Ver weg in de Indische Oceaan, voor de kust van zuidelijk Afrika, ligt een van de meest fascinerende en mysterieuze eilanden ter wereld: Madagaskar. Dit eiland is groter dan Frankrijk, maar voelt als een eigen continent vol unieke diersoorten, kleurrijke culturen, wilde geschiedenis en adembenemende landschappen. Of je nu droomt van tropische stranden, van eeuwenoude piratenverhalen of van het spotten van lemuren in het regenwoud – Madagaskar biedt het allemaal.

De stad Antsirabe ligt tussen de heuvels van de centrale hooglanden en staat bekend om haar thermale baden, koloniale architectuur en rustige sfeer. De mix van Europese invloeden en Malagassische traditie is hier goed zichtbaar | © Pierre-Yves Babelon  - Adobe Stock

Een verleden van piraten en koninkrijken

In de 17e en 18e eeuw stond Madagaskar bekend als een van de gevaarlijkste, maar ook aantrekkelijkste plekken voor zeelieden en avonturiers. Het eiland was strategisch gelegen langs de handelsroutes tussen Europa, Afrika en Azië. Vooral Île Sainte-Marie – een eilandje voor de oostkust, tegenwoordig ook bekend als Nosy Boraha – groeide uit tot een legendarisch toevluchtsoord voor piraten.

De natuurlijke havens, overvloed aan voedsel en het milde klimaat maakten het eiland tot een ideaal tussenstation voor piratenschepen. Beroemde piraten zoals William Kidd, Thomas Tew, Henry Every en La Buse (Olivier Levasseur) zouden er hun schepen hebben laten repareren, hun bemanningen hebben versterkt en zelfs schatten hebben begraven. Volgens sommige verhalen stichtten zij zelfs een eigen vrije staat, de zogenaamde Republiek Libertalia, waar vrijheid en gelijkheid heersten. Of deze republiek ooit echt bestaan heeft, is niet bewezen, maar het verhaal leeft voort in de geschiedenis én in de verbeelding.

Het Rova van Antananarivo, het voormalige koninklijk paleis van de Merina-dynastie, torent hoog boven de hoofdstad uit. Ooit symbool van macht en onafhankelijkheid, werd het in 1995 grotendeels verwoest door brand. De ruïnes worden vandaag de dag langzaam gerestaureerd en vormen een tastbare herinnering aan de Malagassische vorstentijd | © milosk50  - Adobe Stock

Wie vandaag Île Sainte-Marie bezoekt, kan nog steeds sporen van dit piratenverleden vinden. Er ligt een echt piratenkerkhof, waar verweerde grafstenen met doodshoofden en gekruiste botten herinneren aan het roerige verleden. In de baaien zouden nog altijd wrakken van oude schepen op de zeebodem liggen. Kleine musea en lokale gidsen vertellen graag over de scheepslui die hier aanmeerden, vochten, leefden, – en stierven. Naast het historische belang is het eiland vandaag een paradijs voor walvisspotters (vooral van juli tot september), rustzoekers en natuurliefhebbers die op zoek zijn naar iets bijzonders.

Terwijl de piraten zich aan de kusten ophielden, groeide in het binnenland de macht van lokale koninkrijken. In de hooglanden ontwikkelde zich de Merina-dynastie, met invloedrijke vorsten als koningin Ranavalona I, die zich fel verzette tegen Europese bemoeienis. Pas in 1896 werd Madagaskar officieel een kolonie van Frankrijk. De koloniale periode bracht nieuwe steden, spoorwegen en handel, maar ook uitbuiting en conflicten. In 1960 werd Madagaskar onafhankelijk.

Île Sainte-Marie – het pirateneiland van Madagaskar

In de 17e en 18e eeuw werd Île Sainte-Marie een berucht toevluchtsoord voor piraten. Het lag strategisch langs de handelsroutes tussen Europa, Afrika, India en Azië, en bood een veilige, natuurlijke haven met volop voedsel, zoet water én genoeg ruimte om schepen te repareren.

In de 17e en 18e eeuw werd Île Sainte-Marie, ook wel Nosy Boraha genoemd, een berucht toevluchtsoord voor piraten. Het lag strategisch langs de handelsroutes tussen Europa, Afrika, India en Azië, en bood een veilige, natuurlijke haven met volop voedsel, zoet water en genoeg ruimte om schepen te repareren.

Waarom wordt het 'Pirate Island' genoemd?
Honderden piraten woonden en leefden er tijdelijk of zelfs permanent. Beroemde namen zoals William Kidd, Henry Every, Thomas Tew en La Buse (Olivier Levasseur) zouden er zijn geweest. Volgens overlevering was er zelfs sprake van een soort vrije piratenrepubliek: Libertalia. Of die echt bestaan heeft, weet niemand zeker, maar het eiland is doordrenkt van verhalen over vrijheid, gelijkheid en gedeelde buit.

In de jungle van Île Sainte-Marie liggen tussen het groen nog eeuwenoude grafstenen van piraten verborgen (Cimetière des Pirates, île Sainte-Marie, Madagascar). De opvallende waaierpalm op de achtergrond is de ravenala, een plant die symbool staat voor Madagaskar. De sfeer is mysterieus en sprookjesachtig – alsof de tijd hier even stil heeft gestaan | © Ariane Citron - Adobe Stock

Wat kun je er nu nog zien?

• Een echt piratenkerkhof, met verweerde grafstenen, sommige met doodshoofden en gekruiste botten
• Wrakken van oude schepen in de ondiepe baaien
• Kleine musea en lokale gidsen die vertellen over het piratenverleden
• Een prachtig eiland met tropische stranden, walvissen (van juli tot september), en authentieke Malagassische dorpjes

Hoe kom je er?

Île Sainte-Marie ligt voor de oostkust van Madagaskar en is bereikbaar per boot of klein vliegtuig vanaf het vasteland. Tegenwoordig is het ook populair onder reizigers die houden van eco-toerisme, duiken en rustige natuur.

De eerste bewoners: niet Afrikaans, maar Aziatisch?

Madagaskar ligt vlak voor de Afrikaanse kust, dus je zou verwachten dat het eerst werd bewoond door mensen uit Afrika. Maar verrassend genoeg kwamen de eerste bewoners rond het jaar 500 n.Chr. uit Zuidoost-Azië, vermoedelijk uit het huidige Indonesië of Borneo.

Ze reisden in grote uitgeholde kano’s over de Indische Oceaan. Deze zeevaarders brachten rijst, bananen, kokosnoten en hun taal mee. De Malagassische taal is daardoor verwant aan Maleis-Polynesische talen. Pas later kwamen Afrikaanse volken vanuit het vasteland. De huidige bevolking van Madagaskar is dus een unieke mix van Aziatische en Afrikaanse oorsprong – iets wat nergens anders ter wereld voorkomt.

Op de lokale markten van Madagaskar vind je geurige zakken vol bonen, linzen, rijst en specerijen. Veel van deze producten worden kleinschalig verbouwd en vormen de basis van de Malagassische keuken. De kleuren, geuren en geluiden maken een bezoek aan de markt tot een echte belevenis | © ArtushFoto - Adobe Stock

Arabieren en handelaren

Vanaf de 8e tot 10e eeuw bereikten Arabische handelaren de oostkust van Madagaskar. Ze brachten de islam, het Arabisch schrift, kennis over astronomie, specerijen en technieken voor metaalbewerking met zich mee. Deze handelaren kwamen vooral uit Oman, Jemen en het Arabisch Schiereiland en maakten deel uit van het grotere netwerk van de Indische Oceaan-handel. Ze vestigden zich tijdelijk of permanent in kustnederzettingen, trouwden met lokale vrouwen en droegen bij aan de ontwikkeling van handelsplaatsen en cultuurcentra.

Sommige kustgemeenschappen, met name in het noorden en oosten van het eiland, behielden tot op de dag van vandaag Arabische invloeden in hun religie, architectuur, taalgebruik en tradities. De aanwezigheid van graven met Arabische inscripties en oude moskeeën getuigt van hun blijvende impact op de Malagassische identiteit.

De Portugezen en de ‘westerse ontdekking’

De eerste Europese contacten De eerste Europeaan die Madagaskar beschreef was Diogo Dias, een Portugese ontdekkingsreiziger. In het jaar 1500 werd zijn schip tijdens een hevige storm van koers geblazen, waarna hij onverwacht aan de kust van Madagaskar belandde. Hij noemde het eiland São Lourenço, naar de heilige Laurentius, aangezien zijn aankomst samenviel met diens naamdag. Hoewel hij geen langdurige invloed uitoefende, markeerde zijn ontdekking het begin van Europese nieuwsgierigheid naar het eiland.

Gedurende de 16e en 17e eeuw verkenden ook andere Europese mogendheden de regio. De Fransen en Britten probeerden op verschillende manieren voet aan wal te krijgen, hetzij door handelscontacten, hetzij door militaire expedities. Deze pogingen verliepen echter moeizaam door hevige weerstand van lokale koninkrijken, tropische ziekten en logistieke uitdagingen. Pas in de 17e eeuw begonnen Europeanen meer serieuze pogingen tot kolonisatie, met name de Fransen, die forten bouwden aan de kust en langdurige handelsrelaties aangingen. Deze periode van toenemende buitenlandse invloed legde de basis voor de uiteindelijke kolonisatie door Frankrijk in de 19e eeuw.

Flora en fauna die nergens anders voorkomen

Madagaskar is wereldwijd beroemd vanwege zijn uitzonderlijke biodiversiteit. Wat het eiland zo bijzonder maakt, is dat ongeveer negentig procent van alle planten- en diersoorten die er voorkomen, nergens anders op aarde te vinden zijn. Het is alsof de natuur hier haar eigen pad is gaan bewandelen, los van de rest van de wereld.

Een van de bekendste bewoners van het eiland zijn de lemuren, waarvan er meer dan honderd verschillende soorten bestaan. Ze variëren van piepkleine muislemuren tot de indri, die bekendstaat om zijn roep en zijn indrukwekkende sprongen tussen de boomtoppen. Ook het plantenrijk is fascinerend: Madagaskar is het thuis van imposante baobabbomen, die met hun dikke stammen en gekke vormen lijken alsof ze ondersteboven groeien. In de regenwouden wemelt het bovendien van kleurrijke orchideeën, vleesetende planten en kameleons in de meest wonderlijke kleuren en vormen.

Twee nieuwsgierige wittekruinmaki’s kijken vanuit de boom nieuwsgierig naar de wereld beneden hen. Lemuren zoals deze leven alleen op Madagaskar en vormen een van de meest iconische diersoorten van het eiland | © Rafa - Adobe Stock

Deze unieke flora en fauna is ontstaan door miljoenen jaren van geïsoleerde evolutie. Voor biologen is Madagaskar dan ook een waar paradijs – en voor reizigers een onuitputtelijke bron van verwondering.

Haaien rond Madagaskar

Ook onder het wateroppervlak is Madagaskar een wereld op zich. Voor de kust liggen uitgestrekte koraalriffen vol leven, waar duikers en snorkelaars een kleurrijk schouwspel kunnen ontdekken. Tussen de tropische vissen, anemonen en zeeschildpadden glijden soms ook haaien voorbij – elegante roofdieren die hier een natuurlijke rol vervullen in het ecosysteem.

In de warme, heldere wateren rondom eilanden als Nosy Be en Île Sainte-Marie kun je regelmatig zwartpuntrifhaaien en witpuntrifhaaien tegenkomen. Deze nieuwsgierige, maar meestal schuwe haaien zwemmen vaak rustig over de riffen en zijn een bijzondere verschijning tijdens een duik. Op sommige plekken in het zuiden en bij riviermondingen leven ook stierhaaien, een soort die bekend staat om zijn aanpassingsvermogen aan zoet én zout water. Daarnaast worden er af en toe zebrahaaien gespot, herkenbaar aan hun lange staart en gestreepte patroon, en zelfs hamerhaaien of tijgerhaaien in de diepere en meer afgelegen delen van de oceaan.

Hoewel deze dieren bij velen tot de verbeelding spreken, is het risico op een ontmoeting met agressief gedrag buitengewoon klein. Madagaskar is geen hotspot voor haaienaanvallen – integendeel. De meeste haaien vermijden mensen, en duiken met haaien gebeurt hier op een respectvolle, niet-aangelokte manier. Voor natuurliefhebbers en onderwaterfotografen biedt dit eiland dan ook een unieke kans om deze indrukwekkende dieren in hun natuurlijke leefomgeving te observeren – zonder kooien, zonder sensatie, maar juist met verwondering en respect.

Naast kleurrijke koraalriffen en haaien leven er in de wateren rond eilanden als Nosy Be en Mitsio ook majestueuze manta’s. Vooral de rifmanta (Mobula alfredi) wordt regelmatig gespot, zwevend als een reusachtige vleugel door het heldere water. Deze indrukwekkende roggen verzamelen zich bij zogenaamde poetsstations, waar ze worden ontdaan van parasieten door kleine visjes. De beste periode om manta’s te zien is tussen augustus en november – een waar spektakel voor duikers en snorkelaars die op zoek zijn naar een unieke ervaring in de Indische Oceaan.

Een rifmanta glijdt geruisloos door het turquoise water. Deze sierlijke roggen kunnen tot vijf meter breed worden en zijn vooral te zien rond eilanden als Nosy Be en Mitsio, waar ze zich verzamelen bij zogenaamde poetsstations. | © The Little Hut - Adobe Stock

Mooie hotels en gastvrijheid

Madagaskar biedt reizigers niet alleen overweldigende natuur, maar ook verrassend veel sfeervolle en comfortabele verblijfsmogelijkheden. Verspreid over het eiland vind je een scala aan hotels, kleinschalige lodges en duurzame eco-resorts, vaak midden in het groen of aan de rand van de oceaan. Vooral op paradijselijke plekken zoals Nosy Be en Île Sainte-Marie – eilanden aan de noord- en oostkust – liggen betoverende accommodaties verscholen tussen palmbomen, met houten terrassen die uitkijken op een kalme zee in tinten blauw en groen. Ook in het binnenland, bijvoorbeeld in de buurt van het spectaculaire Isalo Nationaal Park, kun je overnachten in lodges die naadloos zijn geïntegreerd in het rotsachtige landschap. Veel van deze verblijven zetten in op duurzaamheid, lokale materialen en persoonlijke service. Of je nu op zoek bent naar luxe met infinity pools en wellness, of naar eenvoud onder de sterrenhemel, Madagaskar weet zelfs de meest verwende reiziger te verrassen met zijn unieke charme en gastvrijheid.

Eten en culinaire cultuur

De Malagassische keuken is een ware smeltkroes van invloeden uit Afrika, Azië en Europa – een weerspiegeling van het veelzijdige erfgoed van het eiland. Wat je op tafel krijgt, is vaak eenvoudig van opzet, maar rijk aan smaak, traditie en verrassende combinaties.

Een van de nationale gerechten is romazava, een geurige stoofschotel van rund- of varkensvlees, groene bladgroenten en bouillon. Het wordt vaak geserveerd met rijst, dat een centraal element vormt in vrijwel elke maaltijd op Madagaskar. Even kenmerkend is ravitoto, waarbij fijngestampte cassavebladeren langzaam worden gestoofd met stukjes varkensvlees – een aardse, volle maaltijd die geliefd is bij jong en oud.

Op veel markten en in lokale eetgelegenheden kom je ook zebu-vlees tegen: rundvlees van een inheems runderras dat zich onderscheidt door zijn kenmerkende bult op de schouder. Zebu-steak is sappig, voedzaam en wordt vaak geroosterd of gestoofd met specerijen en sausjes van kokosmelk of tomaat.

Rijstvelden in de hooglanden van Madagaskar glanzen in de avondzon. Rijst is het belangrijkste basisvoedsel van het eiland en wordt hier vaak verbouwd op traditionele terrassen langs rivieren die rood kleuren door de ijzerrijke aarde | © homocosmicos - Adobe Stock

Wie iets zoets zoekt, kan de dag beginnen met mofo gasy – kleine, luchtige rijstpannenkoekjes die knapperig worden gebakken in gietijzeren vormen en meestal warm gegeten worden bij het ontbijt. Ze zijn eenvoudig, maar bijzonder smaakvol, vooral in combinatie met een kop lokale koffie.

En over koffie gesproken: Madagaskar is een van de grootste producenten van vanille ter wereld en staat ook bekend om zijn kaneel, kruidnagel en cacao. Veel boeren verbouwen deze aromatische gewassen op kleine schaal, vaak diep in de bossen, en ze vormen een belangrijke bron van inkomsten. De intense geur van vers geoogste vanillebonen of gedroogde kaneelstokjes in een dorpsmarkt is iets dat je niet snel vergeet.

De Malagassische keuken is dus niet alleen lekker, maar vertelt ook het verhaal van een eiland dat leeft van de natuur, van seizoensproducten en van eeuwenoude tradities. Wie Madagaskar bezoekt, proeft letterlijk de geschiedenis en het karakter van het land.

Historische gebouwen en erfgoed

Wie geïnteresseerd is in geschiedenis en architectuur, kan in Madagaskar zijn hart ophalen. Vooral in de hoofdstad Antananarivo, door de locals liefkozend 'Tana' genoemd, komen verleden en heden samen. De stad ligt verspreid over heuvels, met smalle straatjes, rode bakstenen huisjes en uitzicht over het landschap. Bovenop een van de hoogste heuvels torent het Rova van Antananarivo uit – het voormalige koninklijk paleis van de Merina-dynastie, die het eiland in de 18e en 19e eeuw grotendeels verenigde. Het complex, ooit een indrukwekkend symbool van macht en nationale trots, werd in 1995 grotendeels verwoest door brand. Sindsdien wordt het met veel zorg en discussie stukje bij beetje gerestaureerd. De ruïnes, en wat er weer is opgebouwd, vormen een tastbare herinnering aan de koninklijke periode van Madagaskar.

Tana herbergt ook diverse oude kerken, zoals de Andohalo-kathedraal, en gebouwen uit de Franse koloniale tijd met elegante balkons en houten luiken. Deze koloniale invloed zie je ook terug in steden als Tamatave (Toamasina) aan de oostkust en Antsirabe in de hooglanden, waar statige herenhuizen en thermale badhuizen herinneren aan het Franse bewind en de zoektocht naar gezondheidstoerisme in de 19e eeuw.

Aan de noordwestkust, bij Mahajanga, ligt Fort Manda, een zandstenen vesting die werd gebouwd om de kust te beschermen tegen piraten en buitenlandse indringers. Het is een zeldzaam overblijfsel van de tijd waarin lokale heersers, zoals de Sakalava, nog heer en meester waren in hun eigen regio. Vandaag de dag biedt het fort niet alleen historische waarde, maar ook een panoramisch uitzicht over de baai.

Nosy Iranja, een van de mooiste eilanden van Madagaskar, is beroemd om de witte zandbank die bij laagwater twee eilanden met elkaar verbindt. De azuurblauwe zee, het heldere water en de rust maken het een geliefde bestemming voor snorkelaars en dagtoeristen | © Ginevra - Adobe Stock

En dan is er nog het mysterieuze Île Sainte-Marie (Nosy Boraha), dat ooit het toevluchtsoord was van tientallen piraten. De sfeer op het eiland ademt nog steeds iets van dat roemruchte verleden uit. Niet alleen zijn er wrakken van eeuwenoude schepen die nog in de ondiepe wateren liggen, maar ook een heus piratenkerkhof, waar verweerde grafstenen met doodshoofden verwijzen naar de kapiteins die hier hun laatste rustplaats vonden. Legenden over verborgen schatten en de mythische Republiek Libertalia houden de verbeelding levend.

Madagaskar heeft dus niet alleen een bijzonder natuurlijk erfgoed, maar ook een culturele en historische rijkdom die tot op de dag van vandaag zichtbaar en voelbaar is.

Madagaskar in de film

Madagaskar kreeg wereldwijde bekendheid dankzij de animatiefilm 'Madagascar' van DreamWorks, waarin een groep ontsnapte dierentuindieren per ongeluk op het eiland belandt. Hoewel het verhaal volledig fictief is en het eiland op een speelse en karikaturale manier wordt weergegeven, heeft de film bijgedragen aan de populariteit van Madagaskar als exotische en avontuurlijke bestemming – vooral onder kinderen en families.

Naast Hollywood heeft ook de documentairewereld zich laten fascineren door het eiland. Zowel National Geographic als de BBC hebben meerdere producties gewijd aan de unieke natuur van Madagaskar. Met prachtige opnamen van lemuren in het regenwoud, dansende sifaka’s, kleurrijke kameleons en dramatische landschappen maken deze documentaires duidelijk waarom het eiland zo’n belangrijke plek inneemt in de wereld van de biodiversiteit. Ze vormen een waardevolle bron van kennis en inspiratie voor iedereen die meer wil begrijpen van dit bijzondere stukje aarde.

Wist je dat...

• De nationale sport van Madagaskar moraingy is, een traditionele vorm van kickboksen die vooral populair is in kustgebieden?
• Adolf Hitler ooit het plan had om Europese Joden naar Madagaskar te deporteren, in wat bekendstaat als het 'Madagaskarplan'?
• Het volkslied van Madagaskar een unieke mix is van Franse harmonie en Afrikaanse ritmes?
• Je tussen juli en september walvissen kunt zien migreren langs de kust van Île Sainte-Marie?
• De Malagassische taal verwant is aan het Maleis en Indonesisch, ondanks dat het eiland dichter bij Afrika ligt?
• Madagaskar een van de grootste producenten van vanille ter wereld is?
• Sommige kameleonsoorten op Madagaskar slechts een paar centimeter groot zijn en nergens anders voorkomen?
• Er op het eiland meer dan 300 soorten reptielen leven, waarvan het merendeel endemisch is?
• De Tsingy de Bemaraha, een kalkstenen labyrint van naaldvormige rotsen, door UNESCO tot werelderfgoed is uitgeroepen?
• Het eiland ook vulkanische oorsprong heeft, wat je nog kunt zien aan de ruige landschappen in het noorden?

Waarom Madagaskar bezoeken?

Madagaskar is perfect voor reizigers die op zoek zijn naar iets anders, iets unieks. Geen massatoerisme, maar een authentieke ervaring vol natuur, cultuur en avontuur. Of je nu wil snorkelen met rifhaaien, verdwalen in het regenwoud, slapen onder de sterren of ronddwalen tussen piratenverhalen – Madagaskar is een bestemming die je blijvend zal bijblijven.