in de herfst worden de kleuren nog intenser, vooral bij de mannetjes. In gunstige omstandigheden kunnen beekforellen tot 80 centimeter lang worden en een gewicht van ongeveer 6 kilogram bereiken, al blijven ze meestal kleiner.
Beekforellen zijn roofvissen die zich voeden met insecten, larven, kleine visjes en andere waterdieren. Ze vormen een belangrijke schakel in het ecosysteem, want ze helpen insectenpopulaties in balans te houden en zijn zelf een prooi voor vogels, vissen en zoogdieren.
Net als andere forellen worden ook beekforelpopulaties bedreigd door vervuiling, verlies van leefgebied, overbevissing en klimaatverandering. In Europa geldt de soort als kwetsbaar.
Om deze vissen te beschermen worden maatregelen genomen zoals het verbeteren van waterkwaliteit, het herstellen van natuurlijke oevers, het beperken van de visvangst en het geven van voorlichting aan vissers. Dankzij deze inspanningen kan de beekforel hopelijk ook in de toekomst blijven schitteren in onze heldere beken en rivieren.
© Yellowstone NP - USA
Roodkeelforel: een veelzijdige vis met een kenmerkende rode streep
De roodkeelforel (Oncorhynchus clarkii) is een zoetwatervis die van nature voorkomt in het westen van Noord-Amerika, van Alaska tot het noorden van Mexico. De soort dankt zijn naam aan de felrode tot oranje streep onder de kaken, die lijkt op een snee of schuine lijn.
Roodkeelforellen leven in uiteenlopende wateren: van kleine bergbeekjes tot grote rivieren, meren en kustmondingen. Ze geven de voorkeur aan helder, koud en goed zuurstofrijk water met een bodem van grind of steen. Deze vissen komen voor op hoogtes van zeeniveau tot boven de 3000 meter.
De lengte en het gewicht van roodkeelforellen variëren sterk per ondersoort en leefgebied. In kustgebieden zijn ze vaak kleiner, rond 30 tot 40 centimeter lang, terwijl in het binnenland exemplaren tot 70 centimeter en ruim 4 kilogram kunnen bereiken. Hun groei wordt beïnvloed door de watertemperatuur, voedselbeschikbaarheid en de aanwezigheid van roofdieren.
Roodkeelforellen zijn actieve jagers die zich voeden met insecten, kleine vissen, kreeftachtigen en andere waterdieren. Ze spelen een belangrijke rol in het ecosysteem: ze helpen insectenpopulaties te reguleren en vormen zelf voedsel voor vogels, vissen en zoogdieren.
Helaas worden roodkeelforelpopulaties bedreigd door vervuiling, verlies van leefgebied, overbevissing en klimaatverandering. In verschillende gebieden zijn beschermingsmaatregelen ingevoerd, zoals het verbeteren van paaigronden, het beperken van de visvangst en het herstellen van natuurlijke stroompatronen in rivieren.
Dankzij deze inspanningen blijft de roodkeelforel een symbool van de bergstromen van Noord-Amerika — kleurrijk, krachtig en onvervangbaar in zijn natuurlijke omgeving.
© Rayfound
Goudforel: een kleine forel met een gouden glans
De goudforel (Oncorhynchus aguabonita of Oncorhynchus mykiss aguabonita) is een opvallend mooie vis met een warme, gouden kleur en een roodachtige glans langs de flanken. Deze forel komt van oorsprong voor in de bergachtige gebieden van Californië, waar hij leeft in helder, koud en zuurstofrijk water.
Goudforellen voeden zich vooral met aquatische insecten, larven en kleine kreeftachtigen, maar eten ook kleine visjes. Ze leven meestal in hooggelegen beken en meren, waar het water koel en schoon is. Door hun beperkte verspreidingsgebied en de kwetsbaarheid van hun leefomgeving worden ze beschouwd als een zeldzame en beschermde soort.
In vergelijking met andere forelsoorten zijn goudforellen klein van stuk. De gemiddelde lengte ligt tussen 15 en 30 centimeter en het gewicht tussen 0,3 en 1,5 kilogram. In uitzonderlijke gevallen kunnen ze tot 45 centimeter lang worden en bijna 2 kilogram wegen. Hun groei hangt sterk af van het voedselaanbod, de watertemperatuur en de hoogte waarop ze leven — hoe hoger in de bergen, hoe kleiner ze doorgaans blijven.
Goudforellen spelen een belangrijke rol in het ecosysteem van bergmeren en bergstromen. Ze houden insectenpopulaties in balans en dienen als voedsel voor vogels en grotere roofvissen.
Net als veel andere forellen worden goudforelpopulaties bedreigd door vervuiling, verlies van leefgebied, overbevissing en klimaatverandering. In sommige gebieden zijn maatregelen genomen om hun voortbestaan te waarborgen, zoals het herstellen van natuurlijke waterlopen, het verbeteren van paaigronden en het beperken van de visvangst.
Door hun schoonheid en zeldzaamheid is de goudforel een symbool geworden van de ongerepte bergnatuur: kwetsbaar, maar van onschatbare waarde.
© Piotr Wawrzyniuk | Adobe Stock
Zeeforel: een fascinerende trekvis
De zeeforel (Salmo trutta) is een bijzondere forelsoort die zowel in zout als zoet water leeft. Deze trekvis — ofwel anadrome soort — brengt het grootste deel van zijn leven door in zee, maar trekt naar rivieren en beken om te paaien.
Zeeforellen geven de voorkeur aan helder, koud en zuurstofrijk water met een grind- of zandbodem. De jonge vissen blijven meestal één tot drie jaar in de rivier voordat ze naar zee trekken om volwassen te worden. Daar leven ze vooral in kustwateren en estuaria, waar ze zich voeden met kleine vissen, garnalen en krabben.
De trek tussen zoet en zout water is essentieel voor hun levenscyclus. In rivieren groeien de jongen op in een relatief veilige omgeving, terwijl de volwassen dieren in zee voedsel in overvloed vinden. De terugkeer naar de paaigronden zorgt voor een gezonde genetische verspreiding en houdt de populatie sterk.
Zeeforellen kunnen indrukwekkend groot worden. De meeste exemplaren worden tussen 40 en 70 centimeter lang en wegen 1 tot 5 kilogram, maar in uitzonderlijke gevallen kunnen ze langer dan 1 meter worden. Hun groei hangt af van voedselbeschikbaarheid, watertemperatuur en leefgebied.
Helaas worden zeeforellen bedreigd door vervuiling, dammen die migratie blokkeren, verlies van leefgebied en klimaatverandering. Om deze vissoort te beschermen, werken natuurbeschermers en overheden samen aan het herstellen van rivieren, het verwijderen van barrières en het verbeteren van paaigebieden.
Dankzij deze maatregelen is de zeeforel nog steeds te vinden in verschillende Europese rivieren — een levende herinnering aan de nauwe band tussen zee en zoetwater.
© Oregon Departement of Fish and Wildlife
Stierforel: een prachtige, maar bedreigde vis
De stierforel (Salvelinus confluentus) is een indrukwekkende vis die voorkomt in heldere, koude rivieren en meren van het westen van de Verenigde Staten en Canada. Hij behoort tot de familie van de riddervissen (char), waartoe ook de beekforel en Dolly Varden behoren.
Stierforellen leven in bergachtige gebieden met diep, koel water en veel schuilplaatsen tussen stenen, keien en boomwortels. Ze zijn sterk, wendbaar en kunnen een lengte bereiken tot ruim 1 meter en een gewicht van meer dan 14 kilogram, hoewel de meeste exemplaren kleiner blijven.
Hun uiterlijk is bijzonder: een olijfgroene tot bronskleurige rug, lichtere flanken met lichtgele vlekken en een witte rand langs de vinnen. Tijdens de paaitijd in de herfst kleuren de mannetjes dieper oranje en rood, wat hen een opvallend en bijna sierlijk uiterlijk geeft.
Stierforellen zijn roofvissen die zich voeden met insecten, kreeftachtigen en kleinere vissen. Ze spelen een belangrijke rol in hun leefgebied door het evenwicht tussen prooidieren te behouden.
Helaas is de stierforel tegenwoordig een bedreigde vissoort. Vervuiling, verlies van leefgebied, overbevissing, klimaatverandering en barrières in rivieren hebben hun populatie sterk doen afnemen. In de Verenigde Staten staat de soort onder bescherming van de Endangered Species Act.
Om deze vissen te behouden, worden in Noord-Amerika diverse maatregelen genomen. Denk aan het herstellen van natuurlijke stroompatronen, het verbeteren van paaigronden, het verwijderen van dammen en het voorlichten van vissers. Dankzij deze inspanningen is er hoop dat de stierforel zijn plaats in de koude bergwateren kan behouden.
© Bering Land Ridge National Preserve
Dolly Varden: een prachtige en veelzijdige vissoort
De Dolly Varden (Salvelinus malma) is een soort riddervis die van nature voorkomt in het noorden van de Stille Oceaan en in aangrenzende zoetwatergebieden van Noord-Amerika en Azië. Deze middelgrote vis valt op door zijn elegante kleuren en zijn vermogen om zich aan te passen aan verschillende leefomgevingen.
Dolly Vardens hebben een donkergroene tot blauwzwarte rug, zilverkleurige flanken en een witte buik. Over hun lichaam en vinnen liggen kleine zwarte vlekjes, en tijdens de paaitijd krijgen de mannetjes een felrode of oranje buik. Ze leven vooral in koude, heldere rivieren, bergstromen en kustgebieden waar zalm voorkomt. Vaak zijn ze te vinden bij paaigronden van zalmen, omdat ze zich voeden met insecten, kreeftachtigen, kleine vissen en zalmeitjes.
De lengte van een Dolly Varden varieert afhankelijk van het leefgebied. In rivieren worden ze meestal 30 tot 50 centimeter lang, terwijl ze in grotere meren en kustwateren wel tot 80 centimeter kunnen bereiken. Het gewicht ligt doorgaans tussen 1 en 7 kilogram.
Dolly Vardens spelen een belangrijke rol in het ecosysteem: ze helpen insectenpopulaties in balans te houden en vormen zelf voedsel voor vogels, zoogdieren en grotere vissen.
Net als veel andere forelsoorten worden ook Dolly Vardenpopulaties bedreigd door vervuiling, klimaatverandering, overbevissing en het verdwijnen van natuurlijke leefgebieden. In sommige regio’s worden maatregelen genomen om hun aantallen te herstellen, zoals het verbeteren van waterkwaliteit, het herstellen van paaigronden en het beschermen van rivieren tegen dammen.
De Dolly Varden is daarmee een symbool van de noordelijke wildernis: sterk, kleurrijk en onvervangbaar in de koude, heldere wateren van Alaska en Canada.
Viskwekerijen Nederland en België
In Nederland en België worden verschillende vissoorten gekweekt in gespecialiseerde viskwekerijen. Deze bedrijven leveren vissen voor consumptie, sportvisserij en herstelprojecten van natuurlijke populaties.
Alle viskwekerijen in Nederland staan onder toezicht van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA). In België houdt het Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen (FAVV) toezicht. Beide organisaties controleren de kwaliteit van het water, het dierenwelzijn en de voedselveiligheid binnen de kwekerijen.
De NVWA en het FAVV geven daarnaast advies over maatregelen om het welzijn van de vissen te verbeteren, milieueffecten te beperken en duurzame productiemethoden te stimuleren. Hun doel is om consumenten te beschermen tegen onveilig voedsel en om de kwaliteit van de visproductie te waarborgen.
Viskwekerijen spelen ook een belangrijke rol bij het behoud van bedreigde vissoorten. Door het kweken en uitzetten van jonge vissen helpen ze populaties te herstellen die onder druk staan door vervuiling, overbevissing of klimaatverandering.
Zo dragen kwekerijen in Nederland en België bij aan zowel voedselproductie als natuurbehoud — een evenwicht tussen mens en water dat van groot belang is voor de toekomst van onze binnenwateren.
Ga mee vissen! Hier vind je de leukste forelvijvers
Wil je zelf eens proberen forel te vangen?
Op deze kaart zie je waar dat allemaal kan – van gezellige dorpsvijvers tot grote visparken met meerdere vijvers.
Klik op een visicoontje om meer te ontdekken over elke locatie en plan je eigen dag aan het water!
Kaart: © Google My Maps – gegevens gecontroleerd door Wereld van de Haai.
Veel plezier aan de waterkant!
Of je nu komt voor de rust, de spanning van de vangst of gewoon voor een gezellig dagje buiten — forelvissen is een prachtige manier om de natuur van dichtbij te beleven.
Trek dus je laarzen aan, neem je hengel mee en ontdek hoe leuk forelvissen kan zijn! Wie weet vang jij straks de grootste vis van de dag. Forelvissen is namelijk meer dan een sport — het is een moment van rust, natuur en verwondering. Geniet van elke minuut aan het water.
© NOAA 
