Ogen die groter waren dan zijn keel

Een witte haai legde in Japan het loodje toen hij een zeeschildpad opslokte en stikte. Je vraagt je af waarom de haai de zeeschildpad in een keer door probeerde te slikken in plaats van hem stukje bij beetje op te eten. Zelfs een tijgerhaai snapt dat je dat niet moet doen. Maar ja, een witte haai is nu eenmaal geen tijgerhaai.

Nu weten we dat een witte haai graag vlees eet en dat hij een buitengewoon grote trek heeft. De haai moet nu eenmaal veel eten om in zijn broodnodige energie te voorzien. Dit geldt des te meer wanneer de witte haai aan het begin staat van een lange trektocht naar bijvoorbeeld paringsgebieden of haaien crèches. Hiervoor haalt een witte haai al zijn noodzakelijk energie uit de blubber van zijn prooi. Hij kan dit doen door een lekker malse zeehond te vangen of zich tegoed te doen aan de blubber van een (dode) walvis.

Witte haai zwemt rond een dikkopschildpad in de Atlantische Oceaan | ©️ Florida Fish and Wildlife Conservation Commission (FWC)

Waarom at de witte haai dan een zeeschildpad?

Witte haaien eten naast zeehond en walvis ook vogels, zeeschildpadden, vis, roggen en pijlinktvis. Om aan zijn noodzakelijke energie te komen moet een haai natuurlijk veel meer van dit soort zeedieren consumeren dan wanneer hij een zeehond of walvis eet. Het komt overigens relatief weinig voor dat een witte haai stikt in zijn prooi, maar het gebeurt heel af en toe wel. Wat vaststaat is dat wanneer een prooi in de keel van de witte haai vast komt te zitten, de witte haai dan geen enkele mogelijkheid heeft om deze los te werken, met als gevolg dat deze dan stikt omdat de prooi een obstructie vormt voor het water dat door de kieuwen heen moet stromen. En zoals jullie inmiddels wel weten, water dat door de kieuwen stroomt voorziet de haai van zuurstof. 

Hoe dan ook, de ogen van de witte haai waren duidelijk veel groter dan zijn keel, want de zeeschildpad kwam vast te zitten in zijn keel en dat is de haai uiteindelijk fataal geworden. Arme haai. Arme zeeschildpad. 

? Brook Watson - Burgemeester van London

Nu snappen wij dat jullie geen idee hebben wie Brook Watson is. Waarom zou je ook? Grote kans dat de meeste Britten hem ook niet kennen, want hij leefde bijna drie eeuwen geleden, van 1735 – 1807. Toch was deze man een held van zijn tijd. Niet omdat hij mooie functies bekleedde in een leger, of vanwege zijn zakelijke successen of zijn lucratieve carrière in de politiek, maar puur en alleen omdat hij als jonge knul een haaienaanval overleefde.

In 1749 werkte de 14-jarige wees Brook Watson als scheepsjongen aan boord op een van zijn ooms koopvaardijschepen de Royal Consort geheten. Toen deze voor anker lag in de baai van Havana, een baai aan de Cubaanse hoofdstad Havana, besloot Brook dat een frisse duik in die baai precies was wat hij nodig had. Laat nu een hongerige tijgerhaai dat ook denken toen hij op die warme broeierige dag Brook in zijn gezichtsveld kreeg.

National Gallery of Art, Washington, D. C., online collection

Niet een haai om een makkelijke maaltijd af te slaan likte de tijgerhaai zijn lippen af en zwom met open bek op de jongen af. De tijgerhaai beet in zijn rechterbeen net onder zijn kuit, trok hem onder water en rukte een stuk vlees van zijn kuit los. Brook wist nog net naar boven te zwemmen en lucht te happen voordat de tijgerhaai weer met open bek op hem afzwom en hem weer onder water trok, waarbij Brook ditmaal zijn rechtervoet verloor. Weer lukte het Brook om naar boven te komen. De tijgerhaai zwom weer voor de derde keer op hem af, klaar om toe te happen, maar nu wist de bemanning van het schip hem gelukkig met heel veel pijn en moeite in een bootje te trekken.

Helaas was dat het einde van Brooks carrière op zee. Wat restte nog van zijn been werd net onder de knie geamputeerd.  Brook zou echter verdergaan en een indrukwekkende carrière opbouwen in het leger, in de zakenwereld en daarna zelfs in de politiek. Echter, volgens Brook was de hoogtepunt van zijn hele carrière de aanval met de tijgerhaai. Hij was daar jaren later nog steeds bijzonder trots op en om de haaienaanval te vieren liet hij 30 jaar na het incident, hij was inmiddels burgemeester van London, de schilder John Singleton Copley een schilderij maken van de haaienaanval. Het kreeg de titel Watson and the Shark. Deze is nu te zien in de National Gallery of Art in Washington DC. Brook Watson had duidelijk wel humor. 

? Het mysterie van de verdwenen Minister-President van Australië, Harold Holt

Op 17 december 1967 besloot de toenmalige zeer sportieve Minister-President van Australië, Harold Holt, een verfrissende duik te nemen in zee in Portsea, Victoria. Tijdens het zwemmen verdween hij uit het zicht. Een grote zoektocht die zijn weerga niet kende in Australië werd georganiseerd, maar de Minister-President werd nooit meer teruggevonden. Dit blijft tot op heden een van de grootste onopgeloste mysteries van Australië, want wat is er gebeurd met Harold Holt en hadden haaien er misschien iets mee te maken?

Harold Holt was een fanatieke zwemmer en hij hield van duiken, maar dan zonder duikapparatuur. Harold dook het liefste ‘puur natuur’, met andere woorden hij dook liever zonder tanks of slechts met een snorkel. Harold stond erom bekend dat hij voor langere periodes zijn adem in kon houden onder water. Volgens zijn collega’s oefende Harold zelfs tijdens parlementaire debatten door zijn adem voor langere periodes vast te houden. Zal hij nog wat van de debatten hebben meegekregen, denk je?

Harold hield ook van speervissen. Hij had weliswaar een nogal merkwaardige gewoonte om zijn duikpak open te ritsen en de nog zwaar bloedende vissen in zijn duikpak te stoppen, maar dat vond hij niet zo belangrijk en het mocht tenslotte de pret niet drukken. Dit veroorzaakte echter wel de nodige onrust bij zijn achterban, want haaien kunnen een druppeltje bloed op grote afstand ruiken, en de haaien in Australië staan er nu niet bepaald om bekend dat ze een gratis maaltijd afslaan. Harold haalde domweg zijn schouders op en deed gewoon zijn ding, en ondertussen veegde zijn achterban steevast het zweet van hun voorhoofd af, elke keer weer. 

1 juli 1966 - Secretary of Defense Robert McNamara ontmoet Harold Holt in de Pentagon, Verenigde Staten | ©️ Ronald Hall - DoD

Op 17 december ging Harold Holt met een groepje mensen zwemmen in Cheviot Beach, Portsea, waar hij een huisje had. Er was weliswaar een zware onderstroming waarneembaar, maar dat deerde Harold niet, hij vertrouwde op zijn expertise als ervaren zwemmer. Hij zwom rustig verder, maar werd door de onderstroming alsnog gegrepen en vervolgens meegesleurd naar dieper zee. Zijn vrienden riepen hem nog, maar Harold reageerde niet. Mogelijk hoorde hij ze al niet eens meer. Hij riep in ieder geval niets terug, noch stak hij zijn arm omhoog. Hij verdween zomaar ineens heel rustig in de golven. Dat was het einde van Harold Hold, Minister-President van Australië. Hij werd nooit meer teruggezien. Zijn raadselachtige verdwijning was echter wel het begin van de vele mythes rondom de persoon Harold Holt.

De verdwijning van Harold Holt bracht veel complotdenkers in beroering, want wat was er nu toch gebeurd met hem? De meest bizarre complottheorieën rezen achtereenvolgens de pan uit. Hij zou omgebracht zijn door de CIA, of zelfs omgebracht zijn door de Noord-Vietnamezen, (Australië vocht toentertijd ook mee in Vietnam). De allermooiste complottheorie was misschien die waarin hij een spion zou zijn geweest voor China, dat hij toen door Chinese kikvorsmannen is ontvoerd en met een onderzeeboot is meegenomen naar China.

Het meest voor de hand liggende verklaring is dat hij of is verdronken, mogelijk dat hij een hartaanval kreeg en daardoor verdronk, of dat hij toch alsnog is gegrepen door een haai. De theorie van de haai klinkt in die zin aannemelijk omdat er nooit meer iets van hem is teruggevonden. Zelfs al zou hij zijn verdronken of aan een hartaanval zijn overleden en vervolgens zijn verdronken, een haai is ook een aaseter. Levend of dood, en vergissing of niet, voedsel is voedsel voor een haai.

Wat zijn uiteindelijk doodsoorzaak ook is, Harold Holt zal door zijn opmerkelijke dood voor eeuwig behoren tot een van de vele legendarische figuren in de Australische geschiedenis.

? Leverloze witte haaien

We weten allemaal dat er witte haaien voorkomen in Zuid-Afrika. We zijn misschien iets minder bekend met het feit dat er ook orka’s voorkomen in Zuid-Afrika, maar dat zullen we nu rectificeren. Wellicht weten jullie ook niet dat witte haaien en orka’s nu niet bepaald elkaars BFF zijn (voor wie niet bekend is met deze afkorting, het betekent Best Friends Forever), sterker nog, dat orka’s ook jagen op witte haaien?

Lees verder en huiver mee met de witte haaien...

2017 – het jaar van de dode witte haaien in Zuid - Afrika

Wetenschappers in Zuid – Afrika krabden zich flink achter hun oren toen er ineens in 2017 een tig tal flinke exemplaren witte haaien gesignaleerd werden nadat ze dood waren aangespoeld aan de kust van Gansbaai. Opvallend aan de dode haaien was de keurige snijwond tussen hun borstvinnen, daar waar hun lever zat. Het werd nog raadselachtiger toen de wetenschappers ontdekten dat de levers van de gedode witte haaien was verdwenen, en dat bij een aantal haaien ook het hart, en bij de mannetjes zelfs hun testikels waren verdwenen. Hoe kon dat ineens? En wat was daar de oorzaak van?

Wanneer je aan witte haaien denkt, denk je niet zo snel aan zielige, kwetsbare haaien. Ze staan niet voor niets bovenaan de voedselketen. Hun anatomie is dusdanig gebouwd dat ze feilloos door het water kunnen zwemmen en optimaal kunnen jagen. Hun kaken zijn zo sterk dat ze een mens doormidden kunnen bijten. Alleen de beet van een krokodil zou sterker zijn. Hoe groter de haai, hoe sterker de beet. Niemand weet echter precies hoe sterk hun beet is, want niemand wil zich opwerpen als proefpersoon. De vacature staat tot op de dag van vandaag nog altijd open. Liefhebbers?

Wie is de mol?

Orka’s jagen in groepen. Ze gaan achter hun prooi aan, in sommige gevallen spelen ze er zelfs eerst mee, en als ze uitgespeeld zijn, dan pas doden ze de prooi. Een witte haai is kwetsbaar in zijn eentje tegenover een groep orka’s. Hij mag dan wel een krachtige beet hebben, maar deze zal weinig uithalen tegenover een groep orka’s met een eveneens krachtige beet. 

© Daniel Gillespia | Grote witte haai - Gansbaai, Zuid-Afrika

Orka’s hebben, net als witte haaien, behoefte aan voedzame prooi. Zij eten daarom, net als de witte haai, ook zeehonden, walvissen, roggen, andere haaiensoorten, pinguïns en dus blijkt, nu helaas voor de witte haai zelf, ook witte haaien. De lever van een witte haai weegt gemiddeld 60 kilo, en voor een onverzadelijke orka is dat een onweerstaanbaar, voedselrijke maaltijd.

De witte haai mag dan misschien weinig kunnen beginnen tegen een groep orka’s, maar dom is hij allerminst en gek is hij ook niet. Het gevolg van de desastreuze aanvallen van de ‘organ snatchers’ op de witte haai is dat witte haaien zich langzaam maar zeker beginnen terug te trekken uit het gebied. Hierdoor worden er alsmaar minder witte haaien gesignaleerd in Zuid-Afrika. Dit is natuurlijk niet zo fijn voor het toerisme, maar ik denk dat de witte haai zich daar weinig van zal aantrekken, jij niet?