De tolhaai

In de enorme uitgestrektheid van de oceaan zijn er maar weinig wezens die zo acrobatisch zijn als de tolhaai, Carcharhinus brevipinna. Met zijn opmerkelijke draaiende sprongen en slanke lichaamsbouw eist deze fascinerende haai de aandacht en bewondering op van haaienliefhebbers wereldwijd. Tolhaaien kunnen tot wel 6 meter hoog springen!

Matthew-PaulsonFlickr

© Matthew Paulson | Flickr

Onderscheidende kenmerken

De tolhaai behoort tot de familie van de requiemhaai en wordt vanwege hun bijna identieke uiterlijk vaak verward met een zwartpunthaai. Hij wordt gekenmerkt door zijn gestroomlijnde lichaam, spitse snuit en opvallend lange borstvinnen. Hij dankt zijn naam aan zijn unieke gedrag waarbij hij uit het water springt en snel ronddraait in de lucht, vaak vergeleken met het snelle draaien van een tol. Dit gedrag onderscheidt de tolhaai van andere haaiensoorten en heeft hem de reputatie opgeleverd van een van de meest acrobatische roofdieren in de oceaan.

Lichaamsbouw

Tolhaaien worden meestal 1,8 tot 2,7 meter lang en kunnen tussen de 56 en 90 kilogram wegen. Ze hebben over het algemeen een blauwgrijze tot koperen kleur op hun rug, die geleidelijk lichter wordt naar de zijkanten en de buik. Deze kleuren helpen hen om zich te camoufleren in hun omgeving en zo hun prooien te benaderen. Het is een vorm van natuurlijke camouflage die hen helpt om roofdieren te ontwijken en succesvol te jagen.
Een tolhaai heeft meerdere rijen kleine, scherpe tanden, met ongeveer 14 tanden in de bovenkaak en 13 tanden in de onderkaak, waarmee ze hun prooi vastgrijpen en verscheuren.

Verder heeft de tolhaai verschillende vinnen die hem helpen bij zijn voortbeweging en stabiliteit in het water. Ze hebben twee rugvinnen, één pal achter de andere, gelegen op hun rug. Deze rugvinnen helpen bij het stabiliseren van de haai tijdens het zwemmen. Daarnaast hebben ze ook een aarsvin, die zich bevindt aan de onderkant van hun lichaam, dicht bij hun staart. Deze vin helpt bij het reguleren van hun zwembewegingen en biedt extra stabiliteit. Ten slotte hebben tolhaaien twee borstvinnen aan de zijkanten van hun lichaam, die hen helpen bij het sturen en manoeuvreren tijdens het zwemmen.

Leefgebied

De tolhaai komt wereldwijd voor in warme gematigde en tropische wateren en geeft de voorkeur aan kustgebieden, waaronder continentale platen, baaien en lagunes. Hij wordt vaak dicht bij de oppervlakte aangetroffen, vooral in gebieden waar er een overvloed is aan prooi. Tolhaaien komen over het algemeen voor in de Atlantische, Indische en Stille Oceaan, met opmerkelijke populaties langs de kusten van Florida, de Golf van Mexico en de Caribische Zee.

Matthew-Paulson2

© Matthew Paulson | Flickr

Het is bekend dat tolhaaien zich in de buurt van de kust ophouden, vooral tijdens hun seizoenstrek. Ze leven vaak in kustwateren, zoals baaien, riviermondingen en zelfs ondiepe riffen, vooral tijdens de jacht. Tolhaaien zijn erg migrerend en kunnen zich verplaatsen tussen offshore- en kustgebieden wanneer ze hun prooi volgen. Daarnaast is bekend dat ze zich in bepaalde perioden van het jaar in grote aantallen verzamelen, bijvoorbeeld tijdens de trek of wanneer ze samenkomen om zich te voeden met scholen vis, waardoor ze dichter bij de kust komen.

Voedsel

Tolhaaien zijn opportunistische eters en eten een gevarieerd dieet dat bestaat uit kleine beenvissen, inktvis en schaaldieren. Ze zwemmen met hoge snelheid en gaan nog sneller zwemmen om hun prooi, zoals scholen vis, te achtervolgen en te vangen. Hun vermogen om uit het water te springen helpt ook bij de jacht, waardoor ze prooien van onderaf kunnen verrassen met plotselinge aanvallen vanuit de lucht.

Voortplanting

Tolhaaien zijn geslachtsrijp als ze 3 tot 4 jaar oud zijn en vrouwtjes krijgen meestal om het jaar pups. De draagtijd duurt 11 tot 15 maanden en de worpgrootte kan variëren van 3 tot 20 pups, afhankelijk van de grootte en leeftijd van het vrouwtje. Pasgeboren pups van de tolhaai zijn 60 tot 75 centimeter lang.

Natuurlijke vijanden

Tolhaaien hebben verschillende natuurlijke vijanden, vooral als jonge haaien. Grotere haaiensoorten, zoals tijgerhaaien en witte haaien, worden beschouwd als potentiële roofdieren van tolhaaien. Deze grotere haaien zijn vaak opportunistische jagers en zullen niet aarzelen om een tolhaai te grijpen als ze de kans krijgen.
Naast andere haaien worden tolhaaien ook bedreigd door grotere roofdieren zoals orka's (ook wel bekend als zwaardwalvissen). Orka's zijn intelligente en krachtige roofdieren die moeiteloos een tolhaai kunnen aanvallen. Voornamelijk ook omdat orka's nooit alleen jagen, meestal in groepen, pods genaamd.

Als volwassenen hebben tolhaaien minder natuurlijke vijanden vanwege hun grootte en behendigheid. Echter, ze blijven kwetsbaar voor roofdieren tijdens bepaalde stadia van hun leven, zoals wanneer ze jong zijn of tijdens de voortplanting.

Relatie tot de mens

Tolhaaien worden over het algemeen niet als een bedreiging voor mensen beschouwd en staan erom bekend dat ze contact zoveel mogelijk vermijden. Net als veel andere haaiensoorten kunnen ze echter agressief worden als ze worden geprovoceerd of bedreigd, en voorzichtigheid is geboden als je gaat zwemmen of duiken in gebieden waar tolhaaien voorkomen.

Hoewel tolhaaien over het algemeen niet agressief zijn tegen mensen en de neiging hebben om ze te vermijden, zijn er in zeldzame gevallen mensen gebeten door tolhaaien. Dergelijke incidenten zijn vaak het gevolg van vergissingen in identiteit of ter zelfverdediging, eerder dan opzettelijke aanvallen. Tolhaaien kunnen namelijk, net als alle haaiensoorten, geïrriteerd raken als ze geprovoceerd worden of zich bedreigd voelen, wat kan leiden tot defensief gedrag dat weer kan leiden tot bijtgedrag. Dergelijke incidenten zijn echter uiterst zeldzaam en in vergelijking met andere haaiensoorten worden tolhaaien niet als een grote bedreiging voor de veiligheid van mensen beschouwd.

Beschermingsstatus

Hoewel tolhaaien momenteel door het IUCN als bijna bedreigd worden geclassificeerd. Ze worden bedreigd door overbevissing, aantasting van hun habitat en toevallige bijvangst in de commerciële visserij. Instandhoudingsmaatregelen, waaronder de implementatie van visreglementen en de instelling van beschermde mariene gebieden, zijn van cruciaal belang om het voortbestaan van de populaties van de tolhaai en hun ecosystemen op lange termijn te garanderen.

Matthew-Paulson

De uitzonderlijke en sierlijke bewegingen van de tolhaai herinneren tootn nogmaals aan hoe bijzonder kostbaar onze zeeën zijn. Terwijl we deze opmerkelijke wezens blijven onderzoeken en bestuderen, moeten we er ook naar streven om hun habitat te beschermen en hun overleving voor toekomstige generaties te garanderen. Door samen te werken aan het behoud van soorten zoals de tolhaai, kunnen we de rijkdom en diversiteit van het zeeleven in onze oceanen helpen behouden.

Uitsterving haaien - bijna bedreigd