Forel is een zoetwatervissoort die behoort tot de familie Salmonidae, waartoe ook de zalm en de meerforel behoren. Ze komen voor in verschillende werelddelen, en dan met name in rivieren, beken, meren en vijvers. Echter, forel komt ook voor in de oceaan. Ze staan voornamelijk bekend om hun opvallende kleur en schoonheid.

Er zijn meerdere geslachten van de zalm bekend, maar de meest bekende geslachten zijn: 

• Salmo (Atlantische oceangebied)
• Salvelinus (Indische oceaangebied)
• Oncorhynchus (Arctisch oceaangebied)

Binnenin deze geslachten zijn er nog veel meer geslachten te vinden. 

De forel is een bekende en geliefde vissoort voor hengelsportliefhebbers. Omdat deze vissen voornamelijk in rivieren, beken en meren leven en de meeste sportvissers, tegen betaling, in forelvijvers in Nederland en België vissen, is het begrijpelijk wanneer je niet zo gauw een link zult leggen met de oceaan, laat staan met haaien.

Stierhaaien (Carcharhinus leucas) komen voor in zoutwater en kunnen soms in zoetwater terechtkomen, bijvoorbeeld in riviermondingen en mangroven. Het is mogelijk dat een stierhaai in zoetwater op zoek gaat naar prooien, waaronder vissen zoals forel.

Echter, het dieet van stierhaaien bestaat voornamelijk uit andere vissoorten, inktvissen en schaaldieren. Hoewel het mogelijk is dat een stierhaai een forel als prooi neemt als deze in de buurt is, is het geen normale prooi voor deze haaiensoort.

Het is ook belangrijk om op te merken dat stierhaaien als een bedreigde diersoort worden beschouwd en dat de jacht op deze haaiensoort wereldwijd wordt beperkt of verboden. Het is dus van groot belang dat deze dieren beschermd worden.

Stierhaai

De anatomie van een stierhaai is zodanig ontwikkeld dat ze in zout- en zoetwater kunnen leven. Je kunt ze dus tegenkomen in rivieren in Afrika, Australië, Noord- en Zuid- Amerika. Confrontaties tussen mensen en de stierhaai zijn zo goed als onvermijdelijk en haaienaanvallen komen daarom ook voor in het binnenland waar er rivieren voorkomen met een directe link naar zee. Vroeger werden er zelfs gevangenissen gebouwd in het midden van een rivier, vanzelfsprekend vanwege de aanwezigheid van o.a. stierhaaien. Een goed voorbeeld hiervan is Kunte Kinta Eiland gevangenis in de Gambia rivier. 

Forel zijn er in vele soorten en maten

Er zijn verschillende soorten forel, waaronder regenboogforel, bruine forel, beekforel, snoekbaars en stierforel. Elke soort heeft zijn eigen unieke kenmerken, te weten de grootte, kleur, gewicht en het leefgebied. Forellen staan bekend om hun uitstekende gezichtsvermogen en zeer goed ontwikkelde, scherpe reukzin.

Forel is een populaire vis die door sportvissers wordt gezocht vanwege hun vechtlust en heerlijke smaak. Ze zijn ook een essentieel onderdeel van veel zoetwaterecosystemen, en dienen zowel als roofdier als prooi. Hiermee vormen ze dus een belangrijke schakel in het ecosysteem. Veel visserij- en natuurbeschermingsorganisaties werken aan de bescherming en het herstel van forelpopulaties in hun oorspronkelijke leefgebied, omdat deze vaak worden aangetast door vervuiling, verlies van hun leefgebied en overbevissing.  In Nederland is met name de regenboogforel zeer populair onder hengelsporters. 

Zoals eerder vermeld zijn er heel veel soorten forel. Teveel om ze allemaal in een artikel te behandelen. Toch willen we graag een aantal soorten benoemen. Je kunt hieronder meer te weten komen over de regenboogforel, de bruine forel, de beekforel, de roodkeelforel, de goudforel, de zeeforel, de stierforel en de Dolly Varden. 

Regenboogforel 

© DaveWiz84

Regenboogforel, Oncorhynchus mykiss, is een zoetwatervissoort die oorspronkelijk voorkomt in de Stille Oceaan in Noord-Amerika, maar ze zijn over de hele wereld geïntroduceerd voor de sportvisserij. Ze staan bekend om hun levendige kleuren, waaronder een metallic blauwgroene rug, een zilveren buik en een roze of rode streep langs hun zijden.

Regenboogforellen komen voor in verschillende leefgebieden, waaronder rivieren, beken, meren en vijvers, maar ze geven de voorkeur aan koel, helder en goed zuurstofrijk water met veel dekking, zoals rotsen, boomstammen of waterplanten. Ze verdragen een breed scala aan watertemperaturen en kunnen overleven in zowel zoet als zout water.

Het gemiddelde gewicht en lengte van de regenboogforel kan variëren, afhankelijk van hun leefgebied en de milieuomstandigheden. Een regenboogforel kan maximaal de 24 kg wegen en met een lengte van 120 centimeter. Een flinke vis dus.  

Bruine forel

© Philthy54

De beekforel is een populaire vissoort die bekend staat om zijn uitdagende gevecht en mooie kleur. Ze komen voor in rivieren en meren over de hele wereld, en hun grootte kan variëren afhankelijk van de habitat en de milieuomstandigheden. Gemiddeld kan beekforel tussen de 36-56 cm lang worden en 91 tot ruim 70 kg wegen. In sommige gevallen wordt de beekforel soms nog veel groter.

De grootte en het gewicht van de beekforel kan variëren afhankelijk van factoren als beschikbaarheid van voedsel, watertemperatuur en visserijdruk. Bruine forel die  in grote rivieren of meren leeft met genoeg voedselbronnen en weinig roofdieren zal waarschijnlijk groter worden dan die in kleine, overbeviste stromen.

Beekforel

© Jay Fleming - (US Nat'l Park Svc)

Beekforel, Salvelinus fontinalis, is een zoetwaterforel die inheems is in het oosten van Noord-Amerika. Het is een populaire vis en wordt door sportvissers gezocht vanwege hun uiterlijk en omdat ze tijdens de vangst tot het bittere eind door blijven vechten.

Beekforel geeft de voorkeur aan koel, helder en zuurstofrijk water en komt voor in beken, rivieren, vijvers en meren. Ze zijn typisch te vinden in kleine, beboste stroompjes met een rotsachtige bodem en veel dekking, zoals omgevallen bomen of overhangende vegetatie.

Beekforellen staan bekend om hun opvallende kleur, die bestaat uit een donkergroene of bruine rug met een lichte buik, samen met een overvloed aan rode vlekken omgeven door blauwe halo's op hun flanken. Hun kleuren kunnen nog levendiger worden tijdens het paaiseizoen in de herfst.

Het gemiddelde gewicht en lengte van de beekforel kan variëren, afhankelijk van het leefgebied en de milieuomstandigheden. Ze kunnen maximaal 100 cm lang worden met een maximale gewicht van 20 kg. 

Roodkeelforel

© Yellowstone NP - USA

De roodkeelforel, Oncorhynchus clarkii, is een zoetwatervissoort die inheems is in het westen van Noord-Amerika, van Alaska tot het noorden van Mexico. Ze zijn vernoemd naar de kenmerkende felrode, oranje of roze strepen op de onderkant van hun kaken, die op een snee of schuine streep lijken.

De roodkeelforel komt voor in verschillende leefgebieden, waaronder kleine beken, rivieren, meren en riviermondingen aan de kust. Ze geven de voorkeur aan helder, koud en goed zuurstofrijk water met een bodem van grind of rotsen, en komen voor op hoogten variërend van zeeniveau tot meer dan 10.000 voet.

De gemiddelde lengte en het gewicht van de roodkeelforel kunnen variëren, afhankelijk van de ondersoort en de milieuomstandigheden. De roodkeelforel, die leeft in riviermondingen en kustgebieden, is meestal kleiner, weegt 45 gram tot 2 ruim 90 gram en wordt 31 tot 41 cm lang. Inlandse roodkeelforellen daarentegen kunnen tot 4,5 kg wegen en meer dan 70 cm lang worden.

Goudforel

© Rayfound

Goudforellen, Oncorhynchus aguabonita of Oncorhynchus mykiss aguabonita, leven in hooggelegen beken en meren met koud, helder water. Ze voeden zich bij voorkeur met aquatische insecten, maar ze eten ook kleine vissen en schaaldieren. Om goudforel te vangen moet je vissen in hun favoriete habitat en aas of kunstaas gebruiken dat hun natuurlijke voedselbronnen nabootst.
Gouden forel is een relatief kleine forelsoort in vergelijking met andere soorten forel.

Ze variëren in grootte, gemiddeld 15 - 30 cm en kunnen 0.3 - 1.5 kg wegen. In sommige zeldzame gevallen is echter bekend dat de goudforel tot 46 cm lang kan worden en meer dan 1,8 kg kan wegen. De grootte en het gewicht van de goudforel kan variëren afhankelijk van zijn leefgebied, waarbij die in hooggelegen meren en stromen meestal kleiner zijn dan die in grotere wateren.

Zeeforel

Zeeforel (Salmo trutta) is een vissoort die voorkomt in de Atlantische Oceaan en de Middellandse Zee. Het is een anadrome vis, wat betekent dat het zijn leven doorbrengt in zowel zoet als zout water. De zeeforel brengt het grootste deel van zijn leven door in de oceaan en trekt naar zoetwater om te paaien.

Ze leven het liefst in rivieren en beken met schoon en koud water, met een goede zuurstofvoorziening en voldoende voedselbronnen. De jonge zeeforellen blijven meestal een tot drie jaar in de rivieren en beken voordat ze naar zee trekken om volwassen te worden.

Zeeforellen leven verder meestal in de buurt van de kustlijn en in estuaria, waar rivieren in de oceaan uitmonden. Ze voeden zich met kleine vissen en ongewervelde dieren zoals garnalen en krabben. De migratie van zeeforellen tussen zoet en zout water is essentieel voor hun levenscyclus en overleving.

Een zeeforel kan indrukwekkend groot worden. Hierbij geldt echter dat hun lengte en gewicht bepaald wordt door hun leeftijd, geslacht en leefgebied. De gemiddelde grootte van een zeeforel is 150 centimeter lang en een gewicht van 50 kg.

Stierforel

© Oregon Departement of Fish and Wildlife

Stierforel, Salvelinus confluentus, leeft in heldere, koude stromen en meren. Ze zijn inheems in het westen van de Verenigde Staten en Canada, en je vindt ze in hooggelegen meren en stromen, maar ook in laaggelegen rivieren. Om een stierforel te vangen, moet je vissen in hun favoriete leefgebied, waaronder diepe poelen en stromen tussen de keien of boomstammen.

Stierforel kunnen flink groot worden, met een maximaal gewicht en lengte van 103 cm en 14,5 kg. Het is belangrijk om te weten dat de beekforel een bedreigde vissoort is en beschermd wordt door de Endangered Species Act in de Verenigde Staten. Het vangen en houden van beekforel is daarom in de meeste gebieden verboden.

Dolly Varden

© Bering Land Ridge National Preserve

Dolly Varden (Salvelinus malma) is een soort riddervis die van nature voorkomt in het noorden van de Stille Oceaan en in nabijgelegen zoetwatergebieden in Noord-Amerika en Azië. Dit is een middelgrote vis met een donkergroene of blauwzwarte rug en zilveren of witte zijden. Ze hebben kleine zwarte vlekjes op hun lichaam en vinnen, en een roze of oranje gekleurde buik. Tijdens de paaitijd kunnen de mannetjes een felrode of oranje kleur op hun zij en buik krijgen.

Dolly Varden komen meestal voor in koude, heldere zoetwaterstromen en rivieren, maar ook in kustgebieden. Ze worden vaak geassocieerd met zalmtrekkingen en kunnen worden aangetroffen in gebieden waar zalm paait en sterft. Dolly Varden voeden zich met een verscheidenheid aan aquatische insecten, schaaldieren en kleine vissen.

Dolly Varden kunnen tot 80 cm lang worden en tot ruim 13,5 kg wegen, hoewel de meeste individuen kleiner zijn.

Viskwekerijen Nederland en België

In Nederland en België worden vissen gekweekt in speciale viskwekerijen. Alle viskwekerijen in Nederland staan onder streng toezicht van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA). In Belgie is dat de Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen (FAVV). Zij zien toe op de veiligheid, de welzijn en milieueffecten. Ook geven ze advies aan de viskwekerijen en andere partijen over welke maatregelen zij kunnen nemen om de voedselveiligheid en dierenwelzijn te verbeteren en te waarborgen. Het doel van de NVWA en de FAVV is om de consument te beschermen tegen onveilig voedsel en om de kwaliteit van voedsel en de productie ervan te waarborgen.

	Mannetjes	Vrouwtjes	Zeeleguaan jong
Lengte	max. 1,3 meter	max. 0,6 meter	max. 10 cm.
Gewicht	maz. 75 kilo	max. 35 kilo	40 - 70 gram

Zeeleguanen, Amblyrhynchus cristatus, komen uitsluitend voor op de Galapagoseilanden in de Stille Oceaan. De Galapagoseilanden liggen hemelsbreed 1500 km vanaf het vaste land en zijn van oorsprong vulkanisch. De Galapagoseilanden bestaan uit een groep van 13 kleine eilanden waarvan de grootste Isabela is met 4588 km² en de kleinste Genovesa is dat 14 km² groot is. 

 

De zeeleguaan is de enige hagedissoort die in zee zwemt en er zijn welgeteld nog 6 andere subsoorten te vinden op de Galapagoseilanden die allen geïsoleerd van elkaar leven. Zeeleguanen zijn nu niet bepaald moeders mooiste, ze worden zelfs vergeleken met Godzilla. Charles Darwin had zelfs erg veel moeite om iets aandoenlijks aan ze te vinden, maar ondanks hun uiterlijk zijn ze wel heel bijzonder. © Graham H / Pixabay

 

Bouw

• Zeeleguanen zijn koudbloedige dieren. Hierdoor, om op temperatuur te komen, zullen ze de zon op moeten zoeken voor langere periodes telkens voordat ze de zee weer in gaan. Als ze niet warm genoeg zijn voordat ze het koude water ingaan kan dat hun bewegingsvrijheid ernstig belemmeren en zijn ze een makkelijk doelwit voor predatoren. Voor de zeeleguaan is het belangrijk dat hun temperatuur nooit onder de 40 graden zakt, want dit veroorzaakt verlammingen aan de spieren. 
• Omdat zeeleguanen veel tijd in het zoute water doorbrengen slaan ze ook veel zout op in hun lichaam tijdens het zwemmen. Dit zout moeten ze op de een of andere manier weer zien kwijt te raken. Daarvoor hebben ze een speciale klier. Sommige andere diersoorten hebben ook een zoutklier, onder anderen vogels, zeeschildpadden en haaien. Zeeleguanen hebben zwakker nieren waardoor ze niet in staat zijn om de grote hoeveelheid zout dat ze binnenkrijgen via de mond en de huid af te scheiden. De zeeleguaan raakt het overtollige zout kwijt door het uit te niezen. 
• Het neus van de zeeleguaan is kort en stomp. Hierdoor kan de zeeleguaan makkelijk zeewier en alg van de rotsen lostrekken tijdens het foerageren onder water.  Elke tand heeft een kroon met drie knobbels, de tanden liggen zijwaarts aan de binnenkant van de kaak wat het lostrekken van de glibberige zeealg en zeewier van de rotsen vergemakkelijkt. 
• Zeeleguanen kunnen niet ademen onder water, ze hebben geen kieuwen zoals haaien en vissen dat hebben. Ze kunnen echter voor extreem lange periodes, tot wel 60 minuten, onder water blijven. Ooit gooide een scheepsmaat van Charles Darwin een zeeleguaan overboord waaraan hij een steen had bevestigde. Toen hij deze na een uur weer naar boven haalde, leefde het arme dier nog. 
• De huid van de zeeleguaan is zwart of donkergrijs. Het donkere pigment helpt om de hagedis te beschermen tegen de stralen van de zon. Verder is de huid niet vocht doorlatend. 
• De voor- en achterpoten van de zeeleguaan zijn lang en klauwvormig met lange nagels. Dit geeft de zeeleguaan meer grip zowel op het vulkanische rotsgesteente als ook onder water. 
• De staart van de zeeleguaan is lang en wordt gebruikt om mee te zwemmen. 
• Zeeleguanen hebben een derde oog, een pariëtaal oog geheten. Klinkt vreemd, niet waar? Maar toch is dit wel degelijk het geval. Ze kunnen niet zien met het derde oog, maar ze kunnen er wel het verschil in donker en licht mee onderscheiden. Het oog dient dan ook eigenlijk alleen maar als een extra 'zintuig' om eventuele predatoren te signaleren. 

Voeding

Zeeleguanen zijn vegetarisch, hun hoofdmaaltijd bestaat uit alg en zeewier op de zeebodem. Om te foerageren moeten ze voor langere periodes hun adem in houden en dit kunnen ze behoorlijk lang doen, tot wel 60 minuten.  Hun voor- en achterpoten zijn net peddels en de vingers zijn lang en hebben ronde klauwen. Ze gebruiken hun staart om voorruit te komen in het water, de bewegingen hebben opvallend veel weg van de bewegingen van een slang. Zeeleguanen kunnen tot wel 60 meter diep duiken en blijven soms wel 45 minuten lang onder water tijdens het foerageren. 

Wanneer ze eenmaal op de bodem zijn aangekomen, moeten ze hun nagels gebruiken om zich vast te klemmen aan de rotsen. Dit is nodig om te voorkomen dat ze door de sterke stroming worden meegenomen. Tussen de periodes van foerageren door liggen ze heel lang boven op de vulkanische rotsen om zo doende hun lichaam met de warme zonnestralen weer op temperatuur te brengen. 

Wanneer de zeeleguaan weer het water ingaat verlaagt hun hartslag zich voor de helft. Dit helpt ze om hun energie langer te bewaren wat er dan er voor zorgt dat ze voor langere periodes zonder zuurstof kunnen. Nog een opmerkelijke eigenschap van de zeeleguaan is hun vermogen om in tijden van schaarste te krimpen. Dat ze dunner worden is te verwachten, maar dat ze zelfs tot wel 20% in lengte kunnen krimpen is bijzonder uniek. Wanneer er weer voldoende voedsel in aanbod is, verandert hun lichaam zich weer aan in hun normale waarden.  

© Andrew Turner | Flickr

© Bene Baker | Flickr

© Brian Gratwicke | Flickr

© G.S. Matthews | Flickr

© Jan Hazevoet | Flickr

© KrisNM | Flickr

© KrisNM2 | Flickr

© Richard Droker | Flickr

© Matthew Roth | Flickr

© Paul Krawczuk | Flickr

© Richard Droker | Flickr

 

Leefgebied

De zeeleguaan komt oorspronkelijk alleen voor op de rotsachtige vulkanische eilanden van de Galapagos, je komt hem echt nergens anders tegen, of hij moet (illegaal) meegenomen zijn voor bijvoorbeeld in de dierentuin. De zeeleguaan is verspreid over alle 14 Galapagoseilanden. Er zijn 8 verschillende soorten zeeleguanen waarvan er 7 daarvan een subsoort zijn. De grootste zeeleguanen leven op Isabela en Fernandina. Zeeleguanen leven in grote koloniën. Ze liggen dan naast elkaar en op elkaar. Een kolonie kan uit enkele zeeleguanen bestaan, maar ook van tientallen tot wel 1000 exemplaren bestaan. De beste temperatuur voor zeeleguanen varieert tussen 36° - 38° graden Celsius. Hun lichaam moet minstens 38° graden zijn voordat ze het water weer in kunnen om te voorkomen dat hun spieren door de kou verstijven. 

© Image-Nation / Pixabay

Tijdens de lange duik krijgen zeeleguanen veel zout binnen van het zeewater. Ze moeten dit zout hoe dan ook uit hun lichaamsgestel krijgen, want anders drogen ze helemaal uit. De zeeleguaan doet dit op een bijzondere manier, hij niest het zout er via de neus uit. Dit zie je heel duidelijk, want tijdens de nies komt er een flinke hoeveelheid water uit hun neus. Uiterlijke verschijnselen van dit uitniezen van zout kun je ook zien op hun hoofd. Zeeleguanen hebben een witte plek boven op hun hoofd zitten dat wat weg heeft van een helm. Dit is opgestapeld zout. De afstand tussen de eilanden in heeft ertoe bijgedragen dat de zeeleguaan per eiland uniek is in zijn eigen soort. Dit zie je onder anderen terug in de lengte en het gewicht van de reptielen.  De zeeleguaan leeft voornamelijk aan de kust en hier zul je ze ook altijd aantreffen bij de mangroves, op het strand en op de rotsen, want ze moeten toegang hebben tot de zee om te eten en verder hebben ze ook zand nodig om hun eieren in te leggen. Er zijn nog tussen de 200,000 en 300,000 zeeleguanen. 

Reproductie

Zeeleguanen planten zich voort tussen de maanden december tot en met maart. Vrouwtjes zijn dan gemiddeld 3 - 5 jaar oud en de mannetjes tussen 6 - 8 jaar. Veel mannetjes hebben van zichzelf een donkere huid, maar er zijn ook zeeleguanen te vinden met een rode en een groene huidskleur. Het is echter tijdens de paringstijd dat hun huid pas echt prachtige kleurschakeringen van rood en groen gaat vertonen als een middel om de vrouwtjes te laten weten dat ze klaar zijn voor de paringsrituelen en ook om de vrouwtjes te verleiden. 

© chogeman / Pixabay

Het paringsritueel gaat gepaard met kopstoten om hun territorium te verdedigen terwijl het vrouwtje naarstig op zoek gaat naar een geschikte plek om haar eieren te leggen. Zeeleguanen leggen gedurende de heetste maanden van het jaar hun eieren. De warmte en de vochtigheid zijn essentieel voor het uitbroeden van de eieren. Het vrouwtje graaft een gat dat gemiddeld drie meter diep is. Hierin legt ze haar 6 - 8 eieren waarna ze ze weer toedekt. De eieren komen meestal uit in april - mei. De pasgeborenen wegen 50 - 60 gram en zijn gelijk zelfstandig. Zeeleguanen worden 60 jaar. 

Natuurlijke vijanden

Zeeleguanen hebben, net als de meeste andere diersoorten, natuurlijke vijanden. De meeste zijn inheems, maar een tweetal zijn dat niet. Met het introduceren van katten en honden op de Galapagoseilanden is er ook een nieuw gevaar ontstaan voor jonge zeeleguanen omdat zij nog niet in staat zijn om zichzelf tegen dit soort predatoren te beschermen. Verder vormen uilen, haviken, krabben, slangen en ratten een gevaar voor zeeleguanen. 

Een ander gevaar, maar een dat niet gerelateerd is aan een dier, is de natuur. Regelmatig krijgen de Galapagoseilanden te maken met El Niño en dit is funest voor zeeleguanen. El Niño veroorzaakt een flinke opwarming van de oceaan, de zee kan wel tot en met 3° warmer worden wat een desastreus effect heeft op het voedsel dat zeeleguanen eten. Sterftecijfers tot 85% zijn helaas niet ongewoon. 

Relatie tot de mens

Een van de meest veel voorkomende tandwalvissoorten in onze Noordzee is de bruinvis. Bruinvissen zijn nogal verlegen en houden zich liever op een afstand. De naam van de bruinvis is een tikkeltje verwarrend, want het dier is beslist geen vis en is al helemaal niet bruin van kleur. In de middeleeuwen werd de bruinvis zelfs met een nog vreemdere naam aangeduid; een 'water- of een zeevarken'. In sommige landen wordt deze vis zelfs nog steeds aangeduid als een 'zeevarken'. Vanwaar die nogal vreemde benaming vraag je je misschien af? Het gaat hier tenslotte om een walvissoort en niet om een bruin varken.

We leggen het even uit...

© Kevin Knowles / Flickr

Het verhaal gaat dat men in de middeleeuwen de bruinvis een 'puffende varken' noemde vanwege zijn robuuste uiterlijk en vanwege het geluid dat hij produceerde wanneer hij ademde door zijn spuitgat. Dit zorgde voor een opvallend geluid dat veel weg had van het stemgeluid van een varken. Ben je nieuwsgierig geraakt naar bruinvissen na het lezen van dit artikel, dan kun je bruinvissen ook zien in het Dolfinarium! 

Bouw

De bruinvis, Phocoena phocoena, is de kleinste tandwalvissoort van de Noordzee. Bruinvissen vormen een eigen familie onder de tandwalvissen, genaamd Phocoenidae. 

Er zijn in totaal 4 soorten bruinvissen, P.p. phocoena in de Noord-Atlantische Oceaan; P.p. vomerina in de oosterlijke noordelijke Stille Oceaan, P.p. relicta in de Zwarte Zee en een nog niet nader genoemde ondersoort subspecies in de westerlijke noordelijke Stille Oceaan.

7. Staartvin

De staarvin van de bruinvis is niet groot en wordt gebruikt om mee vooruit te komen in het water. Stevige spieren in de staart geven deze de noodzakelijke kracht

1. Mond

Bruinvissen hebben spatelvormige tanden.

5. Lichaam

Bruinvissen hebben een dikke speklaag om ze te beschermen tegen de koude elementen

3. Spuitgat

De spuitgat aan de bovenkant van de kop van de bruinvis heeft twee openingen

6. Rugvin

De rugvin van de bruinvis is klein en zit redelijk ver naar achteren en is noodzakelijk voor de koersvastigheid

4. Borstvinnen

De borstvinnen zijn in wezen het stuur van de bruinvis. Hiermee kan hij, samen met de stuwende kracht van zijn staart, alle kanten mee op draaien in het water

2. Ogen

Bruinvissen zijn mogelijk kleurenblind.

1. De bruinvis mag wel veel weg hebben van een dolfijn, maar er zijn wel degelijk verschillen tussen de twee soorten, naast het feit dat de één een dolfijn is en de ander toch echt een (kleine) walvis is. Neem bijvoorbeeld de tanden van een bruinvis. In de onder- en de bovenkaak bevinden zich 16 - 28 stuks, die de vorm van een spatel hebben. Dolfijnen aan de andere kant hebben kegelvormige tanden die uitlopen in een scherpe punt. Een bruinvis heeft verder een korte, stompe kop en neus terwijl een dolfijn juist een langere, puntiger neus heeft. De bruinvis heeft bovendien een kin en donkere lippen. De mond lijkt wel een doorlopende glimlach te hebben omdat de mondhoeken omhoog staan.
2. De ogen van een bruinvis zijn naar verhouding aan de kleine kant. Ze kunnen echter heel goed zien onder water en ze hebben een breder zicht, omdat hun ogen zich aan de zijkant van het hoofd bevinden en niet aan de voorkant. Hierdoor kunnen ze alles wat voor zich en naast zich bevindt zien. De lens en pupil passen zich aan wanneer ze boven het water uitstijgen om zo hun zicht aan te passen aan het fellere licht. Men vermoedt dat bruinvissen kleurenblind zijn.
3. Het spuitgat van de bruinvis is gesitueerd bovenop het hoofd en bestaat uit twee openingen. Bruinvissen gebruiken hun spuitgat om mee te ademen.
4. De vinnen van de bruinvis zijn niet groot en iets gerond.
5. Bruinvissen, maar ook ander zeedieren met een donker uiterlijk, werden in de middeleeuwen 'bruin' genoemd omdat alles wat in zee leefde en een donkere kleur had vanzelfsprekend met 'bruin' werd bestempeld. Dit geldt ook voor zijn naam 'bruinvis'. De bruinvis zwom in zee en was dus een vis. Natuurlijk weten wij tegenwoordig beter, maar in die tijd was de kennis van vissen, walvissen, haaien en vele andere zeedieren minimaal. Nu weten we dat bruinvissen een vrij donkere zwartbruine rug hebben. Hun flanken zijn licht van kleur en hun buik is wit. De donkere rugkleur loopt geleidelijk over naar wit en kan egaal zijn of juist bevlekt. Het lichaam van de bruinvis is niet groot, ze worden hooguit 1,9 meter lang met een maximaal gewicht van 76 kilo. Ze hebben daarentegen een nogal fors gebouwd lichaam dat taps toeloopt naar de staart en een nek die niet wendbaar is. Bruinvissen hebben, net als veel andere zeedieren die in koude gebieden voorkomen, een dikke vetlaag om hen te beschermen tegen de soms extreemkoude elementen. Hoe dieper het water, hoe kouder het wordt en de vet blubber vormt een isolatielaag op hun lichaam. Daarnaast zorgt de blubber voor extra energie wanneer er minder voedsel beschikbaar is.
6. De rugvin van een bruinvis is klein en driehoekig van vorm. Het is breed, loopt taps toe en iets gebogen. De rugvin bevindt zich niet midden op zijn rug, maar is gesitueerd net iets meer richting de staart. Het helpt de bruinvis om koers te houden en recht vooruit te zwemmen. 
7. De staart is niet groot en heeft een ietwat gebogen ronding. De staart is net een soort motor. Door ermee op en neer te bewegen kan de bruinvis vooruit komen in het water. 

Voeding

Bruinvissen zijn echte viseters, dit kun je ook zien aan hun gebit. Ze eten allerlei soorten vis, zoals haring, makreel, platvis, wijting, sprot, grondel en zandspiering. Daarnaast zijn ze ook dol op een lekkere pijlinktvis en zullen ze die direct pakken wanneer de kans zich voordoet. Ze moeten goed en veel eten, minstens zo'n 5 kilo per dag, omdat ze een vrij snelle spijsvertering hebben. Dit houdt in dat ze minstens 10% van hun lichaamsgewicht per dag tot zich moeten nemen om aan hun dagelijkse kost tegemoet te komen, maar dat gaat ze redelijk goed af. Dit zijn 'topvissers' onder de zoogdieren daar ze snel vis kunnen vangen. Ze kunnen gemiddeld 200 meter duiken en moeten na 5 minuten weer omhoog komen om te ademen. Bruinvissen gebruiken sonar om naar vissen te zoeken in het water. In feite zenden ze geluidssignalen uit en wachten op een echo. De Waddenvereniging heeft hier een heel mooi en zeer uitgebreid artikel over geschreven. Klik hier om er naar toe te gaan. 

Leefomgeving

Wanneer bruinvissen zich aan de kust bevinden verblijven ze liever wat dichter bij de bodem, maar wanneer ze zich in dieper water bevinden zoeken ze een gemiddelde diepte op. Dit heeft alles te maken met de temperatuur van het water dat niet hoger mag zijn dan 17 graden. Bruinvissen zijn de meest voorkomende walvissoort in onze Noordzee en daar wordt hij ook regelmatig gespot. Verder komt hij voor in het Noordelijk halfrond rond IJsland, de Noord-Atlantische Oceaan, de Zwarte Zee en de Noordelijk Stille Oceaan. Vroeger trof je ze aan in de Zuiderzee, maar sinds er geen ansjovis meer zit komen ze daar niet meer. Ze zijn echter wel volop aanwezig in de Waddenzee. Ze verblijven op meestal 10 km vanaf de kustlijn. Een enkele keer is een bruinvis ook aangetroffen in een rivier.

Bruinvissen zijn een van de weinige zoogdieren waarvan bekend is dat ze honderden kilometers vanaf de kust in het binnenland zijn aangetroffen. Vroeger werden ze zelfs gespot in de grachten van Amsterdam. Bruinvissen zijn tevens gezien in Keulen en Maastricht. Er zijn tegenwoordig nog circa 700.000 bruinvissen.

Voortplanting

Vanaf dat ze 3 - 4 jaar oud zijn kunnen vrouwelijke bruinvissen zwanger raken. Ze zijn niet monogaan en paren met meerdere mannetjes tegelijk om vervolgens om het jaar een kalfje te baren. De paringstijd van bruinvissen is vanaf mei tot begin augustus. Zwangerschappen duren ongeveer 10 - 11 maanden waarna het kalfje in de vroege zomer wordt geboren. Kalfjes zijn gemiddeld 70 - 90 centimeter lang bij de geboorte en wegen tussen de 6,4 - 10 kilo.  Vrouwelijke bruinvissen kunnen tegelijk zwanger zijn en borstvoeding geven aan een kalfje. Kalfjes worden 8 maanden lang gezoogd.

Bruinvissen worden niet erg oud. Hun levensverwachting ligt tussen de 8 - 10 jaar.

Downloaden	Naam		Afspelen	Grootte	Duur
	Harbour_Porpoise			0.1 MB	0:08 min
Joomla! web design Birmingham

Natuurlijke vijanden

Ook bruinvissen hebben natuurlijke vijanden. Ze staan op het menu van haaien, orka's, grijze zeehonden en zelfs dolfijnen. 

Relatie tot de mens

Bruinvissen zijn erg verlegen en schuw. Hierdoor is het erg moeilijk om informatie over hen in te winnen. Wat we wel weten is dat er vroeger op ze werd gejaagd voor hun vlees dat als delicatesse werd gezien door de gefortuneerden. Bruinvissen zijn ook slachtoffer van vissersnetten. Aantallen worden ook ernstig bedreigd door vervuiling van het water en door uitbreiding van het infrastructuur.

Bronnen:

• SOS Dolfijn
• Ecomare
• Zoogdierenvereniging
• Natuurinformatie
• Waddenvereniging
• WDC Whale and Dolphin Conservation
• Oceanwide Expeditions
• Coastal Ocean Research Institute Canada - Wild Whales
• Hebridean Whale and Dolphin Trust

Steun SOS Dolfijn en doneer vandaag nog!

DONEER NU!

De zoutwaterkrokodil is jaarlijks verantwoordelijk voor veel dodelijke slachtoffers. Vaak worden de dodelijke confrontaties door eigenwijze toeristen of door onoplettenden, bijvoorbeeld vissers, zelf uitgelokt. Vaak ook omdat men simpelweg geen aandacht schenkt aan de alom aanwezige waarschuwingsborden en alsnog een lekkere duik in een rivier of zee neemt. Helaas loopt het vaak niet goed voor de persoon af zoals je in dit  krantenartikel van DeMorgen kunt lezen: Vrouw aangevallen door krokodil tijdens 'stupide' duik in zee - DeMorgen 2016. Soms is het ook gewoon een kwestie van zwaar pech hebben. Dit kan gebeuren omdat zoutwaterkrokodillen heel lang stil kunnen blijven liggen in het water en de kleur en structuur van hun rug nu eenmaal veel weg heeft van een boomstam.  

De zoutwaterkrokodil is de meest agressieve krokodillensoort ter wereld. Ze zijn krachtig gebouwd en moeten het bij het jagen voornamelijk hebben van goede zintuigen, veel geduld en voor langere periodes bewegingloos in het water liggen. Wanneer je niet luistert naar de goedbedoelde adviezen van deskundigen en toch nog die heerlijke duik in een rivier neemt of te dicht langs een riviermonding loopt terwijl je weet dat er krokodillen zitten, dan kun je verwachten dat een krokodil jou als zijn volgende maaltijd gaat zien. Eén ding staat vast, een gevecht winnen met een op hol geslagen krokodil kun je wel vergeten. Een aanval is stil, sluipend, zeer onverwacht en uiterst agressief. De uiteindelijke verdrinkingsdood duurt in verhouding heel wat langer.

​Wereldwijd zijn er ongeveer 23 krokodillensoorten te vinden. Van die 23 krokodillensoorten is de Australische zoutwater krokodil de grootste. Twee andere krokodillensoorten komen met hun enorme proporties aardig in de buurt van de zoutwater krokodil; dat zijn de Nijlkrokodil en de Amerikaans alligator.

Wat de zoutwaterkrokodil zo bijzonder maakt is dat hij in tegenstelling tot andere krokodillensoorten, in zoutwater kan zwemmen. Vandaar ook zijn Australische koosnaampje 'salty', je treft hem namelijk naast rivieren ook aan in zee. Confrontaties tussen krokodillen en haaien blijven derhalve niet uit. Wie na zo'n confrontatie als uiteindelijke overwinnaar tevoorschijn komt is nog maar de vraag, want een krokodil en een flinke haai zijn behoorlijk aan elkaar gewaagd. Verder komen stierhaaien ook in rivieren voor. Stierhaaien kunnen groot worden en staan erom bekend dat ze zeer agressief zijn. Dit komt door een abnormale hoge dosis testosteron in hun bloed.  Stierhaaien worden ook verantwoordelijk gehouden voor een aantal dodelijke aanvallen in Matawan Creek in New Jersey in het jaar 1916.

© Bernard Dupont | Flickr

Bouw

De zoutwaterkrokodil is de grootste krokodil ter wereld. Deze krokodil is zelfs groter dan de Nijl krokodil. Het zien van een zoutwaterkrokodil in het wild kan een angstaanjagende ervaring zijn. Ze zijn zeer imposant, hebben een bijna dinosaurus-achtige uiterlijk en kunnen erg agressief reageren. Zonder twijfel kun je vaststellen dat de kansen om een confrontatie met een salty te overleven miniem is voor zowel mens als dier.

Een zoutwaterkrokodil, Crocodilis porosus, is een krachtige reptiel, de krachtigste reptiel zelfs van zijn soort. Ze kunnen ruim zes meter lang worden en meer dan een ton wegen. Het gewicht van de zoutwaterkrokodil neemt toe naarmate deze ouder wordt. Ze maken vanaf hun prille begin een uitzonderlijke groei door. Wanneer je bedenkt dat ze bij hun geboorte nog heel klein zijn, gemiddeld 28 cm. is deze groei zelfs zeer impressief. Gelukkig houdt die groei op een gegeven moment wel op en verandert daarna juist het formaat van hun omvang aanzienlijk. Dit verklaart mede waarom de oudere krokodillen buitengewoon kolossaal zijn. 

4. Kaken

1. Staart

2. Voortbeweging

5. Zintuigen & Ogen

3. Voorpoten

3. Achterpoten

6. Lichaam

1.   Staart

• De staart van een krokodil is functioneel en wordt gebruikt om mee te zwemmen. Daarnaast is het een niet onbelangrijk en zeer effectief lichaamsdeel gedurende de jacht. Hij kan er wanneer nodig, snelle spurten mee maken om zodoende zijn prooi te verrassen. De staart is zelfs zo krachtig dat de krokodil zijn bovenlichaam ermee in het water kan opheffen.

​2.  Voortbewegen

• Zoutwaterkrokodillen zijn niet alleen heel snel in het water, ze kunnen zich ook heel snel verplaatsen op het land, al is het dan wel  van beperkte duur. De snelste gemeten tijd van een rennende zoutwaterkrokodil op het land werd gemeten op 18 km per uur! In verhouding; de topsnelheid van een cheetah is 105 km per uur en Usain Bolt haalde 44,7 kilometer per uur. Usain zal zich dus geen zorgen hoeven maken over een aanstormende krokodil. Zoutwaterkrokodillen kunnen zich op het land op twee manieren verplaatsen; door op hun buik over de grond te glijden of door hoog op hun poten te gaan staan en te rennen. Reden te meer om extra op je hoede te zijn wanneer je op vakantie bent in een land waar deze krokodillen voorkomen. 

​3.   Voor- & achterpoten

• Zoutwaterkrokodillen hebben vliezen tussen hun tenen om extra stuwing te creëren tijdens het zwemmen. Hierdoor zijn ze veel wendbaarder en kunnen ze zich samen met hun staart met verrassend snelheid door het water heen bewegen. Zoutwaterkrokodil hebben zoutklieren die zich tussen de tenen bevinden. Deze klieren filteren het zout uit het water. Alligatoren hebben deze klieren ook, maar gebruiken ze verder niet. 

​4.   Kaken

• De kaken van een krokodil zijn immens krachtig. De Nijlkrokodil heeft zelfs de krachtigste beet van alle dieren ter wereld en dat is inclusief die van haaien. De buitengewoon kracht van hun beet is te danken aan de bouw van hun kaken. Wanneer je naar een krokodillenhoofd kijkt zie je dat hun kaken aan weerszijden iets uitsteken. Hier bevinden zich de ruimtes van de kaakspier. Deze ruimte moet erg ruim zijn om zodoende de grote kaakspier te kunnen huizen. De spier in de kaakholte is erg hard waardoor het net lijkt alsof het een verlengstuk van de schedel is. De spieren in de kaak zijn specifiek ontwikkeld om prooi mee vast te grijpen. De tanden vormen daar een aanvulling op daar zij zo ontwikkeld zijn dat ze de huid van een prooi met gemak kunnen doorboren. Een prooidier is hierdoor zo goed als kansloos. 
• Het hoofd van een krokodil is lang, breed en plat. Het kan maximaal 75 cm lang worden. De maten van de krokodillenschedel worden naast de gewone methodiek methode ook vaak gebruikt om de lengte en leeftijd van een krokodil te bepalen. 
• De krokodil heeft 15 rijen tanden in zijn onderkaak en 14 tot 15 rijen in de bovenkaak met nog eens 4-5 rijen aan de voorkant van de bovenkaak. De meeste van deze tanden zitten verborgen in de tandkassen van de kaak van de schedel. In totaal heeft een krokodil 68 tanden. De tanden worden gedurende de levenscyclus regelmatig vervangen. Oudere krokodillen met weinig tot geen tanden in hun mond zijn heel gewoon. Gelukkig kunnen ze alsnog gebruikmaken van hun krachtige kaken.
• De tong van een krokodil werkt tevens als afsluitklep naar de maag toe. Dit is nodig om te voorkomen dat deze tijdens het voeden volloopt met water. Leuk om te weten is dat krokodillen stenen, gastrolieten geheten, doorslikken om de botten in hun mee te verpulveren. 
• De maag van een krokodil bestaat uit twee kamers. De eerste kamer wordt gebruikt om het eten mee te vermalen, hier bevinden zich ook de gastrolieten, de tweede kamer heeft als functie om het eten verder te verteren. De maag van een krokodil bevat de meest agressieve vorm van maagzuur van alle dieren in het dierenrijk. Dit is ook nodig, want een krokodil eet naast vlees ook botten en hoeven. De gastrolieten en sterke maagzuur helpen beide mee om deze tijdens de verteringsproces te verteren.
• In de beide oren bevinden zich kleppen die de oren afsluiten wanneer de zoutwaterkrokodil zich onder het water begeeft. 

​5.   Zintuigen & ogen

• De zintuigen waar de krokodil het meeste van moet hebben zijn de neus, oren en ogen. Deze zitten zeer strategisch en op dezelfde hoogte bovenop zijn hoofd. Hierdoor kan hij doodstil en vrijwel onzichtbaar zijn prooi gadeslaan terwijl de rest van zijn lichaam helemaal verscholen onder het water ligt. Hun reukzintuig is tevens zeer goed ontwikkeld voor de jacht. 
• De ogen van de krokodil zijn bijzonder uniek in dat deze een zeer brede kijkveld hebben. Hierdoor hoeven ze hun hoofd niet te draaien wanneer ze in het water liggen wat natuurlijk gunstig is tijdens de jacht. Overigens zouden krokodillen slecht kunnen zien onderwater vanwege de lichtgevoelige cellen die zich in de oog bevinden. Uit het water is hun zicht juist weer heel goed en dat is te danken aan lichtreflexie, tapetum lucidium. Dit zelfde nachtvisie kun je ook waarnemen bij katachtigen en opvallend genoeg, zelfs ook bij haaien. Krokodillen hebben bovendien ook een derde ooglid, of een vliesje, dat de ogen beschermt wanneer ze zich onderwater bevinden. 
• Uit onderzoek is gebleken dat wanneer een krokodil slaapt, één van zijn hersenhelften wakker blijft. Onderzoek heeft uitgewezen dat het oog dat aan de wakkere hersenhelft zit open en alert blijft. Je komt dit nogal vreemde eigenschap ook bij andere diersoorten tegen, zoals bijvoorbeeld dolfijnen en watervogels. Het stelt hen in staat om te slapen en in de tussentijd hun genoeg alert te blijven om de omgeving goed in de gaten te houden.

​6.   Lichaam

• Het lichaam van een krokodil is bij uitstek ontwikkeld om in het water te leven. Jongere krokodillen zijn geel met zwarte strepen, maar naarmate ze ouder worden verandert hun kleur en worden ze groen-grijs.
• Dit zijn koudbloedige dieren en daarom hebben ze, net als de meeste reptielsoorten, warmte van de zon nodig om zichzelf mee op temperatuur te houden. De gemiddelde lichaamstemperatuur van een zoutwaterkrokodil is 30ºC - 33ºC. Waneer het koud is zoeken ze de zon op om zich op te waren en wanneer het warm wordt zoeken ze weer verkoeling in beschutte en koele plekjes. Krokodillen zijn slimme dieren. Om warm te worden keren ze hun hele lichaam richting de zon om optimaal profijt te hebben van de zonnestralen. Wanneer ze té warm dreigen te worden, keren ze alleen hun hoofd naar de zon. Dit is namelijk het kleinste lichaamsdeel van de krokodil. Een voordeel van de zon op hun hoofd is dat ze hun vrij grote mond ver open kunnen sperren en zodoende hun hersens af kunnen laten koelen. 
• Het lichaam van een krokodil is plat en wijd. Een krokodil brengt namelijk het grootste deel van de dag door drijvend in het water. Meestal bevindt hij zich dan vlak langs de oever waar hij prima zicht heeft en optimaal gebruik maakt van zijn zintuigen om het komen en gaan van zijn volgende maaltijd goed in de gaten te houden. 
• De huid van een krokodil is erg hard en bedekt met schubben. Verder is de huid extra verstevigd met osteodermen. Dit zijn verhoornde plaatjes in het huid die zich op de rug en buik te bevinden. Het is letterlijk de 'bepantsering' van een krokodil. Wist je trouwens dat het middels de osteodermen ook mogelijk is om de leeftijd van een krokodil te bepalen? Net als bij boomstammen het geval is, worden de osteodermen ook jaarlijks voorzien van een nieuwe laag groeiringen. Dit is feitelijk de meest betrouwbaar manier om te bepalen wat de leeftijd van een krokodil is. 
• Krokodillen groeien jaarlijks door, net als wij, echter groeit hun huid niet 'normaal' mee. Dit zie je bij meerdere reptielsoorten zoals slangen, hagedissen en salamanders. Ook hier heeft de natuur weer een oplossing voor bedacht. Daar waar andere reptielsoorten hun hele huid in één keer afstoten stoot de krokodil zijn oude huid per schubje af. 
• De zwarte stippen op het huid van de krokodil zijn feitelijk receptoren. Ze kunnen trillingen en druk in het water signaleren en verder kunnen ze er ook temperatuurschommelingen mee waarnemen.

​Leeftijd

Zoutwaterkrokodillen kunnen erg oud worden. Er zijn welgeteld nog 200.000 - 300.000 in het wild wat betekent dat dit type krokodil in ieder geval nog niet met uitsterven wordt bedreigd. De oudste tot nu toe geregistreerde krokodil was Mr. Freshie. Mr. Freshie was een zoetwaterkrokodil uit Queensland, Australië. Hij werd in de '70er jaren door Steve Irwin en zijn vader Bob Irwin zwaargewond vanuit de Moorehead River naar Australia Zoo in Beerwah, Queensland gebracht, een dierentuin die door Steve Irwins ouders werd gesticht. Hij had twee ernstige schotwonden, één in zijn linkeroog en één in zijn staart. Zijn oog zou nooit meer genezen en als gevolg daarvan was hij in dat oog permanent blind. 

​Mr. Freshie leefde nog veertig jaar in gevangenschap en zou uiteindelijk op ruim 120 - 140 jarige leeftijd naar de eeuwige krokodillenjachtvelden oversteken. Mr. Freshie zou overigens gedurende zijn jaren in gevangenschap een fantastische leven hebben geleid.

​Wil je weten welke krokodillen nog meer de ere titel van oudste krokodil hebben gekregen? Kijk dan hier.

Grootste zoutwaterkrododil ooit?

Op het internet zijn er verschillende foto's van de bekende en voor de Australiërs zeer beruchte Brutus te vinden, een Australische zoutwaterkrokodil. Brutus is een enorm krokodil, echter wat hem zo beroemd maakte waren niet zozeer zijn imposante afmetingen, maar het feit dat hij naast zijn forse afmetingen maar één arm heeft. Zijn andere arm zou hij zijn kwijtgeraakt aan een gevecht met een stierhaai. Nu is Brutus beslist massief met zijn 5,60 meter lengte en zijn gewicht van ruim een ton, maar hij is niet de enigste grote krokodil, want iets verderop in de Adelaide River woont nog een flinke exemplaar.

​Lange tijd was Brutus de baas in dit stuk van de Adelaide River, maar zoals altijd gebeurt in de dierenwereld kwam er op een dag een andere man tevoorschijn en die vond dat hij heel wat sterker was dan Brutus. Uiteraard kon Brutus dit niet over zijn kant laten gaan, hij zag de bui al hangen. De andere man was groot, sterk en had ook nog eens een indrukwekkende naam: Dominator.

Op een dag zagen mensen dat hun geliefde Brutus een nare vleeswond had. De strijdlustige Dominator kreeg daar uiteraard de schuld van. Of het ook daadwerkelijk zijn schuld was blijft een mysterie. Dominator zoekt Brutus af en toe op om zijn dominantie te waarborgen en dat leidt soms tot prachtige taferelen voor veel toeristen. Morgan Bowman van Adelaide River Cruises vertelt  ons dat Dominator een pest hekel heeft aan Brutus en dat men er alles aan doet om de twee bij elkaar uit de buurt te houden. Ze zijn hier duidelijk niet altijd succesvol in blijkens deze opname. Je kunt meer over Dominator en Brutus lezen op de Australische website Ozzy Man Reviews. 

​Dominator en Brutus zijn echter niet de grootste geregistreerde zoutwaterkrokodillen, die eer valt vooralsnog toe aan een andere krokodil; Lolong. Lolong was zo fors gebouwd dat hij zelfs een eervolle vermelding kreeg in het Guiness Book of Records. 

​Lolong is inmiddels overleden, hij overleed in gevangenschap in februari 2013, maar zijn geregistreerde afmetingen waren desalniettemin werkelijk verbluffend. Krokodillen worden wanneer mogelijk steevast vanaf het puntje van hun snuit tot aan het puntje van hun staart opgemeten. Lolong mat 6,17 meter in lengte en woog 1,075 kilogram en dat is zelfs voor zoutwaterkrokodillen flink aan de maat. 

​Toch zijn er meer, weliswaar ongeregistreerde, meldingen geweest van nog grotere krokodillen...

In 1983 in Puerto Rico werd in een vissersnet een door verdrinking omgekomen krokodil aangetroffen. De krokodil was zo enorm dat er 50 mannen nodig waren om hem aan de kant te slepen. Toen de buik van de krokodil werd opengesneden trof men tot hun verbijstering het complete karkas van een Javaans hert aan in zijn maag. De krokodil's lengte was toentertijd, 6,20 - 6,30 meter lang. Hij was echter ten tijde van zijn opmeting al ontveld en onthoofd, dus het bleef giswerk. 

​In 1958 werd een krokodil doodgeschoten nabij Normanton, Queensland in Australië. Hij werd 'Krys' vernoemd naar jager die hem doodschoot. Om te 'vieren' hoe groot de krokodil was ten tijde van zijn dood werd er zelfs een replica krokodil gebouwd en tentoongesteld in Normanton. Over de nogal indrukwekkende afmetingen van Krys zijn de meningen verdeeld. Zijn lengte zou zo abnormaal groot zijn voor een krokodil, dat er sterk getwijfeld wordt aan de authenticiteit van het verhaal. Krys zou aan de hand van de toen gemaakte berekeningen 8,6 meter lang zijn geweest. Wellicht dat de jagers de arme Krys hebben opgemeten met een groot hoeveel XXXX Beer in hun maag? (Voor de belangstellenden; ja, dit is echt een bier merk!)

 Dominator | © thinboyfatter | flickr

Voedsel

Gezien het feit dat een krokodil dankzij zijn uitzonderlijk jachtgaven terecht het etiket 'meest effectieve jager' heeft gekregen, kun je er gevoegelijk van uitgaan dat hij een zeer uitgebreid dieet heeft dat uitstekend past bij zijn jachttechnieken. De zoutwaterkrokodil is niet kieskeurig, bij hem geldt: 'Is het eetbaar en kan ik het vangen?'. Nu, alles is feitelijk eetbaar en wat vangen betreft hoeft hij zich verder ook geen zorgen te maken, hij heeft veel weg van een sluipmoordenaar. Sterker nog, hij is een sluipmoordenaar. 

​Wat eet onze grote vriend dan allemaal? Wel, dat is eigenlijk heel makkelijk; letterlijk alles wat op zijn pad komt: waterbuffel, kangoeroe, vis, vogel, schildpad, apen, slangen, wrattenzwijn, vee, krabben, haaien, mensen en verder gewoon alles wat zijn aandacht trekt. Nu is het niet zo dat een krokodil bewust op zoek gaat naar mensen, maar laten we wel wezen, waarom moeilijk doen als het makkelijk kan? Een krokodil gaat heus niet denken: 'O, dat is een mens, laat ik die maar met rust laten!' Zo werkt dat helaas niet. Als een eigenwijze toerist of een onoplettende persoon zich in zijn jachtgebied bevindt en ze laten zich makkelijk grijpen, dan zal hij ze grijpen! Wat je dus absoluut NOOIT moet doen is dit: Deense toerist springt op rug zoutwaterkrokodil

​Natuurlijk kan een nog jonge zoutwaterkrokodil nooit een buffel vangen, laat staan een mens, dus zijn menu is aangepast aan zijn lengte en aan de moeite die hij moet nemen om het te vangen. Jongere zoutwaterkrokodillen eten vis, kikkers, insecten en krabben. Naarmate hij groter wordt zal zijn prooi ook groter worden, maar dat spreekt voor zich.

Gustave, de killer Nijlkrokodil uit Burundi

Gustave is een geduchte Afrikaanse Nijlkrokodil uit Burundi. Hij wordt al sinds eind jaren '90 door de herpetoloog Patrice Faye bestudeerd. Patrice bracht in 2004 een documentaire uit over Gustave; Capturing the Killer Croc, hier te zien op Youtube.

Nu is Gustave qua afmetingen niet de allergrootste geregistreerde krokodil ter wereld, maar hij is mogelijk wel de meest beruchte. Gebaseerd op ooggetuige verklaringen zou hij 5,5 meter in lengte moeten zijn en gemiddeld 910 kilo wegen wat zeer fors is voor een Nijlkrokodil. Aan de hand van deze berekeningen werd initieel geschat dat Gustave gemiddeld 100 jaar oud zou moeten zijn, maar hij had nog al zijn tanden, dus haalde men zijn leeftijd naar beneden, naar 60 jaar. 

Gustave zou gespot zijn aan de Lake Tanganyika en de Ruzizi River. Mensen die hem gezien hebben zeggen dat hij zelfs voor een Nijlkrokodil angstaanjagend gevaarlijk is. Het is niet mogelijk om de exacte afmeting te vertellen van Gustave, want het is nog steeds niemand gelukt om hem te vangen. Gezegd wordt dat Gustave in ieder geval voor Nijlkrokodil normen flink aan de maat is. Gustave wordt hoe dan ook verantwoordelijk gehouden voor honderden menselijke doden per jaar. 

​Er doen veel (on)bevestigde verhalen de ronde over Gustave; 

• Hij zou vier kogelgaten in zijn lichaam hebben
• Deze kreeg hij toen hij beschoten werd door militairen met een AK47 geweer
• Hij zou de kogels hebben opgegeten 
• Volgens wetenschappers is het onwaarschijnlijk dat Gustave de kogels heeft opgegeten
• Hij zou een 'bullet proof' huid hebben waardoor hij zo goed als onaantastbaar is voor kogels
• Hij zou door zijn ongewone afmetingen niet in staat zijn om een kleinere prooi te vangen
• Zijn rechterschouderblad is zwaar beschadigd
• Hij zou op mensen jagen, ze doden en ze vervolgens onaangeroerd achterlaten
• Hij hierdoor wordt gezien als een seriemoordenaar die mensen doodt voor de lol
• Hij zou een aanslag met een door een propellor aangestuurde granaat met zijn zwaar gepantserde huid hebben afgeketst 
• Hij zou een mythologisch geest zijn waardoor hij zichzelf onzichtbaar kan maken, zichzelf kan teleporteren van de ene locatie naar de ander en hij zijn verwondingen 'zomaar' kan laten verdwijnen
• Hij zou een lang litteken op zijn kop hebben wat hem nog angstaanjagender maakt
• Hij zou ruim 300 mensen hebben gedood
• Hij zou een grote sadist zijn

​Hoe dan ook, Gustave wordt al jarenlang door de lokale bevolking gezien als een heuse terroristische krokodil en een lokale legende waar ze misschien toch nog best wel een beetje trots op zijn. 

​Voor een nog grappiger en smeuïger verhaal over Gustave verwijzen we je graag door naar de Engelstalige website Fact Fiend.

Leefgebied

Zoutwaterkrokodillen komen voor aan de oostkust van Indië, Zuidoost Azië, Indonesië, Australië en Micronesië, een kleine eilandengroep dat uit 5000 kleine eilanden bestaat. Micronesië grenst aan de Filipijnen, Indonesië, Papoea-Nieuw-Guinea, Melanesië en Polynesië. 

​Zoutwaterkrokodillen leven in brakkige riviergebieden, aan de rand van moerassen en in modderige strandgebieden. Ze kunnen grote afstanden overbruggen en doen dit mede door mee te liften op stromingen. Dit helpt ze bijvoorbeeld om in gebieden te komen die normaliter ontoegankelijk zouden zijn. 

Verder kom je zoutwaterkrokodillen ook tegen in open zee. Ze kunnen namelijk langere periodes doorbrengen in zee wanneer ze flinke stukken oceaan oversteken op zoek naar andere gebieden. Dit verklaart ook waarom ze wijd verspreid zijn, maar dan nog wel binnen een specifiek gebied. Het is overigens zelfs een keer voorgekomen dat een zoutwaterkrokodil terecht kwam Japan. Vermoedelijk deed zijn navigatiesysteem het niet goed. 

​Voortplanting

Het duurt lang voordat een zoutwaterkrokodil seksueel actief wordt. Mannetjes worden dat pas op 16 jarige leeftijd en de vrouwtjes zijn net iets eerder geslachtsrijp met 10 - 12 jaar. 

​Na de bevruchting bouwt het vrouwtje een nest samengesteld uit de omliggende, rottende vegetatie en legt ze gemiddeld 50 - 70 eieren die ze vervolgens toedekt. Ze bouwt haar nest in het natte seizoen, november - mei. Haar nest ligt net boven de vloedlijn. Temperatuur speelt een belangrijke factor tijdens de incubatietijd van de eieren. Als de temperatuur van de nest gemiddeld 31.6°C is zullen er alleen maar mannetjes worden geboren. Hetzelfde principe telt ook voor vrouwelijke baby zoutwaterkrokodillen, maar dan moet de temperatuur boven de 33°C zijn of onder de 31°C. De incubatietijd duurt omstreeks 80 dagen. Daarna kruipen de krokodillen zelf uit hun ei tevoorschijn. 

​De moeder zoutwaterkrokodil kan zeer agressief reageren gedurende deze periode. Ze zal haar eieren altijd beschermen. Na hun geboorte zal de moeder haar jongen verhuizen naar het water. Ze doet dit door ze met haar mond op te pakken. Daar waakt ze nog een aantal weken over ze, totdat ze zelf 'het nest verlaten'. Helaas overleven niet alle baby zoutwaterkrokodillen de eerste fase van hun leven. Het aantal krokodillen dat het uiteindelijk lukt om de volwassen leeftijd te halen ligt zeer laag, rond 1%.

Natuurlijke vijanden

Gezien het feit dat de zoutwaterkrokodil een apexpredator is en dat hij daarom behoort tot de meest agressieve geniepige jagers ter wereld zou je denken dat het onmogelijk is dat hij natuurlijke vijanden heeft. Rekening houdend met het feit dat dit een dier is dat de finesses van het jagen tot in de puntjes heeft uitgedokterd zou je het zelfs niet kwalijk genomen worden wanneer je dit echt gelooft, maar nee... hij heeft ze wel degelijk, alleen dan slechts in zijn eerste levenscyclus, want daarna verandert hij in een vechtersbaas. Hij zit dan ook op de piek van zijn kracht en lichamelijke ontwikkeling. Dan pas is iedereen bang van hem. Mens, dier, vogel, reptiel, krab, haai, krokodil en zelfs vissen hebben het niet zo op met deze grote bullebak met zijn haantjesgedrag. 

​Wie zijn dan zijn vijanden? 

Het meeste gevaar lopen zoutwaterkrokodillen dus nog voordat ze geboren zijn tot en met de eerste periode na hun geboorte, wanneer ze nog niet zo groot zijn en daarom makkelijker te vangen. Gedurende die tijd zijn ze 'los wild' voor wilde buffels die de nesten vaak kapot maken wanneer zij het nestgebied betreden. Verder zijn leguanen en varanen gek op hun eieren. Na hun geboorte zijn ze vaak slachtoffer van barramundi, schildpadden, zoetwaterkrokodillen en zelfs van hun eigen soortgenoten, de volwassen zoutwaterkrokodillen. 

Dominator | © thinboyfatter | flickr

​Relatie tot de mens

Laten we wel wezen, we zouden geen mensen zijn als we niet ergens op konden jagen, toch? Dit oervervelende jachtinstinct heeft heel veel dieren waaronder vogels, haaien, walvissen, reptielen en ook krokodillen bijna tot het punt van uitsterven gebracht. Dit gevaar gold natuurlijk ook voor de zoutwaterkrokodil totdat er gelukkig van bovenaf op tijd werd ingegrepen. In 1971 besloot de Australische regering dat het welletjes was geweest met het afschieten van hun zoutwaterkrokodillen en dat hun aantal in het Noordelijke Territorium zelfs gevaar liep door de intensieve jacht op ze. Zoutwaterkrokodillenhuid werd gezien als de beste krokodillenhuid wereldwijd. Daarnaast werden ze afgeschoten omdat ze een gevaar vormden voor mensen of omdat het land waarop ze zich bevonden door Australiërs in beslag werden genomen voor andere doeleinden. 

Zeepaardjes zijn kleine visjes, al hebben ze weinig uiterlijke overeenkomsten met het voor ons zo bekende beeld van een vis. Hij kreeg natuurlijk niet voor niets zijn naam zee-paardje, want hij heeft erg veel weg van een paard. De Oud-Griekse familienaam voor een zeepaard is Hippocampi. Als je de naam opsplitst dan krijg je Hippo, wat paard betekent, en campi, wat monster betekent. Zeepaardjes leven overal ter wereld en komen in allerlei soorten en maten voor. Er zijn in totaal maar liefst 49 verschillende varianten.

​Poseidon was de Griekse god van de zee en van de paarden, dus met die wetenschap werden de beide namen aan elkaar gekoppeld en kwam men uit op Hippopotamus. De zeepaard is verder een zeer geliefde voorwerp voor logo's, vooral bij bedrijven die iets met water te maken hebben zoals jachthavens en vakantieresorts.

Bouw

Je vergist je als je denkt dat zeepaardjes maar heel klein zijn, integendeel, ze kunnen zelfs een maximale lengte bereiken tot 35,5 cm. Het kleinste zeepaardje meet daarentegen maar een kleine 1,5 cm in lengte en dat is echt heel klein. Hun uiterlijk heeft een  kenmerkend paardachtig, de Latijnse benaming is equidae, 'verschijning' en ze hebben een naar voren gebogen hoofd en de voor zeepaarden en gewone paarden kenmerkende lange neus en een lange staart.

​Zeepaardjes bewegen zich door het water door middel van een rugvin en sturen met hun buikvinnen, die redelijk hoog en achter hun kieuwen zitten. De zeepaard is tevens ook het enige zeedier dat rechtop zwemt. Ze zijn benige vissen, hun lichaam kent een hard bottenstelsel dat uit allemaal ringen bestaat. Ze hebben geen schubben maar een dunne huid dat hun lichaam bedekt en hard aanvoelt. Ademen doen ze door hun kieuwen.

Hun lange staart kan oprollen en wordt tevens gebruikt om dingen mee vast te grijpen. Dit zijn redelijk platte, stijve diertjes en om dit te compenseren kunnen de ogen onafhankelijk van elkaar bewegen, een handige eigenschap voor de jacht. Hun zicht is trouwens uitermate scherp en goed ontwikkeld.

Ze kunnen zich verder uitstekend camoufleren, een noodzakelijke eigenschap willen ze niet worden opgepeuzeld door aaseters. Een zeepaard is verder geen elegante of sterke zwemmer. Ze raken snel vermoeid en kunnen zelfs sterven van vermoeidheid als ze terechtkomen in de door storm veroorzaakte zware stromingen.

​Zoals we al eerder hebben aangegeven in dit artikel zijn de ogen van de zeepaard uitermate goed ontwikkeld. Ze kunnen heel goed zien en kleuren onderscheiden. Het gedeelte van de hersenen, het zichtvermogen, waar het zicht wordt bepaald is bij zeepaarden veel groter dan de rest van zijn hersens.
Zeepaardjes kunnen in het wild 1-5 jaar worden en in gevangenschap 5 jaar.

Hippocampus en de zeepaard

De hippocampus is een deel van het brein die je kunt vinden in de hersenen. Hier worden je herinneringen als het ware in 'mapjes' opgeslagen, zoals de mapjes met documenten in je Computer. Dit 'orgaan' zorgt er verder voor dat je lange termijn geheugen goed functioneert, maar het helpt je ook om al je herinneringen aan elkaar te koppelen met de daarbij horende emoties en zintuigen.

Aan deze afbeelding kun je duidelijk zien dat de Hippocampus van de hersenen dezelfde vorm heeft als een zeepaard.
© Professor Laszlo Seress

Een voorbeeld hiervan is wanneer bijvoorbeeld een bepaalde geur je ergens aan doet herinneren. De Hippocampus wordt ook beschadigd door epilepsie. De benaming van de zeepaard wordt overigens toegekend aan Julius Caesar Aranzi (1529/1530 - 1589), een ontleedkundige. Deze geleerde zag dat de Hippocampus dezelfde vorm had als dat van een zeepaard. Het is ook dit orgaan dat als eerste beschadigd raakt bij mensen met Alzheimer.  De naam Hippocampus is overigens vernoemd naar Keizer Julius Caesar en niet naar de geleerde.

Leefgebied

Zeepaarden leven in ondiep water, het liefst o.a. in inhammen verscholen tussen zeegras, mangrovebossen en koraal. Ze kunnen in zowel tropische als gemiddelde temperaturen leven, maar zullen in de winter naar dieper water trekken om schutting te zoeken tegen slechte weersomstandigheden.

​Er leven veel grotere soorten zeepaarden in de Middellandse zee, maar je kunt ook twee soorten vinden bij de inham van de Thames in Groot Brittannië.

​Zeepaarden zijn erg territoriaal en leven in een gebied dat ongeveer 1,2 vierkante meter bedraagt. Vrouwtjes hebben een iets groter gebied. Gemiddeld 25%  van de zeepaarden zullen hun hele leven vastgeklampt leven aan koraal. In Nederland leven zowel de kort- als de langsnuitzeepaard.

Voedsel

Zeepaarden hebben geen tanden en geen maag. Ze kunnen ook niet kauwen, want hun kaken zitten aan elkaar vast. Ze gebruiken daarom hun lange neuzen om het eten mee te zoeken en om het vervolgens met veel kracht naar binnen te zuigen. Zeepaarden moeten doorlopend eten om op kracht te blijven. Dit komt omdat hun voedsel heel snel door hun spijsvertering wordt verwerkt. Hierdoor kunnen ze zo'n 3000 garnaaltjes per dag naar binnen werken, een verbijsterende hoeveelheid voor zo'n klein wezentje.

Zeepaarden eten kleine garnaaltjes en kreeftjes en soms eten ze ook kleine visjes. Zeepaardjes zijn zeer geduldige jagers die camouflagetechnieken gebruiken om zichzelf onzichtbaar te maken voor hun prooi. Ze gaan helemaal op in de omgeving en kunnen zodoende hun prooi overvallen. Het jagen wordt vergemakkelijkt omdat hun ogen los van elkaar kunnen bewegen. Dit wil zeggen dat het mogelijk is om met een oog vooruit te kijken terwijl de andere ogen de omgeving in de gaten houdt voor mogelijke prooi.

​Eten doen ze door zichzelf middels hun staart vast te binden aan een stukje koraal of plant en dan razendsnel hun prooi naar binnen te zuigen. Zeepaarden kunnen plankton, kreeftjes en andere kleine prooi vanaf een afstand van 3 cm. naar binnen zuigen wat iets zegt over de enorme kracht waarmee ze dit kunnen doen.

Voortplanting

Zeepaardjes zijn monogaam tijdens de voortplanting. Ze zwemmen ook niet graag alleen, je ziet ze daarom vaak als paartjes met de staartjes innig gestrengeld samen zwemmen. Hun vermogen om zichzelf aan te passen aan hun omgeving zorgt ervoor dat ze prima in hun omgeving op kunnen gaan waardoor ze feitelijk niet echt opvallen. Daarnaast, hun huid is erg hard en is daarom niet erg smakelijk noch gemakkelijk om te eten.

​De leeftijd waarop zeepaardjes seksueel actief worden varieert per soort, maar in principe heeft hun lengte er wel wat mee te maken en zullen ze later seksueel actief zijn naarmate ze groter worden. Dit kan variëren van tussen de 60 dagen tot en met 12 maanden. Soms zullen meerdere mannen proberen om een vrouwtje het hof te maken vooraf aan de paring.

​De voortplanting van zeepaarden geschiedt volgens een specifiek patroon. Het hele proces kan een paar dagen in beslag nemen waarbij ze samen dansen, van kleur veranderen en de staarten innig gestrengeld houden. Tijdens de bevruchting zal het vrouwtje met korte tussenpozen haar ovipositor aan het mannetje bevestigen en haar eieren, 1500 in totaal, in de broedbuidel van het mannetje deponeren waarna het mannetje ze zal bevruchten. Alles bij elkaar duurt dit 5-10 seconden.De eitjes zullen zich vervolgens aan de binnenkant van de broedbuidel nestelen. Een eitjes is erg klein, ongeveer 1,5 mm in lengte. 

Hiermee is tevens ook de bijdrage van het vrouwtje voltooid, zij zal verder niets met de verdere zwangerschap te maken hebben. Het mannetje zal zich na de paring vastmaken aan een stukje koraal en daar gedurende de zwangerschap niet van afwijken. Een zwangerschap duurt gemiddeld 2-6 weken waarbij de temperatuur van het water bepalend is. Hoe hoger de temperatuur, hoe korter de zwangerschap. Gedurende de zwangerschap zal het vrouwtje het mannetje van voedsel voorzien.

Een zeepaard is ovovivipary, wat wil zeggen dat de eieren in de buik uitgebroed worden en het jong levend gebaard wordt.

Relatie tot de mens

Zeepaardjes zijn een geliefd medicijn in China en om aan de enorme vraag te kunnen voldoen worden er per jaar gemiddeld 150 miljoen zeepaardjes gevangen en verwerkt tot medicinale kruiden. Dit is natuurlijk funest voor hun voortbestaan en er bestaan zeer grote zorgen over hun toekomst. Sommige geleerden zijn er van overtuigd dat, als er geen oplossing komt voor deze zinloze afslachting, de zeepaardjes die nog in het wild leven binnen de aankomende 20-30 jaar zullen zijn uitgeroeid.

​Gingen vroeger de Chinezen nog hun gevangen zeepaardjes op de markt kopen, nu hebben veel Chinezen de beschikking over geld en kunnen ze daarom kant en klare medicinale kruiden in grote aantallen kopen. Dat er vaak nog jonge zeepaardjes gebruikt worden voor deze medicijnen, of zelfs zwangere mannetjes, is niet zo belangrijk. Er van uitgaande dat een mannetjes zeepaard gemiddeld 1500 eitjes bij zich draagt kan dit niet anders dan gezien worden als een enorme ecologische tragedie.

​Tot voor kort werden er zo'n miljoen zeepaardjes uit het wild gehaald en verkocht aan aquariumhouders. Helaas stierven veel van deze zeepaardjes al binnen een paar weken nadat ze gevangen werden. Gelukkig en dankzij deugdelijke educatie wat betreft de gevolgen van het in gevangenschap houden van wilde zeepaardjes, worden ze steeds minder verkocht.

Natuurlijke vijanden

Zeepaarden leven dicht langs de kust, een gebied dat ze samen delen met veel andere diersoorten zoals krabben, en krabben zijn helaas niet vies van een lekker zeepaardje op zijn tijd. Met hun knijparmen kunnen ze met gemak een zeepaardje doormidden breken.

​Pijlstaartroggen, tonijn, en zelfs pinguïns lusten ook zeepaarden. Hiermee kunnen we dus redelijkerwijs vaststellen dat zeepaardjes genoeg natuurlijke vijanden hebben in het wild.

​Het klinkt misschien vreemd dat tonijnen jagen op zeepaarden, maar dit gebeurt veelal alleen tijdens bepaalde periodes in het jaar als hun eigen voedselbronnen bijna zijn uitgeput. Je kunt het zien als een een soort 'last minute resource'.

​Alhoewel de zeepaard redelijk kwetsbaar is in het wild, het helpt enigszins dat zeepaarden zichzelf kunnen camoufleren. Helaas, daarentegen zijn ze weer zeer slechte zwemmers wat niet helpt als je uit de klauwen van je vijand probeert te blijven. Hun kleine gestalte kan dan weer in hun eigen voordeel werken omdat ze zichzelf makkelijk kunnen verstoppen in kleine ruimtes.

IUCN

Er zijn een heleboel verschillende soorten zeepaarden, elk met hun eigen vermelding bij de IUCN. Voor meer informatie, klik hier.

Een wandeling langs onze eigen Waddenzee levert je prachtige beelden op van Nederlands eigen unieke natuur. Daar horen ook zeehonden bij. Nederland kent maar liefst twee zeehonden families, de grijze zeehond en de gewone zeehond. Wie de mooie documentaireserie De Wadden van BNN-VARA heeft gevolgd kon vanaf het televisiescherm het wel en wee van deze beide zeehondenfamilies volgen. De mooie en minder mooie momenten uit hun dagelijkse levens werden waarheidsgetrouw belicht en het is soms wel even slikken. Toch, de harde wereld waarin deze zeehonden leven moeten we gewoon bij hun naam noemen, want voor hen is dit hun dagelijkse realiteit. 

© Brian Yurasits / Unsplash

​Zeehondenpopulatie Waddenzee

Er bestaan in totaal 18 zeehonden families verspreid over de hele wereld. Hieronder vallen zeehonden, zeeleeuwen en walrussen. De grootste daarvan is de zeeolifant. Zeehonden worden ook pinnipeds genoemd, in het Nederlands vinpotigen geheten. Vinpotigen zijn dieren die aan de voor- en achterkant vinnen hebben. Dit zijn dieren die het grootste deel van hun leven in het water doorbrengen, maar die ook gemakkelijk langere periodes op het droge door kunnen brengen. Sommigen paren in het water, anderen doen dit op het land. Sommigen bevallen in het water en weer andere doen dat wederom, op het land. 

​Alle zeehonden zijn sierlijke zwemmers. Ze kunnen zich moeiteloos bewegen in het water en dat is maar goed ook, want hun voedsel bevindt zich tenslotte ook in het water. Goede instincten, uitstekende jachttechnieken, functionele zintuigen en het zich soepel en snel kunnen bewegingen in het water zijn allemaal dan ook uitermate belangrijke factoren in het dagelijkse leven van een zeehond. Hun voortbestaan hangt er letterlijk vanaf. 

Gewone zeehond Phoca vitulina	Grijze Zeehond Halichoerus Grypus
Lengte: Mannetjes 150-190 cm, vrouwtjes 120-155 cm Gewicht: Mannetjes 55-130 kg , vrouwtjes 45-105 kg ​Hoofd: naar binnen gebogen rond ​Ogen: Donker en rond. Gesitueerd aan de voorkant van het hoofd Neus: V - vormig ​Lengte periode onder water: Tot 500 meter diep, uiterlijk15 minuten lang. Soms tussen 20 - 30 minuten lang ​Kleur: Grijs tot donkergrijs met vlekken ​Rui: Vanaf eind juni tot en met augustus Vrouwtjes seksueel actief: Vanaf 3 jaar ​Mannetjes seksueel actief: Vanaf 5 jaar Paring: Gewoonlijk gelijk nadat een pup gespeend is. In de maanden juni tot augustus. In het water ​ Zwangerschap: 11 maanden - eerste 2 maanden zijn een stille zwangerschap. Pas na 2 maanden nestelt de embryo zich in de wand van de baarmoeder ​Worp: Vanaf half mei tot en met juli met laagwater en op een zandplaat. Pup weegt gemiddeld 10 kilo. Op een zandplaat of op de rotsen. Pup kan meteen zwemmen na de geboorte ​Zoog: Van 3 - 6 weken na de bevalling. Pup komt gemiddeld 14 kilo aan. Moedermelk heeft een vetgehalte van 45% ​Voedsel: Kabeljauwachtigen, platvissen, zandspiering, grondels. 4 -8 kilogram per dag ​Leeftijd: Mannetjes maximaal 25 jaar Vrouwtjes maximaal 40 jaar	Lengte: Mannetjes tot 195-250 cm, vrouwtjes tot 165-210 cm Gewicht: Mannetjes 170-350 kg, vrouwtjes 105-220 kg Hoofd: Lang en kegelvormig Ogen: Donker en rond. Gesitueerd naar de zijkant van het hoofd ​Neus: Paralel lopende neusgaten ​Lengte periode onder water: Gemiddeld 25 meter diep tot zelfs 100 meter diep. Uiterlijk 20 minuten lang ​Kleur: Donkergrijs met zwarte vlekken Rui: December tot en met maart Vrouwtjes seksueel actief: Vanaf 4 -  5 jaar ​Mannetjes seksueel actief: Vanaf 6 jaar, paren meestal vanaf 8 - 10 jaar ​Paring: Gewoonlijk gelijk nadat een pup gespeend is. In de maanden juni tot augustus. Zowel op het land als in het water ​Zwangerschap: 11,5  maand. Eerste drie maanden zijn een stille zwangerschap. Pas na drie maanden nestelt de embryo zich in de baarmoederwand.  ​Worp: Midden in de winter. Pups wegen gemiddeld. Pups wegen 11 - 20 kilo. Eerste pups worden vaak gesignaleerd vanaf begin december.  ​Zoog: Tot drie weken na de bevalling. Pup komt gemiddeld 1,5 - 2 kilo aan. Moedermelk heeft een vetgehalte van 45% Voedsel: Inktvis, kreeftachtigen en gewone vis, 4 -8 kilogram per dag ​Leeftijd: Mannetjes maximaal 30 jaar Vrouwtjes maximaal 46 jaar

In de middeleeuwen waren de grijze zeehonden uitgestorven. In die tijd werd er hevig op ze gejaagd voor hun pels, vet en vlees. Het vlees werd gegeten, er werd kleding gemaakt van hun pels en hun vet werd gebruikt als brandstof. Later zouden er kooplieden met elkaar de Noordse Compagnie oprichten. Zij zouden naar de noordelijk gelegen gebieden afreizen zoals bijvoorbeeld het eiland Spitsbergen en de op de aldaar levende walvissen en walrussen jagen. Je kunt hier meer over lezen op onze website: De Walvisvaart 

​Zeehonden werden ook door vissers fanatiek opgejaagd omdat ze volgens hen de visvangst ernstig bedreigden en hun netten beschadigden. Voor elk gevangen zeehond werd zelfs in Zeeland een premie uitgekeerd. Hierdoor waren ze zo goed als uitgestorven in Nederland. Gelukkig keerden in de jaren vijftig de grijze zeehonden weer terug in Nederland. De jacht op zeehonden werd wettelijk verboden toen op 1 april 1964 de bescherming van een zeehondenreservaat werd verordend. De gevolgen bleven niet uit en de aantallen grijze zeehonden groeiden weer gestaag, tot veel vreugde van iedereen. 

​Volgens het WUR (Wageningen University & Research) zijn er 27.763 zeehonden in de Waddenzee. Deze telling die in augustus wordt uitgevoerd wanneer de zeehonden in de rui zijn, komt tot stand door een gecoördineerde telling die wordt verricht door drie landen die allen een deel van de Waddenzee hebben, te weten; Nederland, Duitsland en Denemarken. De allereerste door Nederland zelf uitgevoerde telling vond overigens al in 2006 plaats en toen werden er 2,139 zeehonden geteld. In 2017 zou dit vermeerderd zijn naar 5,445. De Nederlandse dieren stand telt nu gemiddeld 9.500 dieren. Het exacte aantal is niet helemaal tot op de letter vast te stellen. De telling worden uitgevoerd vanuit vliegtuigen en sommige dieren bevinden zich tijdens de telling in het water en worden daarom niet meegenomen in het uiteindelijke getal.

© Ruvim Mikskanskiy / Unsplash

Op het land zijn zeehonden schuw, behalve dan de grijze zeehond, want hij is redelijk nieuwsgierig. Ze kunnen zich minder goed uit de voeten maken dan wanneer ze zich in het water bevinden. Vooral tijdens het broedseizoen kunnen zeehonden agressief gedrag vertonen, voornamelijk de moeders vertonen dit wanneer ze hun pups beschermen tegen andere vrouwtjes en mannetjes. Sommige pups dreigen door de rond bewegende zeehonden mannetjes geplet te worden wanneer ze niet snel genoeg uit de weg gaan. Ook willen dominante mannetjes paren terwijl de moeders nog steeds bezig zijn om voor hun pups te zorgen. Mannetjes kunnen uitermate vijandig reageren op andere mannetjes wanneer zij een bedreiging vormen voor hun harem. Soms raken pups hun moeder kwijt doordat er onrust in de groep ontstaat of omdat een moeder haar pup probeert te beschermen tegen een bronstig mannetje. Afgedwaalde pups komen vaker voor. Gelukkig worden sommigen van hen opgevangen door stichtingen zoals Pieterburen Zeehondencentrum en Ecomare. 

​Het wordt voor zeehonden een heel ander verhaal wanneer ze zich eenmaal in het water begeven. Hier voelt de zeehond zich zekerder en dat is ook merkbaar aan zijn gedrag. Ze zijn duidelijk minder gespannen en benaderen mensen gemakkelijker in het water en vertonen soms zelfs speels gedrag. Toch wordt er door wetenschappers nadrukkelijk gewaarschuwd om alert te blijven en niet te vergeten dat het hier om predatoren gaat. De zeehonden mogen er misschien lieftallig uitzien, maar het blijven wilde dieren met een uitstekend gebit. Ze kunnen zelfs met dat gebit flinke wonden veroorzaken.

​De grijze zeehond keert na 400 jaar weer terug op de Wadden

Nederland heeft niet de grootste kolonie grijze zeehonden. Deze bevindt zich aan de kust van Schotland. Grijze zeehonden kunnen grote afstanden afleggen en reizen regelmatig tussen Schotland en Nederland. Na honderden jaren van afwezigheid verscheen de op de Waddenzee uitgestorven grijze zeehonden gelukkig opnieuw in ons land. In 1950 maakten deze dieren vanuit Schotland de overtocht en stichtten hier een nieuwe kolonie. Dit is in ieder geval een zeer aannemelijke verklaring voor het na lange tijd weer verschijnen van grijze zeehonden aan onze kustlijnen. Andere koloniën ontstonden ook op den duur door de opsplitsing van de al bestaande koloniën. Nu tref je koloniën zeehonden aan op Texel, Lauwersoog, Ameland en Harlingen. Dit is zeer bemoedigend, want zeehonden dragen ook bij aan een gezond ecosysteem.  

© Larry Costales / Unsplash

Pieterburen Zeehondencentrum

Jarenlang probeert het kennis- en onderzoek instituut Pieterburen Zeehondencentrum er alles aan te doen om zeehonden op de Waddenzee te beschermen en hun leefomgeving gezond te houden. Ze doen dit middels wetenschappelijk onderzoek waaraan wetenschappers vanuit de hele wereld deelnemen. Zeehonden worden gemeten, gemonitord en verzorgd en alle daarbij vergaarde kennis wordt wereldwijd gedeeld.

Adoptie en donaties

Het Pieterburen Zeehondencentrum is net als veel andere stichtingen, afhankelijk van donaties. Hiermee zijn ze uitermate creatief te werk gegaan. Het is bijvoorbeeld mogelijk om bij hen een zeehond te adopteren.

Een andere mogelijkheid om te helpen is door je oude mobiel en lege cartridges in te leveren. Ook hebben ze een puppy programma waarbij je punten kunt verzamelen om zelf een zeehond vrij te laten. Om een volle spaarkaart bij elkaar te krijgen moet je een pup adopteren. Je krijgt dan een certificaat met een spaarkaart thuis gestuurd. De volgende kun je verwachten tijdens het nieuwe puppy seizoen. Dit proces herhaalt zich totdat je kaart vol is. Wanneer je kaart eenmaal vol is mag je zelf een zeehond vrijlaten. Een zeehond adoptie kost 50 euro. Het is ook mogelijk om een schenking te doen en donateur te worden. 

​Ecomare

Natuurmuseum en Zeehondenopvang Ecomare bevindt zich op Texel. Net als het Pieterburen Zeehondencentrum doen zij er alles aan om het welzijn van zeehonden te garanderen. Dit doen zij op verschillende manieren, waarvan het voornaamste misschien wel een stukje broodnodige educatie betreft. Om goed voor een zeehond te zorgen moet je toch weten wat een zeehond nodig heeft, hoe hij leeft en wat jij als belangstellende kunt betekenen voor hen.  

​Wanneer je al beseft hoe kwetsbaar de natuur is, dan ga je er misschien wat voorzichtiger mee om. Althans, dat is de gedachte en mogelijk ook wel de hete hangijzer bij Ecomare. Om mensen zich hier meer van bewust te maken bieden zij voorlichting, educatie en vangen zij zieke en gewonde zeehonden en vogels op. Je kunt bovendien een bezoek brengen aan hun centrum en de dieren net als andere soorten zeedieren van dichtbij bekijken. 

 

 

Koop een emmer vis voor € 10,- en maak een zeehond bij Ecomare blij!

Maar wat biedt Ecomare nog meer?

Nu, best veel eigenlijk. Je kunt bijvoorbeeld zeehonden volgen via een live stream. Je kunt blogs lezen van de verzorgers, nieuwsberichten vinden over de Texels natuur en over Ecomare zelf en er worden tentoonstellingen georganiseerd. Voor kinderen is er ook voldoende te doen. Zo vind je een poster die je gratis kunt downloaden en kun je voor een klein bedrag een werkstuk over zeehonden bestellen. 

​Donaties en adopties

Net als de meeste stichtingen is Ecomare afhankelijk van financiële steun. Wat kan jij bijvoorbeeld doen om hen financieel te ondersteunen? 

Je kunt een zeehond adopteren, je kunt de bruinvis Michael adopteren, een kleine donatie schenken, Ecomare opnemen in je testament en een schenking doen. Wat zeker het benoemen waard is, is dat je ook een emmertje vis kunt kopen. Eén emmertje vis kost 10 euro en daar kan een zeehond een paar dagen mee doen. 

Bronnen:

• ​Pieterburen Zeehondencentrum
• WUR
• Zoogdier vereniging
• Ecomare
• In de Noordzee
• Wikipedia
• Wadden Sea Quality Status Report
• The Wildlife Trusts

Er zijn wereldwijd in totaal maar liefst13 otter rassoorten te vinden. De zeeotter, Enhydra lutris, is daar één van. Ooit waren er ruweg 150,000 - 300,00 zeeotters, maar dankzij de intensieve jacht op het diertje dat tussen 1741 en 1911 plaatsvond, raakten hun aantallen ernstig in gevaar. Op een gegeven moment was de situatie zo ernstig dat er noodgedwongen werd ingegrepen om te voorkomen dat ze helemaal uit zouden sterven. Er werd een internationaal verbod uitgevaardigd om de jacht op de zeeotter stop te zetten. Ook werden er stichtingen en organisaties opgericht die zich intensief gingen inzetten om het behoud van de zeeotter te waarborgen. Mede dankzij de inzet van dit soort organisaties groeide de zeeotters weer in aantal. 

​Zeeotters brengen het grootste deel van hun leven door in het water. Hun hele anatomie is hier ook op gestoeld. Ze eten, slapen, planten zich voort en verzorgen hun lichaam letterlijk altijd op het water. Wanneer ze op zeldzame momenten wel aan land komen, dan gaat het lopen zeer moeizaam, omdat hun lichaam hier in principe niet voor op ingesteld is. De dag van een zeeotter bestaat voornamelijk uit het verzorgen van hun vacht en het op zoek gaan naar voedsel. 

​Mannelijke zeeotters zijn territoriaal en ze zullen hun territorium met hand en tand beschermen. In principe leven beide geslachten apart van elkaar, maar in sommige koloniën tref je af en toe een enkel mannetje aan. Dit zijn dan veelal territoriale mannetjes. Pasgeboren en pas gespeende pups vullen de kolonie verder aan. 

​De zeeotter is geen snelle Jelle in het water, ze zwemmen een gematigde gemiddeld 3 -5 km per uur. De territoriale mannetjes maken jaarlijks tussen juni - november lange trektochten van ruim 320 km. Dit gebeurt doorgaans wanneer de vrouwtjes bronstig zijn. Buiten die maanden om verblijven ze binnen een veel kleiner gebied. Vrouwelijke zeeotters zijn niet zo reislustig en blijven hun leven lang binnen een straal van 16 - 32 km. 

​Bouw

Een zeeotter behoort tot de familie van de wezel. Ze zijn de kleinste marinedieren ter wereld, maar tegelijk zijn ze wel het grootste lid van de Mustelidae familie, de familie van de marterachtigen, allen carnivoren. Andere dieren die tot deze familie behoren zijn de wezel, de rivierotter, de hermelijn, de marter, nertsen en bunzingen.

Zeeotters brengen het grootste deel van de dag opperst relaxt en vredig op hun rug door, zachtjes drijvend op het water. Ze slapen ook gewoon op hun rug in het water. Om warm te blijven en omdat ze geen blubberlaag hebben, hebben ze de beschikking over een zeer dikke vacht. Zeeotters hebben de dikste vacht van alle zeedieren. Hun vacht is zelfs zo dik dat hun huid niet eens nat wordt wanneer ze in het water zijn. Dit is gezien hun levensstijl, leefgebied, de lange ijskoude winters en bij gebrek aan een dikke blubberlaag, ook bitter noodzakelijk. De vacht van een zeeotter bestaat uit twee lagen; een lange bovenlaag en een korte onderlaag. De vacht is uitermate geschikt voor de kou en om te voorkomen dat de zeeotter niet zinkt terwijl hij op het water ronddobbert. De natuur heeft dit weer mooi opgelost, want de onderste laag houdt lucht vast en de bovenste laag voorkomt dat het lucht kan ontsnappen.

Het lucht in het vacht van een zeeotter heeft dus twee doelen:

• Het helpt mede om de kou buiten te houden
• het helpt de zeeotter om op het water te drijven

​Met zo'n 150,000 haartjes per vierkante centimeter is het niet zo moeilijk om te begrijpen waarom hun vacht zo dicht op elkaar zit. De toplaag van de vacht is olieachtig en moet goed worden onderhouden om te zorgen dat het waterafstotend blijft. De zeeotter besteedt daarom erg veel tijd aan het onderhouden van zijn vacht. Gelukkig kan de zeeotter zich gemakkelijk in allerlei bochten wringen. Verder heeft hij een ruim vel wat de zeeotter ook helpt om bij de moeilijke plekjes te komen. Ze wassen zich in het water en door gebruikt te maken van hun tanden en pootjes. Na elke maaltijd geeft de zeeotter zichzelf standaard een grote wasbeurt.  

Zeeotters zijn best flink aan de maat. Ze kunnen zelfs wel 45 kilo wegen en 1,5 meter lang worden. Toch is dit niet het grootse otterras. De rivierotter kan nog groter worden. Hun voorpootjes zijn erg handig om dingen mee te grijpen, om hun vacht mee te wrijven, voorwerpen te draaien en zelfs aan voorwerpen te trekken. Ze hebben net als katten lange klauwen die ze wanneer dat nodig is kunnen intrekken. Verder hebben ze ruwe pads op de handpalmen om te helpen bij het vastgrijpen. 

​Onder de voorarmen bevinden zich grote lappen vel die de zeeotter heel slim gebruikt als een soort zak. Hij stouwt hier onder anderen zijn voedsel in, maar ook stenen die hij gebruikt om zijn eten op stuk te slaan vinden hun weg in zijn 'zak'. De achterpoten zijn, net als bij een zeehond, net flippers, maar in feite zijn dit zijn vijf tenen. Tussen de tenen zitten vliezen. De laatste teen, de vijfde, is de langste. Deze laatste en tevens langste teen vergroot de mobiliteit van de zeeotter in het water, maar is op het land knap lastig, want het lopen wordt juist moeizamer erdoor. 

​De otter heeft naast een paar goed ontwikkelde armen en voeten ook nog een krachtige, gespierde staart. De staart is redelijk kort en vrij dik, maar uitermate geschikt om mee te zwemmen en om mee te sturen. 

​Zeeotters kunnen hun adem lang inhouden, wel vijf minuten lang. Hun gehoor is zeer scherp, hun reuk is goed ontwikkeld en hun zicht is optimaal verfijnd. Eenmaal onder water kunnen de oren en de neus afgesloten worden om te voorkomen dat er water inkomt. Al deze zintuigen plus de lange snorharen rondom zijn neus die elke trilling kunnen waarnemen, maken de zeeotter een formidabel jachtdier. Hij zal ook volledig gebruik van deze zintuigen moeten maken als het zicht onder water slecht is. 

Leefomgeving

Zeeotters komen voor langs de kusten van de Grote Oceaan in Noord Amerika en Azië. Vroeger kwamen ze ook voor in Mexico en Japan, maar door de intensiviteit van de jacht in de achttiende tot en met de twintigste eeuw om hun pels waren ze bijna compleet uitgestorven. Dit kon nog net worden voorkomen omdat de Amerikaanse regering in 1911 een mandaat instelde dat de jacht op zeeotters verbood.

Ze vertoeven meestal in water dat niet dieper is dan 15 - 23 meter en blijven altijd in de buurt van de kust. Ondanks zijn uitstekende natuurlijke bescherming tegen de kou zoekt de zeeotter toch nog naar plekken waar het redelijk beschut is tegen de extreme weersomstandigheden. Dit kan een rotsachtig kustlijn zijn met een rots- of zandbodem. Drassige gebieden zijn ook een geliefde plek. Hierbij is de aanwezigheid van kelp zeer belangrijk, want de zeeotter wikkelt zichzelf in de kelp om te voorkomen dat hij wegdrijft wanneer hij uitrust. 

​Voeding

Zeeotters leveren een belangrijk bijdrage aan de stabiliteit van het ecosysteem. Hoe belangrijk ze zijn kun je zien aan de hand van wat er gebeurt wanneer zee-egels, het lievelingskost van de zeeotter, zich ongestoord kunnen voortplanten. Er ontstaat letterlijk een explosie aan zee-egels. Zee-egels eten kelp. Wanneer er geen kelp meer is heeft dat weer gevolgen van andere zeedieren, zoals de rode abalone, een grote zeeslak. Dit geldt uiteraard ook voor andere vissoorten en zeedieren die afhankelijk zijn van kelp. Het ontbreken van zeeotters in bepaalde gebieden is vragen om een natuurramp. 

Zeeotters zijn gek op zee-egels. Zee-egels leven op rotsachtige zeebodems en planten zich razendsnel voort. Zeeotters zijn echte verzamelaars. Ze gaan op zoek naar hun voedsel en stenen, keren ermee terug naar de oppervlakte en stoppen het gevonden goed onder hun arm in hun zogenaamde 'zak'. Terwijl ze op hun rug drijven leggen ze een steen op hun buik. De steen wordt dan gebruikt om hun voedsel op kapot te slaan zodat ze bij de lekker malse kern kunnen komen. 

​Naast zee-egels eten zeeotters ook krabben, mosselen, schelpdieren, zeeoren en slakken. Hun tanden zijn specifiek ontwikkeld voor het soort voedsel dat ze eten. De kiezen zijn bijvoorbeeld mooi plat en afgerond en dus uitermate geschikt om harde voorwerpen mee te verpulveren. Zeeotters kunnen veel mosselen op een dag, tot 75 mossels per uur die ze dan kapotslaan op een steen. 

​Voortplanting

Mannelijk zeeotters zijn polygaam. In de zoölogie wordt het woordje polygamie gebruikt om aan te duiden wanneer een dier paart met meerder vrouwtjes. De mannelijke zeeotter is hier een mooi voorbeeld van. De zeeotter zal in de paringstijd telkens op zoek gaan om andere vrouwtjes bevruchten. Hij blijft eerst een paar dagen bij één vrouwtje voordat hij op zoek gaat naar de volgende om mee te paren. De bevruchte moeder zal als gevolg van het gedrag van het mannetje in haar eentje voor de geboren pup moeten zorgen.

Een vrouwelijke zeeotter bevalt van haar eerste pup wanneer ze vier of vijf jaar is. Haar pasgeboren jong wordt na zes maanden geboren en is bij zijn geboorte gemiddeld 60 cm lang en weegt drie tot vijf pond. De pups worden meteen al geboren met een lekker dik, pluizige vacht om ze te beschermen tegen de elementen. Pups kunnen niet onder water duiken omdat hun vacht na de geboorte zoveel lucht vasthoudt. De pup is de eerste 6-12 maanden volledig afhankelijk van zijn moeder. In die tijd krijgt hij alleen melk van zijn moeder. Wanneer de moeder niet op zoek gaat naar voedsel zal ze haar pup op haar buik dragen. Wanneer ze aan het foerageren is moet ze echter haar pup alleen achterlaten. Om te voorkomen dat hij wegdrijft wikkelt ze hem in kelp. Na twee maanden kan de pup eindelijk zelf ook onder water duiken. De pup zal vooralsnog de eerste maanden melk krijgen van zijn moeder totdat de moeder hem met 6 maanden gaat spenen. 

​Vrouwtjes vertonen vaak een bebloede neus tijdens de paringstijd, omdat tijdens het paren het mannetje in haar neus bijt. Bijzonder aan de initiële conceptie van een vrouwelijke zeeotter is dat haar lichaam in staat is om de actuele inplanting van de bevruchte eicel in de baarmoederwand tot wel twee maanden te vertragen. Dit gebeurt overigens vaker dan je denkt, want veel hangt af van optimale omstandigheden, zoals het genoeg voorhanden hebben van voedsel. De tijd vanaf dat de bevruchting plaatsvindt totdat de foetus in de baarmoeder volledig is ontwikkeld duurt alles bij elkaar 4 maanden. De algehele incubatietijd duurt echter iets langer, wel 6 maanden. 

​Een moeder zeeotter heeft een zeer hechte band met haar pup. Het gebeurt zelfs dat een moeder zeeotter dagenlang haar overleden pup nog bij zich draagt. De sterftecijfer onder zeeotter pups is zeer groot. Helaas zullen er maar 25% van de pups volwassen worden. Tweelingpups hebben het sowieso al zwaar en meestal overlijdt een van de pups alsnog vlak na de geboorte. De pups hebben een zeer hoge stem waarmee ze hun moeder kunnen roepen. 

De moederotter heeft een beschadigde neus. Tijdens de paring bijt het mannetje tot bloedens toe in haar neus.

Relatie tot de mens

Zeeotters worden onderverdeeld in twee groepen, de zuidelijke zeeotter en de noordelijke zeeotter. 

De zeeotter werd tussen 1741 - 1911 bijna volledig uitgeroeid doordat er intensief op ze gejaagd werd voor hun pels. Van de ongeveer 150.000 - 300.000 zeeotters die er voor de jacht begon nog waren zakte hun aantal significant af naar nog maar 1,000 - 2,000 duizend stuks. Dit was behoorlijk heftig. 

Door de drastische achteruitgang veroorzaakt door de commerciële jacht op de populatie zeeotters en zeehonden, werd in 1911 een wet aangenomen om de met uitroeien bedreigde dieren te beschermen. Dankzij deze maatregel konden de zeeotters in aantal weer terug groeien. In 1972 werd tevens de Marine Mammal Protection Act (MMPA) opgericht om de gezondheid en stabiliteit van de  aantallen en die van alle andere marinedieren te waarborgen. Middels dit mandaat werd het wettelijk verboden om op marinedieren te jagen, om ze gevangen te nemen en ze te exporteren of om de dieren vanuit andere landen te importeren in Amerikaanse wateren. Hierdoor waren de zeeotters verzekerd van een mooie oude dag. 

​Naast de 1911 wet en het 1972 mandaat waren er ook milieuorganisaties actief bezig om zeeotters her en der uit te zetten. Ze deden dit door ze te verplaatsen naar andere gebieden. Dankzij alle bovengenoemde maatregelen is de populatie zeeotters flink toegenomen. Dit leidt weer tot irritaties binnen de commerciële visserij die last zeggen te ondervinden van de groeiende aantallen zeeotters. 

​Ondanks deze bemoedigende aantallen is de zeeotter vooralsnog op de rode lijst van de IUCN als bedreigt geregistreerd.

​Exxon Valdez olietanker

In 1989 vond er een vreselijke milieuramp toen de Exxon Valdez olietanker aan de grond liep in Bligh Reef, Alaska en de tanker miljoenen liters ruwe olie begon te lekken. De olietanker was op weg vanaf de Valdez-olieterminal naar haar bestemming Prince William Sound. Onderweg moest de kapitein uitwijken omdat er een aantal ijsbergen ronddreven. Door een reeks miscommunicaties en fouten liep de olietanker aan de grond en begon 41 - 132 miljoen liter ruwe olie te verliezen wat uiteindelijk allemaal in zee terecht kwam. 1.900 meter kustlijn raakte zwaar verontreinigd en de gevolgen voor flora en fauna waren onbeschrijfelijk. 580.000 zeevogels alleen al stierven aan de gevolgen van de ramp. Daarnaast vonden 5.500 zeeotters en een groot hoeveelheid zeeleeuwen en robben de dood. De ramp zou de geschiedenisboeken ingaan als de grootste milieuramp ooit van de Verenigde Staten. 

Interessant:

• Adopteer een dier of plant - Diergaarde Blijdorp
• Loutres
• De Zonnegloed - Wild Animal Sanctuary
• Prentenboek kopen 'Laat ze niet verdwijnen'  € 14,99 - WNF

De Grapsus adscensionis, anders genaamd de Sally Lightfoot Crab, is beslist een blikvanger in de wereld van de krab. Afkomstig van de Galapagos eilanden, dankt deze krabsoort zijn naam vermoedelijk aan een Caribische danser(es) vanwege zijn uitermate atletische bewegingen. Zo kan deze schoonheid van rots naar rots springen, verticaal naar boven klimmen en vier richtingen oprennen. De meeste krabben kunnen dit niet, zij kunnen zich alleen zijwaarts voortbewegen. De Sally Lightfoot krab is hierdoor erg moeilijk te vangen. Hier heeft de krab dan ook zijn naam aan te danken. 

Ter info: we hebben ervoor gekozen om in dit artikel de krab specifiek bij zijn Engelse naam te noemen: de Sally Lightfoot Crab.

Bouw

De Sally Lightfoot Crab, (Brachyura), is een kreeftachtig dier en behoort tot de orde van de tienpotigen, Decapoda. De naam 'Brachyura' is afkomstig uit het Grieks en betekent letterlijk 'korte staart' wat verwijst naar het feit dat krabben geen zichtbare staart hebben, zoals bijvoorbeeld zijn familielid de kreeft dit wel heeft. Dit wil niet zeggen dat een krab geen staart heeft, die heeft hij namelijk wel degelijk, maar deze is alleen niet zichtbaar omdat de onderzijde van de krab in feite zijn staart is en deze zich onder de buikschild bevindt. Verder heeft de krab een stevig rugpantser en zijn de ogen bevestigd aan steeltjes aan de kop. Om te groeien moet een krab zijn gehele oude schaal afdoen om plaats te maken voor de nieuwe.

Afdoen van de oude schelp

Spectaculair gekleurd als Sally Lightfoot Crab is als het volgroeid is, zo begint dit pronkstuk onder de krabben zijn leven beslist niet. De jonge krabben zijn donkerbruin tot zwart gekleurd en zullen pas hun prachtige oranjerood en blauwe kleur krijgen als ze eenmaal volwassen zijn. De donkerbruine en zwarte kleur met rode of gele stippen waar ze als jongeling mee door het leven gaan dient echter als perfecte camouflage. Tegen de rotsachtige lava rotsen waar ze graag vertoeven, vallen ze hiermee nauwelijks op. Hierdoor zijn ze redelijk goed beschermd tegen aaseters.

De Sally Lightfoot Crab kan maximaal 8 cm. breed worden, maar hun gemiddelde grootte ligt doorgaans dichter bij de 5 cm. Hierbij moet wel even vermeld worden dat krabben anders worden opgemeten dan andere dieren. Dit is omdat hun afmeting per soort in de breedte verschilt waarbij de breedte van het rugschild gebruikt wordt als uitgangspunt. Een mooi voorbeeld hiervan is de afmeting van de grootste krab ooit, de Japanse spinkrab die een verbijsterende 35 cm brede schild heeft en zeer lange poten heeft waardoor zijn algehele uiteindelijke breedte uitkomt op zo'n vier meter!

​De Sally Lightfoot Crab eet voornamelijk groene en rode alg, maar dat weerhoudt deze opportunistische straatveger er niet van om ook andere dingen te eten. Zo lusten ze graag baby schildpadden, mosselen, kapotte eieren, de uitwerpselen van vogels en vleermuizen, parasieten die ze weten te vinden op het lichaam van Leguanen, de placenta's van zeehonden en dode vissen. Ze zijn hierdoor onmisbaar voor het ecosysteem omdat ze veel rommel opruimen.

Leefgebied 

De Sally Lightfoot Crab komt voor in Zuid-Amerika, Centraal-Amerika, Mexico, Galapagoseilanden en langs de westkust van Afrika. De crab wordt vermoedelijk ook waargenomen op de Canarische eilanden. 

Voortplanting

Voordat de voorplanting tussen beide seksen zich plaatsvindt zal er een rituele dans plaatsvinden voorafgegaan met een gevecht om dominantie tussen de mannetjes. Hierbij zullen de mannetjes tegenover elkaar gaan staan en passen maken van links naar rechts terwijl hun grijpers elkaar raken. Als geen van beiden mannetjes zich terugtrekt zal een van de krabben een snelle uithaal maken en hierbij proberen de klem van de andere krab eraf te snijden.  Lukt dit, dan zal de verliezende partij worden weggejaagd en zal de winnende partij gaan paren met het vrouwtje en haar bevruchten.

​Een gedeelte van de sperma zal bij het vrouwtje worden opgeslagen in haar spermatheca of spermakamer totdat alle eieren zijn bevrucht. Het vrouwtje zal pas weer gaan paren met een mannetje als alle eieren zijn bevrucht. De vrouwelijke Sally Lightfoot Crab draagt haar eieren op haar buik ter bescherming totdat ze uitkomen in het water. Een vrouwtje zal doorgaans maar met een mannetje paren per keer, maar zal met meerdere mannetjes paren per broed seizoen.

Paring gebeurt het hele jaar door en het uitkomen van de eitjes gebeurt bij volle maan. Als een mannetje eenmaal een vrouwtje bevrucht heeft zal hij 10-20 dagen nodig hebben om weer nieuw sperma te produceren. Eenmaal van haar eitjes ontdaan zal het vrouwtje haar oude schaal afdoen en  24 dagen later zal ze weer bevruchte eieren, 10-200 per keer, in het water loslaten. Dit proces herhaalt zich telkens weer.

​De jonge larve zwemt direct nadat ze uit hun ei zijn gekomen naar dieper water. Daar zullen ze gedurende hun ontwikkeling meerdere malen zich ontdoen van hun oude schelp waarbij er telkens nieuwe lichaamssegmenten bij komen. Ze eten uitsluitend plankton totdat ze groot genoeg zijn om terug te keren naar de kust.
Na de bevruchting zullen het mannetje en het vrouwtje ieder zijns weegs gaan.

Natuurlijke vijanden

Ook al weet de Sally Lightfoot Crab zichzelf uitstekend te beschermen door zich te verstoppen in rotsspleten, toch hebben ze wel degelijk natuurlijke vijanden. Zo lusten Galapagosreigers, goudgeaderde murenen, zeehonden, octopussen, ratten, katten en honden ook graag een smakelijke Sally Lightfoot Crab.

​Relatie tot de mens

De Sally Lightfoot Crab heeft in feite weinig te vrezen van de mens omdat hun vlees niet erg lekker wordt gevonden. De krabben worden echter wel door vissers gebruikt als aas. Verder eindigen sommige Sally Lightfoot Crabs als fleurige aanwinst in zoutwater aquaria. Dit heeft echter wel nadelen voor de overige vissoorten in de tank aangezien een volwassen Sally Lightfoot Crab een ernstige bedreiging vormt voor hun voortbestaan. De volwassen krab wordt namelijk behoorlijk agressief en ontwikkelt een nare tendens om op jacht te gaan.

​De Sally Lightfoot Crab wordt niet bedreigd.

© Elias Levy / Flickr

De reuzenmanta, Manta birostris, doet zijn naam absoluut eer aan. De manta is een van de grootste roggen soorten die er zijn en kan tot ontzagwekkende afmetingen groeien. Het is een kraakbeenvis, net als de haai, en behoort tot de familie van de Mobulinae, de duivelsroggen. In totaal behoren 11 soorten pijlstaartroggen tot de familie van de Mobulinae en allen zijn het plankton etende roggen. Er bestaan twee soorten manta’s, de manta alfredi en de reuzenmanta.

Lichaamsbouw

Het lichaam van het reuzenmanta kun je eigenlijk vergelijken met dat van een platgedrukte haai, aan wie ze nauw verwant zijn, waarbij de anatomie van de manta ook veel overeenkomsten vertoont met die van een haai. Beide ogen zitten aan de zijkant van het lichaam. De reuzenmanta is een zeer gracieuze zwemmer. Deze is tevens ook een langzame zwemmer en zweeft met hooguit 20 vleugelslagen per minuut door het water. De korte staart is niet giftig en dient om mee te sturen.

​De kieuwen zitten aan de buikzijde, vijf in totaal, net als bij de haai, waarmee ze zuurstofrijke water tot zich nemen. Net als bij de meeste haaiensoorten moet ook de mantra altijd in beweging blijven om zichzelf van voldoende zuurstof te voorzien. De reuzenmanta heeft tevens ook de grootste hersenen van alle vissoorten in de zee. De sterkte van de zintuigen wordt toegekend aan de grootte van de hersenen.

De reuzenmanta kan enorm groot worden met een doorsnee van maar liefst 9 meter breed! Ook hun gewicht is imposant, want ze kunnen behoorlijk tippen op de weegschaal met een gewicht van ruim 2,000 kilo.

​De reuzenmanta heeft een kenmerkend zwart-wit kleurpatroon op de bovenzijde van zijn lichaam. Deze heeft wat weg van de letter T, zie plaatje hieronder. De onderkant van een reuzenmanta heeft een eigen voor elke reuzenmanta uniek gespikkeld patroon.  Ze hebben een gladde huid en kunnen blauw, zwart of grijs van kleur zijn en hebben standaard een witte buik.

​Leefgebied

Reuzenmanta´s leven in tropische, subtropische en matige zeegebieden. Je komt ze dus alleen tegen in de Atlantische -, Indische - en Grote oceaan. Het zijn geen territoriale dieren en ze leggen gedurende hun leven duizenden kilometers af. Reuzenmanta's bezoeken tijdens hun reizen koraaleilanden zoals de Maladiven, koraalriffen en kustlijnen waar voldoende plankton te vinden is.

© Elias Levy / Flickr

Voeding

De zeer grote mond van de manta bevindt zich aan de voorkant van het lijf, wat je ook terugziet bij de walvishaai. Ze zijn planktoneters en filteren hun voedsel middels kieuwzeefborstels. Het plankton wordt naar binnen geleid via twee enorme kopflappen die zich aan beide zijden van de kop bevinden. Het overtollige water wordt vervolgens via de kieuwen naar buiten gefilterd en het overgebleven plankton doorgeslikt.

Leefgebied

Reuzenmanta´s leven in tropische, subtropische en matige zeegebieden. Je komt ze dus alleen tegen in de Atlantische, Indische en Grote Oceaan. Het zijn geen territoriale dieren en kunnen duizenden kilometers afleggen. Ze bezoeken groepen koraaleilanden zoals de Malediven, koraalriffen en kustlijnen waar voldoende plankton te vinden is.

​In de koraalriffen vind je gebieden waar haaien, roggen, schildpadden, verscheidene vissoorten en walvissen zich laten ‘behandelen’ door kleine visjes. Deze visjes zijn onmisbaar en hun behandeling bestaat uit het weghalen van dode huidcellen, parasieten, bacteriën en slijm waardoor de reuzenmanta’s fris, fruitig en gezond kunnen blijven.

Voortplanting

Wetenschappers denken dat reuzenmanta’s vrij laat seksueel actief worden waarbij de vrouwtjes 8-10 jaar zijn en de mannetjes  rond de 6 jaar oud zijn. De paringstijd van de reuzenmanta is uniek en kan soms dagen tot wel weken duren en de vrouwtjes manta zet hierin volledig de toon. De mannetjes, 25 - 35 stuks, moeten strijden om te kunnen paren met de vrouwtjes manta waarbij de vrouwtjes manta ze flink laat zweten om zo de sterkste en fitste mannetje te vinden om mee te paren. Rondjes om het koraalrif zwemmen en allerlei atletische oefeningen doen zijn hierbij niet ongewoon. Om te kunnen paren moeten de mannetjes reuzenmanta's ondersteboven hangen zodat hun buik tegen die van het vrouwtje komt te liggen.

Reuzenmanta's zijn ovoviviparous, dat wil zeggen dat de eitjes van de reuzenmanta in de baarmoeder worden bevrucht en daar zullen blijven totdat de baby reuzenmanta's vlak voordat ze geboren worden uit hun ei komen. Ze worden daarom niet middels een placenta gevoed, maar houden zich in leven door de eigeel te eten. Binnen zes weken na het uitkomen uit het ei worden de baby manta’s geboren.

​Een vrouwelijke manta is gemiddeld 12-13 maanden zwanger en bevalt doorgaans van 1-2 pups. Men weet niet hoe vaak een vrouwtjes manta bevalt, maar vermoed wordt dat dit enkel om de 2- 5 jaar gebeurt waardoor het voortplanten zeer moeizaam verloopt. Direct na de bevalling zijn de baby manta's op zichzelf aangewezen en zullen ze erg snel groeien.

Natuurlijke vijanden

Vanwege zijn enorme omvang hoeft de reuzenmanta weinig te vrezen van zijn 'buren'. Dat wil echter niet zeggen dat hij geen vijanden heeft, want die heeft hij wel degelijk. De witte haai en de orka zijn geen van beiden vies van een stukje malse reuzenmanta. Er zijn reuzenmanta's gesignaleerd met haaienbeten op hun lichaam. Deze beten komen voornamelijk voor aan de borstvinnen van de reuzenmanta en kunnen gelukkig redelijk snel weer aanhelen.

© Sebastian Pena Lambarri / Unsplash

Relatie tot de mens

De reuzenmanta is erg tam en kan zelfs speels zijn, maar het kan ook onverwachts aanvallen als het zich bedreigd voelt.

Tot een aantal jaar geleden had de reuzenmanta weinig te vrezen van de mens, echter, helaas is dit sinds de afgelopen jaren niet meer het geval en is Azië weer de boeman. De reden hiervan is dat de kieuw zeefborstels van de reuzenmanta erg in trek zijn vanwege hun zogenaamde genezende krachten. Reuzenmanta's zijn hiermee vogelvrij geworden, net als de haai.

​Andere oorzaken voor de afname van de reuzenmanta is de vervuiling van de zee, overbevissing zowel door vergissing als opzet en verstikking in netten en vislijnen. Reuzenmanta´s kunnen, als ze eenmaal vast komen te zitten in vislijnen, zich niet meer loswerken, voornamelijk omdat ze niet achteruit kunnen zwemmen. Hierdoor bestaat de kans dat de vislijnen strakker om het lichaam gaan zitten, beknelling met beperking tot beweging veroorzaken met de uiteindelijke dood tot gevolg.

​Door de afname van de reuzenmanta is de noodzaak om meer over hen te weten te komen toegenomen. Echter, het is erg moeilijk om deze prachtige schepsels te observeren daar ze erg mensenschuw zijn. De noodzaak blijft erg hoog om meer over hun anatomie, hun leefwijze en hun sociale vaardigheden te leren kennen. Langzaam aan beginnen marine biologen meer informatie te verzamelen, maar tot nu toe is het nog maar het tipje van de ijsberg, er valt nog veel meer te ontdekken.

Leuke reis boeken naar het zonnige zuiden?

• Ardanza - Individuele Cultuur en Natuurreizen naar Spanje en Portugal  (Tip!)
• All in Portugal
• D-reizen
• Fox Verre Reizen van ANWB
• Kras

De potvis, Physeter macrocephalus, is de meest herkenbare walvis onder alle walvissoorten. Hij is tevens ook de grootste van alle tandwalvissen. Helaas heeft deze walvis veel te lijden gehad door de mens. Er is vanaf het einde van de achttiende eeuw tot ver in de twintigste eeuw decennialang doelmatig op hem gejaagd door walvisjagers. De reden hiervan is de kostbare spermiceti die alleen deze walvis produceert. Dit is een soort was waar men allerlei dingen van kon fabriceren, zoals kaarsen, kostbare zeep, cosmetica, olielampen en smeermiddel. Om aan de vraag naar deze was te kunnen voldoen werden er gedurende de Industriële Revolutie per jaar gemiddeld zo'n 5000 potvissen per jaar geslacht.

​Dit aantal bereikte een piek na de tweede wereld oorlog. Vanaf 1958 werd de vraag naar potvissen zo groot dat er jaarlijks 20.000 van hen werden opgejaagd en afgeslacht om aan de productie van vitaminen preparaten, margarine, hondenvoer, veevoer, remvloeistof en leer te kunnen voldoen. Hun aantallen namen zo dramatisch af dat in 1983 de International Whaling Commission aan de bel trok. Gelukkig wisten hun aantallen zich weer te herstellen. De huidige populatie potvissen wordt momenteel geschat op 360.000 stuks, maar schrijnend is het om te weten dat de populatie van voor de grote jachtpartijen meer dan 1 miljoen bedroeg. Men is ondertussen niet zeker in hoeverre hun aantallen zich weer herstellen omdat het heel moeilijk is om dit vast te stellen.

​De Engelse auteur Herman Neville schreef ooit een boek over een potvis, velen van jullie zullen het kennen onder de titel Moby Dick. Hierin wordt de potvis afgeschilderd als een moorddadige walvis die boten aanvalt en zeemannen doodt door ze heel door te slikken. Dit is pertinente onzin, want potvissen zijn vreedzame walvissen. Het is daarom verstandig om Herman Neville's boek over Moby Dick met een flinke korrel zout te nemen! 

Potvis | © Ellen Cuylaerts | Coral Reef Image Bank

Uitleg naam

Grappig genoeg dacht men vroeger dat de spermaceti in de kop van de potvis 'sperma' was, vandaar ook zijn Engelse benaming; Sperm Whale. Een andere benaming van de potvis is Cachalot, wat vermoedelijk uit de Portugees taal komt en 'groot hoofd' betekent. De potvis werd ook zeer nauwkeurig door Carolus Linnaeus, een Zweedse botanist, arts en zoöloog en uitgeroepen tot vader der taxonomie, in zijn in 1798 uitgebrachte boek Systema Naturae beschreven. Een taxanoom houdt zich bezig met het benoemen, beschrijven en classificeren van organismen waaronder planten, dieren en micro-organismen.

Bouw

Het hoofd van de potvis is bijna vierkant en zo'n 6 meter lang, 3 meter hoog en 2,1 in doorsnee.  De reden waarom zijn kop zo'n bijzondere vorm heeft wordt veroorzaakt door een spermaceti-orgaan dat zich voor in zijn kop bevindt. Het spermceti-orgaan scheidt een soort was-achtige substantie uit, het walschot geheten, dat van vloeibaar naar hard gaat als de potvis naar het diepe duikt. Een potvis kan zo'n 3 ton aan spermaceti in zijn kop hebben, wat natuurlijk ongelooflijk veel is, maar duidelijk niet genoeg daar er in de 19e eeuw jaarlijks 5000 potvissen voor werden afgeslacht. De hersenen van een potvis zijn net zo indrukwekkend als zijn lengte en ze zijn de grootste hersenen van het gehele dierenrijk met een massief gewicht van 7,8 kilogram. 

Spuitgat

Links en redelijk vooraan op zijn hoofd vindt je het S-vormige spuitgat van de potvis waarmee de potvis een harde, luidruchtige straal van 2 meter hoog de lucht in blaast. Ze spuiten gemiddeld 3-5 keer per minuut in ruste, maar als ze gedoken hebben loopt dit op tot 6-7 keer per minuut. Een potvis kan zijn adem een uur lang ophouden.

Geluid

Geleerden hebben ontdekt dat potvissen klik-, zoem- en piepgeluiden produceren, anders dan bij andere soorten walvissen die kunnen zingen. Geleerden hebben ontdekt dat het produceren van deze geluiden het einde van een vrolijk leven voorspelt voor hun prooi. Potvissen gebruiken echolocatie om in contact met elkaar te blijven en om hun prooi te vinden als ze naar dieper water duiken waar het doorgaans pikzwart is. Moeders gebruiken echolocatie om hun jong te kunnen vinden.

Downloaden	Naam		Afspelen	Grootte	Duur
	Potvis			0.2 MB	0:16 min
Joomla! web design Birmingham

Lengte

De potvis kan enorm groot worden, waarbij de mannelijke walvissen een maximum lengte van 20,5 meter kunnen behalen en 57.000 kilo kunnen wegen. Vergelijk dat maar met een van de grootste olifanten die er zijn en die tevens het allergrootste landdier is ter wereld, de Savannah olifant, die gemiddeld 6300 kilogram weegt.

Tanden

De kaak van de potvis is lang en smal, gemiddeld 5 meter lang, en telt 50-60 tanden in de onderkaak die, zodra de potvis zijn mond sluit, in holtes passen in de bovenkaak. Middels onderzoek aan de tanden van de potvis kan men ongeveer bepalen hoe oud deze was. De tanden lijken niet echt nodig te zijn om prooi te vangen en men denkt dat ze aan de andere kant wel gebruikt worden om met elkaar te vechten als de paringstijd aanbreekt. Deze conclusie wordt door geleerden getrokken omdat mannelijke potvissen vaak fikse littekens aan hun lijf hebben. De tanden zijn kegelvormig en wegen ongeveer 1 kilo per stuk.

Lichaam

De borst vinnen van de potvis zijn 1,5 meter lang en 0,9 centimeter in doorsnee. Potvissen hebben geen rugvin, ze hebben echter wel een kleine bult halverwege hun rug. Hun hart is enorm, heeft vier kamers en weegt 126 kilo. Verder heeft hij maar liefst vier magen. De eerste heeft geen maagsappen en vrij dikke wanden om het eten mee te verpulveren en ook voor bescherming tegen de klauwen en zuignappen van pijlinktvissen.

​De tweede maag is groter. Hier wordt het eten van de potvis verteerd. Hier vindt je veel niet verpulverde bek van de inktvis. Deze zijn van harde hoorn gemaakt en daarom moeilijk verteerbaar. De tweede maag van de potvis is er vaak mee bezaaid waarbij er zelfs ooit 18.000 van teruggevonden werden in een ontlede potvis. Een potvis kan deze er ook uitbraken, maar duidelijk mag zijn dat dit niet altijd de gewenste resultaat oplevert.

​De darmen van de potvis zijn de grootste van alle dieren en meten maar liefst 300 meter in lengte. De snelheid waarmee de potvis zich voortbeweegt in het water varieert van 4,8-14,4 km per uur, maar als het op de vlucht slaat kan hij zich behoorlijk snel uit de voeten maken met een gemeten snelheid van 34-43 km. per uur.  Potvissen hebben een donkergrijs tot zwart of lichtgrijze huid. Tot slot, potvissen kunnen een de leeftijd van 70 jaar bereiken.

Potvis | © Amanda Cotton | Coral Reef Image Bank

Leefgebied

Potvissen leven voornamelijk aan de oppervlakte van het water, maar duiken naar dieptes van maximaal 2 kilometer op zoek naar voedsel. Doorgaans duiken ze voornamelijk op dieptes van 300-800 meter. Dit zijn met recht Cosmopolitan walvissen, je vindt ze namelijk overal. Ze kunnen in koude en tropische wateren leven.

​Potvissen houden van diep water. Je zult ze dan ook nooit aan de kust zien, behalve dan als er sprake is van een nauwe continentale plaat. De kansen dat je een potvis tegenkomt in de Noordzee zijn erg klein daar de Noordzee te ondiep is voor potvissen. Aan de kaart hierboven kun je zien waar je ze wél kunt vinden.

​Dit zijn groepsdieren die vaak in groepen van 16-20 walvissen rondtrekken. De vrouwelijk potvissen en hun jong verblijven voornamelijk in tropische of subtropische wateren terwijl de mannen soms verder weg trekken. De mannelijke potvissen zwemmen soms alleen, maar willen ook vaak optrekken met de vrouwen. Hierbij wisselen ze regelmatig van groep.

Voeding

Potvissen moeten duiken om voedsel te zoeken. Vaak gaan ze niet verder dan 300-800 meter, maar soms duiken ze dieper, tot 1000 meter. Om zo diep te duiken moet de potvis zijn adem zo'n 90 minuten lang ophouden, want zo'n retourtje duurt alles bij elkaar een uur.

​Potvissen eten kolossale inktvissen, reuze pijlinktvissen, octopus, roggen en vis. Toch eten ze bij voorkeur pijlinktvissen. Een volwassen potvis kan een ton aan voedsel verorberen per dag, een derde van zijn eigen lichaamsgewicht. Potvissen lopen vaak flinke littekens op tijdens de jacht op reuze pijlinktvissen. De pijlinktvis zal zich vast zuigen aan de kop van de potvis om te voorkomen dat hij opgegeten wordt.

De potvis in het kort:

• lengte: 16-20 meter
• gewicht: 41.000 kilo
• gewicht hart: 126 kilo
• lengte darmen: 300 meter
• Tanden: 50-60 stuks

Foto: Potvis | © Amanda Cotton | Coral Reef Image Bank

 

​In 1998 aan de Indonesische kust werden 3 potvissen gespot die met zijn drieën een reuzenbekhaai aanvielen en opaten. Ondanks dat ze een gebit hebben, gebruiken de potvissen deze nooit, prooi wordt in zijn geheel doorgeslikt.

Aan de hand van data dat vergaard werd door tracking devices heeft men kunnen vaststellen dat potvissen, als ze erg diep gedoken hebben, ook ondersteboven willen zwemmen tijdens de jacht. Men denkt dat de potvissen middels deze methode de silhouet van pijlinktvissen beter kunnen zien.

Voortplanting

Potvissen kennen geen vaste seizoenen als het op de voortplanting aankomt, het kan het hele jaar door gebeuren. Een vrouwtje wordt seksueel actief als het 9-10 jaar oud is. Bij de mannetjes ligt de leeftijd aanzienlijk hoger, zij worden pas seksueel actief als ze 18-19 jaar oud zijn. De zwangerschap duurt lang, 16 maanden, en dan wordt er meestal maar één kalfje geboren. Tweelingen zijn een zeldzaamheid bij de potvis.

​Bevallingen lijkt vaak een familie aangelegenheid te zijn waarbij de andere walvissen de aanstaande moeder assisteren tijdens de bevalling. De bevalling vindt plaats vlak aan het wateroppervlak en het jong wordt met de staart eerst geboren. De pasgeborene moet heel snel naar boven zwemmen om adem te halen en doet dit meestal binnen 10 seconden na zijn geboorte. Hiermee wordt hij gelukkig door zijn moeder geholpen.

​De gemiddelde lengte van een pasgeborene is 4 meter en ze wegen doorgaans 1.000 kilo. Het zal daarna twee jaar lang door de moeder worden gevoed om dan eindelijk op 2 jarige leeftijd over te gaan op vaste voeding, maar voor die tijd drinkt hij 20 kilo melk per dag. De moeder zal pas 3-4 jaar later weer een jong ter wereld brengen en zal gedurende haar leven 7-9 keer bevallen.

​Relatie tot de mens

Gelukkig wordt de potvis beschermd, maar desondanks zijn wij helaas nog wel verantwoordelijk voor de afval in hun maag. Volgens een artikel van Waheeja Malik in de National Geographic, zijn sinds januari 2016 30 potvissen aan de kusten van Duitsland, Nederland, Groot Brittannië, Frankrijk en Denemarken gestrand. Wat ze na een autopsie op de walvissen in de maag van vier potvissen terugvonden was ronduit verontrustend.

Potvis | © Amanda Cotton | Coral Reef Image Bank

Auto-onderdelen, een plastic emmer, een 13 meter lang visnet waar pijlinktvis mee wordt gevangen en erg veel plastic afval. Behoorlijk schokkend, maar  misschien niet helemaal verrassend. Er zijn over de

afgelopen jaren niet voor niets stichtingen opgezet om de wereldzeeën en stranden op te ruimen. Een tweetal Nederlandse stichtingen zijn Duik de Noordzee Schoon en Boskalis Beach Clean Up Tours.

Nederland Schoon doet er op hun beurt ook alles aan om de mensen bewust te maken van hoe slecht zwerfafval is voor het milieu. Ze moedigen mensen dan ook aan om de Nederlandse stranden schoon te houden. Er zijn inmiddels al 24 MyBeach locaties te vinden in 14 gemeenten langs de Noordzeekust.

​Toch Denkt Ursula Siebert, hoofd van de Intstitute for Terrestrial and Aqquatic Wildlife Research aan de Universiteit van Dierengeneeskunde in Hannover dat de zwerfafval niet zozeer de reden was van de gestrande potvissen. Ursula denkt dat de walvissen gestorven zijn toen ze tijdens de jacht per ongeluk terecht kwamen in de Noordzee. De Noordzee is helaas niet diep genoeg voor potvissen en toen ze hierin terecht kwamen konden de walvissen het gewicht van hun eigen lichamen niet meer dragen waardoor hun organen het begaven. De gestrande potvissen waren allemaal van het mannelijke geslacht met een gevarieerde leeftijd van tussen de 10-15 jaar. Ze stierven helaas allen uiteindelijk aan hartfalen.

De naam octopus komt van het Griekse woord okto = acht, en pous = voet. Dit dier is zo buigzaam en zo flexibel dat hij zonder enige moeite een gouden plak zou kunnen winnen bij het onderdeel atletiek van de Olympische Spelen. Het achtarmige wonder is met recht een wonderbaarlijk schepsel om te zien. Hij kan dankzij zijn bouw in allerlei hoeken, gaten en kuilen kruipen en zichzelf prima verstoppen dankzij zijn exceptionele gave om zijn eigen huidskleur bij elke situatie te veranderen. Daarnaast is hij een bijzonder sierlijke zwemmer waar je, ondanks zijn prachtige en serene uitziende uiterlijk, geen ruzie mee wilt krijgen.

Bouw

De gewone octopus, Octopus vulgaris, behoort tot een orde binnen de klasse van de inktvissen, Cephalopoda. Er zijn in totaal 100 verschillende soorten octopussen die binnen deze orde vallen waarvan de octopus de bekendste is. Een octopus is een opvallende verschijning met zijn acht armen, zuignappen, peervormige hoofd en grote ogen. Hij kan zich dankzij zijn gebrek aan botten, prima in allerlei gaten en spleten verstoppen.

​De octopus heeft maar liefst drie harten. Twee harten pompen het bloed door de kieuwen en het derde hart pompt het bloed door het lichaam heen.  Ook al heeft hij geen skelet, zijn mond, die de vorm van een papegaaienbek heeft, is wel gemaakt van een soort harde hoorn. Aan zijn lange armen heeft hij zuignappen. Sommige octopussen hebben twee rijen zuignappen en andere soorten hebben er  maar een. De gewone octopus heeft er twee. Heel bijzonder is het feit dat sommige soorten octopussen bij gevaar in staat zijn om een arm af te stoten.

​In de hersenen van de octopus zitten twee statocysten, evenwichtsorganen. Deze evenwichtsorganen zorgen ervoor dat de octopus het verschil kan voelen tussen wat horizontaal en verticaal is.

De ogen van de gewone octopus zijn uitstekend ontwikkeld, ook al kunnen ze geen kleuren zien. Ze kunnen deze focussen door de lenzen van het oog naar binnen en naar buiten te schuiven, maar net als de meeste andere zeedieren hebben ze ook andere zintuigen en organen die ze gebruiken om dingen te voelen, te ruiken en af te tasten. De octopus gebruikt bijvoorbeeld zijn zuignappen om dingen te voelen en proeven.

Octopussen bewegen zichzelf voort niet alleen door te zwemmen, ze kunnen ook over de zeebodem lopen. Sommige soorten octopus kunnen zichzelf zelfs voortbewegen op twee benen.

De huid van de gewone octopus is glad en heeft speciale pigmentatie cellen, chromatphores, waardoor hij zich moeiteloos kan camoufleren. De pigmentcellen hebben drie zakjes die gevuld zijn met drie verschillende kleuren; c.q. rood, bruin, oranje, geel of zwart. Deze vermengen zich totdat het gewenste kleurenresultaat, rood, bruin of wit, is bereikt. De kleuren zijn ook een reflectie van de stemmingen van de octopus. Rood reflecteert boosheid, wit reflecteert angst en bruin is de standaard kleur van de octopus. Sommige andere soorten octopussen kunnen zelfs in de kleuren grijs, roze en blauw veranderen.

​Het lichaam van de gewone octopus kan maximaal 25 cm. lang worden en de armen kunnen een lengte bereiken van 1 meter. De gewone octopus heeft maar een korte levenscyclus en wordt derhalve maar gemiddeld 5 jaar.

Intelligentie

De hersenen van de gewone octopus zijn nogal gecompliceerd. Verder hebben ze een uitstekend lange- en korte termijn geheugen. Ze leren zichzelf door vallen en opstaan om allerlei problemen op te lossen en ze zijn ook heel creatief in het bedenken van oplossingen. Eenmaal een 'lesje' geleerd en ze vergeten dit niet gauw. Heel bijzonder is het feit dat twee derde van de zenuwen van de octopus zich niet in de hersenen bevinden waar je ze juist zou mogen verwachten, maar dat ze bij de octopus in de armen te vinden zijn.

Er zijn veel experimenten gedaan met octopussen om te kunnen vaststellen wat ze allemaal wel en niet kunnen en hoe hoog hun intellect in feite is. Onderzoeken waarbij ze kleuren en vormen moesten leren onderscheiden en zelfs doolhofproeven behoorden tot deze experimenten. Octopussen zijn zelfs zo slim dat ze uit hun aquariums weten te ontsnappen, een situatie die je ook tegenkomt in de Disney film Finding Dori.

​Vanwege hun hoge intelligentie zijn octopussen in sommige landen van enorm veel waarde voor onderzoekers. Hun hoge intelligentie is ook de reden waarom er niet op ze geopereerd mag worden zonder algehele narcose. Gelukkig maar!

Leefgebied

De gewone octopus leeft vrijwel overal en in water dat alle temperaturen heeft. Zo kom je hem ook tegen in de Noordzee! Ze leven het liefst in de kuststreken, maar kunnen soms ook afdalen naar 500 meter.

​Het zijn solitaire wezens die je vaak aantreft tussen rotsspleten of in een zelfgebouwd holletje die gemaakt is van rotsen die ze met hun krachtige armen verplaatsen. Sommige octopussen fabriceren zelfs een deurtje in hun holletje die ze dicht kunnen trekken. Dankzij hun vermogen om zich te camoufleren gaan ze vaak geheel op in hun omgeving.

©Diane Picchiottino on Unsplash

De gewone octopus heeft genoeg aan zijn eigen gezelschap. Daarnaast is hij ook zeer gehecht aan zijn eigen omgeving, met andere woorden, dit is een territoriale octopus die niet zo van verhuizen houdt.

Voeding

De gewone octopus jaagt voornamelijk in de nacht op eten. Soms gebeurt dit ook wel overdag, maar dit is zelden het geval. Onderzoek heeft uitgewezen dat ze hun eten, voornamelijke tweekleppige, 'hamsteren'. Het eten wordt op een plek in de nabijheid van hun hol bewaard en vervolgens gehaald wanneer de octopus honger heeft.

Ze eten veel kreeften, krabben, garnalen, weekdieren en vissen. Vooral weekdieren worden door de octopus gehamsterd. Een weekdier is bijvoorbeeld een tweekleppige, zoals een oester of een mossel. Ook inktvissen en zeeslakken zijn trouwens weekdieren. De octopussen verlaten hun holletje alleen tijdens de jacht en verdedigen en verstoppen hun huis met stenen, schelpen en andere stevige dingen die ze tijdens hun wandelingen op hun pad tegenkomen.

Voortplanting

De voortplanting van octopussen luidt meteen hun einde in. De mannetjes sterven een paar maanden na de bevruchting en de vrouwtjes sterven enkele maanden later, nadat de baby octopussen uit hun ei zijn gekropen. De moeder octopus zal uiteindelijk de hongerdood sterven omdat ze haar eieren verzorgt en bewaakt totdat de baby octopussen uit hun ei komen. Gedurende die tijd eet zij ook niet.

​In de vroege lente zullen de mannetjes meer richting de kustlijn trekken. Bij de gewone octopus heb je een mannetje en een vrouwtje en geschiedt de voortplanting inwendig. Daarvoor gebruikt het mannetje een speciale arm, een hectocotylus genaamd. Dit is de derde rechterarm van de octopus. Via de hectocotylus brengt het mannetje zaad bij het vrouwtje naar binnen. Na de bevruchting breekt de arm af en blijft deze in het vrouwtje achter. Soms bewaart het vrouwtje de sperma van het mannetje maandenlang totdat alle eitjes zijn gerijpt.

​Gemiddeld twee maanden na de bevruchting legt het vrouwtje zo'n 500.000 eieren in ondiep water. Deze eieren zal ze als trossen bevestigen aan het plafond van haar hol of ze legt ze op de zandbodem neer. Gedurende de rijpingsproces verzorgt ze haar eieren trouw. Ze zal ze van zuurstof voorzien door water over ze heen te spuiten en houdt de eieren schoon met haar zuignappen. Ook zal ze haar eieren beschermen tegen aaseters. De tijd die nodig is voor de eieren om uit te komen is afhankelijk van de temperatuur en de grootte van het eitje. Nadat ze zijn uitgekomen zal ze sterven.

​De baby octopussen zullen worden meegenomen door de stroming. Gedurende de eerste maand voeden de nog jonge octopussen zich met plankton. Na een maand zakken ze naar de bodem waar ze zullen blijven totdat ze volwassen zijn. Helaas zullen er maar 1 van de 3 baby's, 200.000 stuks,  deze eerste fase van hun ontwikkeling overleven.

​Aan de hand van onderzoeken heeft men ontdekt dat de levensverwachting aanzienlijk verandert nadat men de beide optic klieren bij de octopus verwijdert. De optic klieren bevinden zich bij de hersenen van de octopus en scheiden hormonen af in het bloed. Na het verwijderen van deze klieren na de voortplanting vertoonden de octopussen weer broedgedrag,  gingen ze weer eten en meer groeien en bleven ze veel langer leven.

​Relatie tot de mens

Er wordt helaas flink jacht gemaakt op de gewone octopus. Visserijen halen jaarlijks soms zo'n 20.000-100.000 ton aan octopussen binnen. Hiervoor gebruiken ze 'Octopus potten'. Dit zijn plastic vallen waarvan de octopus denkt dat het een veilig onderkomen is.

​Octopus wordt in veel landen gegeten, zoals in Azië en de Middellandse zeegebied. De octopussen worden in zijn geheel gegeten en op de meest uiteenlopende manieren geprepareerd al naar gelang de soort octopus. In sommige landen worden octopussen zelfs levend gegeten, zoals de USA. Gelukkig zijn er stichtingen die opkomen voor het belang van de octopus. Hierdoor is het nu verplicht om deze bijzondere dieren humaan te behandelen, wat wil zeggen dat ze geen pijn meer mogen lijden tijdens experimenten en dat ze op een humane manier moeten worden geëuthanaseerd.

Natuurlijke vijanden

Je zou bijna medelijden krijgen met de arme octopus want het arme schepsel heeft niet alleen de mens als vijand, maar ook andere zeedieren zijn nogal gek op hem. Er wordt flink op ze gejaagd door haaien, dolfijnen, zeehonden, zeeaal, heilbot en lingcod.

​Wanneer de octopus in een gevaarlijke situatie belandt kan hij drie dingen doen. Hij kan een inktwolk creëren door inkt uit zijn inktzak te schieten, hij kan zichzelf camoufleren en hij kan zijn armen amputeren. Een geamputeerde arm ervaart echter nog steeds sensatie en zal alsnog proberen te ontsnappen. Een andere manier om zijn eigen vege lijf te redden is door straalaandrijving toe te passen.

Hij doet dit door water naar binnen te zuigen en het dan met veel kracht via de sifons aan de beide zijden van zijn hoofd naar buiten te duwen. Dit houdt de octopus echter maar kort vol, aangezien dit hem erg veel energie kost.

Verder is het zo dat het inkt uit hun inktzak giftig is, alleen de inkt van de blauwe octopus pas echt dodelijk voor de mens. Gedacht wordt dat de inkt verder in staat is om ook haaien in verwarring te brengen omdat het hun reukorgaan c.q. reukzintuig tijdelijk aantast.

Leuke reis boeken naar het zonnige zuiden?

• Ardanza - Individuele Cultuur en Natuurreizen naar Spanje en Portugal  (Tip!)
• All in Portugal
• D-reizen
• Fox Verre Reizen van ANWB
• Kras

Je vraagt je misschien af waarom iemand een vis de naam van een toch wel redelijk beruchte en strijdlustige Franse keizer zou willen geven? Een keizer die er verder om bekend stond dat hij graag oorlog voerde en die nooit voor iets of iemand terugdeinsde. Dan zie je de fraai gekleurde Napoleonvis die zonder agressie naar duikers toe zwemt en vriendelijk contact met hen maakt. Niets heeft deze vis gemeen met Napoleon, helemaal niets. Hij is niet gevaarlijk, hij is niet vechtlustig en hij is beslist niet onvoorspelbaar in zijn gedrag. Waarom dan deze vriendelijke reus de naam geven van een strijdheer? Nu, het schijnt dat Napoleon en de Napoleonvis toch wel één ding met elkaar gemeen hebben. Iets waar wij nooit aan gedacht zouden hebben, maar de persoon die hem de naam toebedeelde dus wél. Zijn hoed. Ja, lieve mensen, de Napoleonvis heeft een bult op zijn voorhoofd die schijnbaar veel overeenkomsten vertoont met de hoed van Napoleon! Ach... ieder zijn ding. 

Napoleonvis © David Clode | Flickr

​Ook in Japan heeft men de Napoleonvis een guitige naam gegeven: 'Megane mochino uo' wat vertaald "vis met een bril op' betekent. De naam verwijst naar de opvallende rand rondom de ogen van de vis. 

​De Napoleonvis, Cheilinus undulatus, is één van de grootste zeevissen ter wereld. Hij behoort tot de familie van de Labridae, een vissoort dat vooral bekend staat om hun prachtige kleuren. De Labridae heeft 600 lipvissen die allen onderverdeeld zijn in 81 geslachten die ook weer onderverdeeld zijn in 9 subfamilies. Dit betreft in het algemeen kleinere vissoorten, maar er kunnen zich ook grotere exemplaren tussen bevinden, waarvan de Napoleonvis de allergrootste van zijn soort is. 

​Bouw

Je hebt het al gelezen, de Napoleonvis, Cheilinus undulatus,  is de grootste vissoort ter wereld. Hij kan een maximale lengte bereiken van 2,30 meter met een daarbij behorend gewicht van 190 kilo. Zijn schubben zijn zo groot als de handpalm van een volwassen man. Ze zijn er in een variëteit aan kleuren, maar men herkent ze voornamelijk aan de wat doffere grijs-rood-bruine kleur (vrouwtjes) tot de groen-blauw-paarse kleur (mannetjes) en de opvallende groente patronen aan het hoofd en voorkant van het mannetje. Naarmate ze ouder worden vormt er zich een zwarte streep langs hun lichaam. 

​Het lichaam van de Napoleonvis is gestroomlijnd. Hij heeft dikke lippen, een lange rugvin, wat kleinere borstvinnen, buikvinnen en kleine ogen die 360º kunnen draaien wat de vis een uitstekende visie geeft van zijn omgeving. Boven zijn ogen zit een dunne, zwarte streep.Op zijn voorhoofd bevindt zich een bult, net boven de ogen, dat geprononceerder wordt naarmate de vis ouder wordt. Ze gebruiken voornamelijk hun borstvinnen, de staart wordt doorgaans alleen gebruikt wanneer de vis een snelle spurt maakt. 

De Napoleonvis heeft ook faryngeale tanden. Faryngeale tanden, ook wel keeltanden genoemd, bevinden zich in de faryngeale kaken, ook wel keelkaken genoemd, die zich in de keelholte bevinden. Zie foto hieronder. Deze heeft hij nodig gezien het type prooi dat hij vangt. Ook heeft de Napleonvis een uniek afweer tegen zeer giftige toxins die een gewoon mens normaal gesproken fataal zouden zijn.   

© Yuichi Sakuraba | Flickr

Voedsel

De Napoleonvis eet voornamelijk weekdieren, zee-egels, schaaldieren, koffervissen, zeehazen en doornenkroon zeesterren, waarvan de laatste drie zeer giftig zijn. 

​Leefgebied

De Napoleonvis leeft onder anderen in de Indische Oceaan. Je komt hem tegen in Australië, Amerika, Afrika, Azië, de Tuamoto-eilanden en van de Rode Zee tot aan Zuid Afrika. Ook leeft hij bij de Ryukyu-eilanden tot aan Nieuw Caledonia in de Stille Oceaan. 

​Hij vertoeft het liefst nabij koraalriffen, rifhellingen, 'dropoffs', en soms ook op laguneriffen in water met een diepte van maximaal 100 meter. Volwassen Napoleonvissen beperkt zich tot de buitenste rifgebieden. Dit is maar een fractie van het totale rifgebied. Hun aantallen zijn erg laag en dit kan mogelijk te maken hebben met het beschikbare gebied waarin deze vissoort leeft. 

​Voortplanting

Napoleonvissen worden geboren met vrouwelijke geslachtsorganen, protogynous hermaphrodites. Pas op later leeftijd zullen sommigen hun gender veranderen, maar pas nadat ze de volwassen leeftijd hebben bereikt. Op dit punt zal hun uiterlijk ook een verandering ondergaan en zullen de bij de mannetjes fluorescerend blauw, groen en rode kleuren zich openbaren. Ook zal de bult op hun hoofd im omvang toenemen. 

© Alfonso González | Flickr

​Het voorplantingsritueel speelt zich af buiten het lichaam van de vis, kuitschieten genoemd. De Napoleonvissen verzamelen zich in grote groepen in een stroomafwaarts gelegen uiteinde van een rif. Het betreft soms wel 100 vissen bij elkaar zijn. Deze samenkomsten geschieden met name dagelijks tijdens de vloed en op specifieke locaties langs bijvoorbeeld de zeewaartse rand van het Barrièrerif voor Palau. Paaien op deze locatie wordt gedocumenteerd gedurende het hele jaar en vindt waarschijnlijk het hele jaar door plaats met enige seizoens- en maandvariaties mogelijk. 

​Het mannetje drukt zijn anale- en zijn staartvin naar beneden en legt zijn rugvin plat tegen zijn lichaam terwijl hij een paar meter van de bodem zwemt. Wanneer de vrouwtjes zover zijn zwemmen ze naar het mannetje toe terwijl deze rustig voorbij zwemt. Beiden schieten ze gameten, geslachtelijke voortplantingscellen, af. De eieren worden bevrucht door het sperma van het mannetje in de zeestroming. De eventuele uitgekomen eitjes nestelen zich op de zeebodem. De baby Napoleonvisjes zijn net als de volwassen vrouwtjes oranje-rood gekleurd. Dit zal op hun buik langzaam vervagen in een witte kleur. 

​Napoleonvissen kunnen gemiddeld 30 jaar oud worden. 

​Relatie tot de mens

De Napoleonvis wordt in Azië gezien als een delicatesse. Eén Napoleonvis is een vermogen waard. Hierdoor blijft de vis beschikbaar voor een beperkte en dus vermogende laag van de bevolking. De hoge vraagprijs voor de Napoleonvis maakt hem helaas ook zeer aantrekkelijk voor de handel. Het kopen van een Napoleonvis kan de belangstellende honderden dollars kosten. Gezien dat het hier om zeer gewilde vissoorten gaat en dat ze zich langzaam voortplanten en dat er overal op ze gevist wordt ivm met hun commerciële waarde, is de Napoleonvis door het IUCN uitgeroepen tot een bedreigde vissoort. 

​Naast hun hoge waarde op de voedselmarkt heeft de Napoleonvis ook te maken met de Aquariumhandel, het teloorgaan van hun leefgebied, het gebruik van cyanide en diepte bommem bij het vissen, een gebrek aan het zich voegen aan de algemene richtlijnen tussen landen in wat betreft het beschermen van de vis. Voeg daar ongeoorloofde visserij, bijvoorbeeld sportvisserij, aan toe en dan snap je wel dat de toekomst er niet al te florisant uitziet voor deze vreedzame vis.

Leuke reis boeken naar het zonnige zuiden?

• Ardanza - Individuele Cultuur en Natuurreizen naar Spanje en Portugal  (Tip!)
• All in Portugal
• D-reizen
• Fox Verre Reizen van ANWB
• Kras

Ze zien er misschien onschuldig uit terwijl ze sierlijk door het water dansen, maar de Australische kubuskwal, Chironex fleckeri, oftewel de zeewesp, is dat allesbehalve. De kwal is levensgevaarlijk en is verantwoordelijk voor gemiddeld 40 stergevallen per jaar in de Filipijnen, alleen al. Geregistreerde aantallen doden per jaar door de kubuskwal zijn er niet echt, dus zullen er vermoedelijk veel meer dodelijke confrontaties tussen de kubuskwal en mensen zijn dan bekend is. Kubuskwallen worden zelfs bestempeld als het meest giftige zeedier in de oceaan, en dat wil wat zeggen. Bijzonder aan dit zeedier is dat het eigenlijk niet eens een echte kwal is. Het heeft wel alle uiterlijke kenmerken van een kwal, maar als je je er wat meer in verdiept zie je toch duidelijk veel andere karakteristieken. Wij gaan ons in dit artikel verder verdiepen in die karakteristieken. 

Spirocodon saltator | © Kakidai | wikimedia

​Bouw

Kubuskwallen zijn ongewervelde neteldieren. Er zijn maar liefst 50 soorten kubuskwallen. Ze worden onderverdeeld in 2 klassen en acht families. De naam kubus refereert naar de 25 cm brede kubusvormige klok wat veel weg heeft van een ouderwetse douchemuts. Ze hebben lange tentakels die bevestigd zijn rondom de kop. Deze 3 meter lange vangarmen hebben speciale cellen die voorzien zijn van kleine netelcellen, oftewel piepkleine harpoentjes. Deze harpoentjes zijn zeer giftig. Wanneer een prooi zich in de buurt van de kubuskwal begeeft schieten de tentakels kleine gifharpoentjes af en verlammen daarmee de prooi. De harpoentjes worden met verrassend veel snelheid afgeschoten, 60 km per uur. 

​De rand rondom de klok van de kubuskwal is de zenuwring. De zenuwring stuurt hun zwembewegingen aan. Anders dan bij een gewone kwal kan de kubuskwal zwemmen. Gewone kwallen drijven hun leven lang in het water rond en hebben dus geen zenuworgaan om een zwembeweging aan te sturen.  

Kubuskwallen hebben geen hersens. Raar, maar waar. Het is eigenlijk ook een beetje bizar wanneer je bedenkt dat ze jagen. Hoe kun je dan jagen als je geen hersens hebt? Vaak zie je dat wanneer er iets ontbreekt, er weer iets anders voor in de plaats komt. Dit geldt zeker voor de kubuskwal, want hij heeft maar liefst 24 ogen en al zijn ze niet zonder microscoop waarneembaar, alle ogen hebben lenzen, hoornvliezen en irissen. Hun zicht is dus prima. Dankzij hun zicht kunnen ze veel meer zien dan een gewone kwal die alleen maar het licht van het duister kan onderscheiden.

De ogen zitten in clusters, rhopalia geheten, bij elkaar bovenop de klok. Deze zien eruit als halo's en stellen de kubuskwal in staat om omhoog, omlaag en naar de manubrium te kijken. De manubrium bevindt zich aan de binnenkant van de klok waar de mond zich onder andere ook bevindt. De lange slierten die vanuit het midden van de klok naar beneden hangen zijn bevestigd aan de mond die aan de bovenkant van de slierten zit en zich aan de binnenkant en onder de klok bevindt. De mond is tevens ook de opening naar de binnenkant van de klok.

© Julian Schroeder | Flickr

Gif

Er zijn meerdere dieren in het dierenrijk die gif gebruiken om hun prooi te vangen. Je kunt over een tweetal van deze dieren lezen op onze website; de blauwgeringde octopus en de koraalduivel. Beiden zijn behoorlijk giftig, maar de kubuskwal overtreft zelfs hen als het aankomt op hun gifgehalte. Het gifgehalte van een kubuskwal is zelfs zo extreem dat mensen die gestoken waren in shock geraakten en overleden nog voordat ze zelfs tijd hadden om op het strand te komen. Er wordt zelfs gesuggereerd dat hun gif in staat is om 60 mensen te doden. De dood na een steek treedt dan zo snel op dat je binnen twee mintuten al dood bent. Waarom ze zo giftig zijn? Vermoedelijk om hun prooi direct uit te schakelen voordat deze schade kunnen aanrichten aan hun tentakels. Hoe dan ook, eenmaal verstrikt in die tentakels is het snel bekeken. Het gif werkt snel en zeer krachtig.

​Dr. Angel Yanagihara uit Hawai deed onderzoek naar de werking van het gif. Dr. Yanagihara is wereldwijd expert op het gebied van kubuskwallen aan het Departement of Tropical Medicine. Volgens dr. Yanagihara maakt het gif van de kubuskwal de cellen poreus wat leidt tot hyperkaliëmie, een hoge concentratie kalium in het bloed. Dit leidt tot een verhoogde bloeddruk, spierverlamming en hartritmestoornissen en dan uiteindelijk een hartstilstand met de dood tot gevolg. Andere verschijnselen zijn intense pijn, opzwelling van de tong, zware hoofdpijn, overgeven en onvoorstelbare angst. Gelukkig is er een tegengif gevonden, ovine IgG Fab. 

​Voedsel

De kubuskwal jaagt. Hij doet dit door zich zwemmend door het water te begeven. Dankzij zijn goede zicht is hij in staat om gericht op zoek te gaan naar prooi. Deze vangt hij dan met zijn tentakels waarna hij ze injecteert met zijn gif en wacht totdat deze sterft. Ze kunnen zich verrassend snel voortbewegen met gemiddeld ruim 7 kilometer per uur. De tentakels zijn doorgaans 15 centimeter lang tijdens het zwemmen, maar wanneer de kubuskwal aan het jagen is veranderen ze dramatisch. Ze worden veel dunner en wel 3 meter lang. 

​Kubuskwallen eten vis en garnalen. 

Leefgebied

De kubuskwal komt voor in het noorden van Australië, Nieuw-Guinea, Indonesië, de Filipijnen en in Vietnam.

​Voortplanting

Volwassen kubuskwallen paaien naar gelang hun geslacht in de lente. Ze verzamelen zich in grote groepen in zoetwater, dus in rivieren en andere gebieden waar er zoetwater in de buurt is van de zee. Het vrouwtje spuit haar eieren in het water waarna ze worden bevrucht door de spermacellen van het mannetje die ook zijn sperma het water inspuit. Soms plaatst de mannelijke kwal een pakketje sperma in de klok van de vrouwelijke kubuskwal en zullen de eieren zich daar verder ontwikkelen, maar in principe gebeurt dit buiten het vrouwtje om. Beide geslachten sterven vlak na het paaien. 

Na de bevruchting zwemmen de kleine larven nog een paar dagen rond om daarna op een rotsachtige, harde bodem te settelen. Daar zullen ze veranderen in geslachtloze poliepen. Vanuit de poliep ontluikt er dan een nieuwe kubuskwal. In feite heeft het zichzelf letterlijk gekloond. Je zou dus ook kunnen stellen dat een kubuskwal twee geboortes kent. Nog bijzonder is het feit dat de poliep uiteindelijk na een paar maanden zichzelf lostrekt van de rots en alsnog evolueert in een kubuskwal.

​Alles bij elkaar leeft een kubuskwal gemiddeld 2 jaar. Dit is inclusief het moment dat het eicel bevrucht wordt, de eicel verandert in een larve, de larve verandert in een poliep en de poliep na enige maanden zelf weer verandert in een kubuskwal. 

​Natuurlijke vijanden

De kubuskwal hoeft zich maar zorgen te maken om één dier, de zeeschildpad. Deze eten graat kwallen. Hun dikke huid vormt een natuurlijke barrière voor het gif van de kubuskwal. 

De koraalduivel, Pterois volitans, is lid van de familie van de schorpioenvissen en is een zeer geliefde vis bij aquariahouders. De vis leeft in en om de koraalriffen met andere fraaikleurige koraalvissen, zoals de papegaaivis, de doktersvis, zeepaardjes, clownvissen en de draakvis. Helaas vormt deze vissoort een groeiend probleem voor de ecologische evenwicht in de Caribische kustgebieden en tegenwoordig ook in toenemende mate in de Middellandse zee, twee gebieden waar hij eigenlijk niet in thuishoort. Statistisch gezien is de koraalduivel in staat om binnen vijf weken een complete vissoort van jonge aanwas met maar liefst 90% terug te dringen.

© Wai Siew / Unspalsh

Bouw

De koraalduivel is een gracieuze beenvis met bijzondere kleuren en een sierlijk lange, waaiervormige rug en borstvinnen. Toch, zo mooi en kleurrijk als deze vissoort is, het is een zeer giftige vis. Ze hebben opvallende en voor deze vis zeer kenmerkende rode of  kastanjebruine met wit gestreepte uiterlijk. Boven hun ogen en onderaan hun mond hebben ze vlezige tentakels, waarvan de tentakels boven hun ogen groter zijn dan die rondom de vrij grote en brede mond.

​Langs de gehele lengte van hun rug hebben ze lange stekels, te weten; 13 giftige harde stekels, 2 korte, maar giftige stekels bij hun bekken en 3 giftige aars stekels. In deze stekels zit zenuwgif die ze gebruiken ter zelfverdediging. De giftige stekels zijn mede de reden waaraan ze hun naam 'koraalduivel' te danken hebben. Een baby koraalduivel is gemiddeld 2 cm, maar eenmaal volwassen kunnen ze een lengte van 36 cm behalen met een gewicht van 1,2 kilo. Niet echt heel groot dus, maar wel een mooi formaat voor een vis. Verder zijn koraalduivels redelijk immuun voor parasieten.

Leefgebied

De koraalduivel is weliswaar een prachtige vis om te zien, maar hij is dus ook zeer giftig. Hierdoor heeft de vissoort weinig te vrezen van zijn buurtjes daar ze geen van allen in de buurt van deze rondzwemmende 'duivel' durven te komen. Dit heeft echter helaas ook gevolgen voor zijn verspreiding, want door het gebrek aan natuurlijke vijanden is er weinig wat de koraalduivel ervan weerhoudt om zich te verspreiden naar gebieden waar hij eigenlijk niet in thuishoort. De vis leeft doorgaans in water dat 30-91 cm diep is.

Leefde de koraalduivel in eerste instantie uitsluitend in de Grote en de Indische oceaan, tegenwoordig kom je hem ook tegen in de Middellandse Zee. Vermoed wordt dat hij via de Suezkanaal zijn weg inmiddels heeft gevonden naar Europa, maar dat dit ook mogelijk is omdat ze als verstekelingen meereizen in het ballastwater van vrachtschepen. Het dumpen van koraalduivels in de zee of het ontsnappen van koraalduivels uit aquaria wordt ook gezien als een grote oorzaak voor de toegenomen aanwezigheid van de vissoort in de voor hem nieuwe gebieden.

​Er is veel onrust ontstaan over de flinke toename van de koraalduivel. Het is zeer moeilijk om de vis op conventionele wijze te bestrijden en daarom moet naar andere wegen gezocht worden om ze terug te dringen. Duikers worden hiervoor aangemoedigd om op ze te jagen en er zijn in het verleden zelfs pogingen gedaan om haaien, barracuda's te leren om ze als onderdeel van hun menu te gaan beschouwen. Omdat de koraalduivel een delicatesse is in Japan, wordt men ook buiten Japan aangemoedigd om ze te eten.

Voedsel

De koraalduivel is net een cowboy. Hij gebruikt zijn vinnen om samen met zijn soortgenoten de vissen bij elkaar in een hoek te drijven om ze daarna te consumeren. Ook ligt hij soms stil op de grond te wachten totdat er een prooi langskomt om deze dan razendsnel naar binnen te zuigen. Dit zijn geen snelle zwemmers en ze zijn overdag vaak minder actief dan in de avond, wanneer ze jagen. Overdag willen ze zich vaak verstoppen tussen het koraal en in rotsspleten. Ook kun je ze vinden in scheepswrakken of verstopt tussen het zeegras of in Mangrovebossen.

© Kris-Michael Krister / Unsplash

​Ze liggen meestal op de grond te wachten totdat er een prooi langskomt om deze dan razendsnel naar binnen te zuigen. Dit zijn geen snelle zwemmers en ze zijn overdag vaak minder actief dan in de avond, wanneer ze jagen. Overdag willen ze zich vaak verstoppen tussen het koraal en in rotsspleten. Ook kun je ze vinden in scheepswrakken of verstopt tussen het zeegras of in Mangrovebossen.

​Tijdens de jacht functioneren de strepen van de koraalduivel ook als schuttingskleur waardoor ze zichzelf praktisch onzichtbaar kunnen maken voor hun prooi. Ze zijn uitstekende jagers die graag vis, garnalen, krabben, weekdieren en pijlinktvis eten en eigenlijk ook nooit echt uitgegeten raken. Ze zijn wat vissoorten op het menu betreft niet bepaald kieskeurig en zijn blij met 70 verschillende soorten die ze tot hun beschikking hebben. Tijdens vivisectie op de koraalduivel vond men maar liefst 30 verschillende vissoorten in hun buik terug. Verder kunnen ze vanwege hun giftige stekels voor de mens uitermate gevaarlijk zijn. Zie hier verder het hoofdstuk Gevaar voor de mens.

Voortplanting

De koraalduivel is een snel voortplantende vissoort, misschien zelfs een van de meest snelle in de hele oceaan. Dit is een terechte zorg in de VS omdat hun toename meer weg begint te krijgen van een konijnenplaag. Zoals hierboven al is vermeld, conventionele methodes toepassen om dit af te remmen helpen niet bij deze vis.

​De koraalduivel is op 1 jarige leeftijd al seksueel volwassen. Ze kunnen per jaar een ontzagwekkende hoeveelheid van 2 miljoen eieren voortbrengen die, onder normale omstandigheden, elke vier dagen worden vrijgegeven. Deze worden in eipakken met gemiddeld duizend eieren gelegd waarna ze worden bevrucht met zaadcellen. Anders dan bij bijvoorbeeld de blauwe marlijn, hebben de larven van de koraalduivel een grotere overlevingspercentage. Ze kunnen zich prima aanpassen aan hun omgeving en ze zullen zich altijd daar vestigen waar er meer dan voldoende voedsel aanwezig is. De koraalduivel kan gemiddeld 10 jaar oud worden.

  © Ray Harrington / Unsplash

Gevaarlijk voor de mens

Het gif van een koraalduivel kan verlamming van de luchtwegen veroorzaken, hevige pijnen en zelfs algehele verlamming van het lichaam. Het kan dagen tot zelfs maanden duren voordat deze verschijnselen verdwijnen, als je er al niet voor die tijd aan doodgaat tenminste. Niet zo leuk dus. Eenmaal gestoken door een koraalduivel zal de pijn zich langzaamaan verspreiden naar de omliggende gebieden. Dit betekent ook dat het gestoken lichaamsdeel flink zal opzwellen, tot driemaal toe zelfs.

​De kenmerken van een giftige steek door een koraalduivel zijn aldus:

• kortademigheid,
• enorme zwelling,
• pijn op de borst
• maagpijn
• blaren
• lage bloeddruk
• diarree
• zweten
• benauwdheid

​Gelukkig kun je zelf wat doen als je slachtoffer wordt van de giftige steek van een koraalduivel. Het beste wat je kunt doen is het gestoken lichaamsdeel in water te dompelen dat zo warm mogelijk is, want het gif wordt afgebroken door warme temperaturen. Zorg echter altijd wel dat je zo snel mogelijk medische hulp inschakelt!

Verontrustend is dat de koraalduivel niet alleen een gevaar voor het koraal is, maar ook voor de inheemse vissoorten en tersluiks ook voor ons omdat hij een reëel gevaar is voor onze gezondheid en veiligheid. Daarnaast is de koraalduivel een enorme pest voor de beroepsvisserij doordat hij al het vis opeet. Dr. Carlos Jimenes, een marine bioloog aan de Cyprus Instituut in Griekenland, heeft dit fenomeen inmiddels al lang en breed bevestigd.

​Beschermstatus

De Koraalduivel geniet geen beschermstatus dankzij het feit dat de vis zich in razendsnelle tempo voortplant. Het wordt zelfs eerder als een bedreiging en een pest gezien voor de biodiversiteit in de zee omdat het de ecosystemen ernstig aantast. 

Leuke reis boeken naar het zonnige zuiden?

• Ardanza - Individuele Cultuur en Natuurreizen naar Spanje en Portugal  (Tip!)
• All in Portugal
• D-reizen
• Fox Verre Reizen van ANWB
• Kras

De Kaapse pelsrob, Arctocephalus pusillus pusillus, is de grootste pelsrob die er is. Je kunt ze vinden aan de kust van Zuid-Afrika en Namibië. Ze staan bovenaan het menu van de witte haai die zichzelf volgens geleerden doorlopend allerlei kunstjes moet aanleren om ze te kunnen vangen. Jagen op een pelsrob is voor de witte haai een echt kat en muisspel die de witte haai helaas niet altijd wint. Pelsrobben kunnen zelf ook flink van zich afbijten en de witte haai behoorlijk toetakelen en nare verwondingen veroorzaken. Echter, ook al zijn de pelsrobben wilde dieren, ze zijn uitermate nieuwsgierig en over het algemeen erg vriendelijk naar mensen toe.

Bouw

De Kaapse pelsrobben zijn op het land erg lomp en traag, maar daarentegen zijn ze in het water uitermate snelle, sierlijke zwemmers. Dit zijn perfect gestroomlijnde dieren die in het water zeer wendbaar en enorm vlug zijn. Ze zijn tevens nauw verwant aan de Australische pelsrobben, Arctocephalus pusillus doriferus.

De Kaapse pelsrobben hebben een grote, brede kop, een platte, puntige neus of iets naar boven gebogen neus, grote ronde ogen en zeer scherpe tanden waarmee ze nare wonden kunnen veroorzaken. Ze hebben twee kleine oorschelpen, en lange lichte snorharen die bij de mannetjes veelal naar achteren staan.

​De flippers aan de voorkant zijn gedeeltelijk licht behaard en bedragen driekwart van de lengte van de pelsrob. De flippers aan de achterkant zijn in verhouding niet zo groot en het verlengde van deze flippers lijkt veel op vingers. Met hun flippers kunnen de pelsrobben pijlsnel door het water heen schieten.

​De mannetjes pelsrobben hebben een brede borst en grote manen. Ze zijn bruin tot donkergrijs van kleur, hebben langere haren dan de vrouwtjes en ze hebben een dikke haarlaag en zijn ruw behaard. De vrouwtjes zijn veel slanker gebouwd en zijn lichtbruin tot grijs in kleur, hebben een licht gekleurde buik en een iets donkerder gekleurde rug. Verder zijn de ogen van de Kaapse pelsrob zeer scherp en is hun gehoor uitstekend ontwikkeld.

De grootte of de lengte van de pelsrob is afhankelijk van de tak van de familie bij wie hij hoort. Zo is de Kaapse pelsrob iets groter dan de Australische. Ze kunnen beiden weliswaar flinke proporties aannemen, maar de Kaapse pelsrob wordt net iets groter. Bijvoorbeeld de Kaapse pelsrob mannetjes bereiken een gemiddelde lengte van 2,3 meter met een gewicht van 200-300 kilo en de vrouwtjes Kaapse pelsrobben worden 1,8 meter met een gewicht van 120 kilo.

​De Australische mannetjes pelsrobben daarentegen kunnen een lengte bereiken van 2-2,2 meter met een gemiddeld gewicht van 190-280 kilo en de vrouwtjes, weer ietsjes kleiner, een lengte van 1,2-1,8 meter met een gemiddeld gewicht van 36-110 kilo. Kaapse pelsrobben kunnen een leeftijd bereiken van 21 jaar.

De Kaapse en de Australische pelsrobben verschillen weinig van elkaar qua gedrag en anatomie en onderzoek heeft verder vermoedelijk zelfs uitgewezen dat de beide takken ooit een familie waren. Men denkt zelfs dat de Australische tak van de pelsrobben familie afkomstig is uit Zuid-Afrika en daarmee gelinieerd is aan die tak.

Leefgebied

De Kaapse pelsrob leefde vroeger voornamelijk op rotsachtige eilanden langs de kust van Afrika. Een voorbeeld van zo'n rotsachtig eiland is Robbeneiland in Zuid-Afrika waar Nelson Mandela 25 jaar lang gevangen werd gehouden. Helaas werd er in het verleden, en nu nog steeds, intensief op de Kaapse pelsrob gejaagd. Daarnaast zijn ze systematisch uit hun natuurlijke leefgebied verjaagd door de regeringen van Namibië.

​Het huidige leefgebied van de Kaapse pelsrobben vindt je vanaf Cape Fria in Namibië vlakbij de Angolese grens tot aan Black Rocks dat vlakbij Port Elisabeth ligt in Zuid-Afrika. Doordat ze door de Namibische regering uit hun natuurlijke woongebied zijn verjaagd vindt je tegenwoordig grote groepen pelsrobben, waarvan een grote familie te vinden is bij Cape Cross met gemiddeld 80.000-120.000 stuks pelsrobben, vanaf Cape Cross, tot aan Atlas Bay en Wolf Bay in Namibië. In Zuid-Afrika vindt je ook grotere koloniën bij Houtsbaai en Gansbaai.

​Kaapse pelsrobben brengen het grootste gedeelte van hun leven door in de oceaan vlak bij de kust, echter, er zijn ook meldingen geweest van pelsrobben die ruim 220 km vanaf de kust werden gespot, alhoewel dit uiterst zeldzaam is. De Kaapse pelsrob kan 7,5 minuten lang onder water blijven en tot een diepte van 204 meter zwemmen, maar de Australische pelsrobben daarentegen duiken weer minder diep, 120 - 200 meter waarbij 120 redelijk standaard is.

Natuurlijke vijanden

We weten inmiddels al dat de witte haaide grootste vijand is van de pelsrobben, maar ze hebben nog meer natuurlijke vijanden. Zo zijn zadeljakhalzen en bruine hyena's in Namibië ook gek op pelsrobbenvlees. Verder jagen orka's ook graag op pelsrobben en gebruiken deze zeer gehaaide jagers de pelsrobben om hun jong te leren jagen.

​De pelsrob gebruikt verschillende methodes om uit de kaken van een witte haai te blijven. Hun natuurlijke instincten zijn sterk ontwikkeld en uitermate geschikt voor het leven in zee tussen hun natuurlijke vijanden, maar dan, hun leven hangt ook af van hun vaardigheden in het water en de vele trucjes die ze zichzelf hebben aangeleerd om de witte haai te slim af te zijn.

​Zo verblijven ze altijd in groepjes in het water en proberen ze, wanneer een haai ze op de hielen zit, altijd vlakbij de rugvin van de haai te blijven. Verder duiken ze alle kanten op om zodoende een hongerige haai te verwarren, zwemmen ze voornamelijk dicht bij de bodem om hun omgeving beter in de gaten te kunnen houden en gebruiken ze hun snelheid en wendbaarheid om een haai te snel af te zijn. Vaak gaan ze nog een stapje verder en belagen ze haaien om ze zo weg te pesten.

Voedsel

De Kaapse pelsrob heeft een gevarieerd dieet. Hij eet erg veel vis, krabben, pijlinktvis en zelfs haaien. In december 2012 leidde Chris Fallows, een expert op het gebied van de witte haai, een duik excursie 20 zeemijlen vanaf de kust van Cape Point. 10 blauwe haaien doken op en de helft hiervan zou dit uiteindelijk bekopen met hun leven, want uit het niets dook een Kaapse pelsrob mannetje op van ongeveer 1,37 meter lang en richtte toen een slachting aan bij de blauwe haaien waar Chris Fallows en toeristen beroerd van werden. De Kaapse pelsrob zou uiteindelijk vijf van de tien blauwe haaien verslinden.

Een aanval van dit soort en kaliber was nog nooit eerder gedocumenteerd, laat staan door iemand gezien. Men wist niet eens dat pelsrobben haaien aten. Chris Fallows legde de aanval vast op camera, de eerste beelden ooit van zo'n aanval. Vermoed wordt dat de pelsrobben door gebrek aan vis, de Kaapse pelsrob eet makreel, anchovis en sardientjes, nu ook haaien aan hun menu hebben toegevoegd. Opvallend was echter het feit dat de pelsrob alleen de ingewanden van de haaien at, de rest liet hij achter. Duikers hebben intussen ook laten weten dat ze pelsrobben ook andere haaiensoorten hebben zien aanvallen en eten. Soms eten ze ook zwartvoetpinguïns.

Voortplanting

Een mannetjes pelsrob is op 4,5 jarige leeftijd geslachtsrijp en een vrouwtjes pelsrob ietsjes eerder, op 3,5 jarige leeftijd. Crèches bevinden zich voornamelijk in een rotsachtige omgeving. In de maand oktober komen de mannelijke Kaapse pelsrobben aan land bij de broedplaatsen. Daar zullen ze vechten voor dominantie en tevens voor een zo groot mogelijk stukje grond, c.q. territorium, waar ze kunnen paren. 

​Bij deze gevechten kan het er behoorlijk hard aan toe gaan met patserig gedrag, harde geluiden, en zelfs fysiek geweld waarbij de dood tot gevolg niet ongewoon is. Het stukje veroverde grond is erg belangrijk want hoe groter het stukje territorium, hoe aantrekkelijker het mannetje is voor het vrouwtje, en de vrouwtjes zijn erg kieskeurig! Soms willen de vrouwtjes alsnog over stappen naar een andere harem. Gedurende deze tijd eet het mannetje niet.

​Hoe aantrekkelijker het mannetje is, hoe groter zijn 'harem' wordt waarbij het aantal vrouwtjes binnen een harem wel 66 stuks kan bereiken. Het territorium van het mannetje blijft ongeveer zes weken in stand en deze zal hij dientengevolge ook verdedigen met veel geweld als het moet. Interessant om te weten is dat de pelsrobben gedurende het jaar nooit ver van hun 'eigen' stukje land afdwalen omdat er altijd wel baby's worden verzorgd door het jaar heen. Migratie onder de koloniën pelsrobben is ook niet standaard, echter het kan weleens voorkomen dat pelsrobben uit een specifieke kolonie terug te vinden zijn in een andere kolonie pelsrobben.

​Het paren neemt plaats in het voorjaar, in oktober, en bereikt een piek tussen november en december. Een vrouwtjes pelsrob heeft een lange zwangerschap van 368 dagen en zal vervolgens bevallen van één jong. Pasgeboren pups zijn geen lichtgewichten, ze wegen 4,5 tot 7 kilo met een lengte van 60-70 cm. Ze worden geboren met een pikzwarte vacht die ze in de loop der maanden uiteindelijk kwijt zullen raken in februari-mei.

Helaas is er geen rust gegund aan het vrouwtje, want zes dagen nadat ze is bevallen zal ze weer paren met het mannetje en weer zwanger raken van haar volgende jong. Gedurende de eerste 7-10 dagen na de bevalling zal de moeder bij haar jong blijven en het voeden met dikke, voedzame melk. Daarna keert ze weer zeewaarts en zal ze tussen de 4-6 dagen afwezig zijn om zichzelf te voeden en vervolgens weer terugkeren naar de kolonie en haar jong weer voeden zo'n 2-5 dagen lang.

Als de moeder na een paar dagen weg te zijn geweest weer terugkeert zal ze haar eigen jong weer weten te lokaliseren via zijn roepgeluid en geur. Alle baby pelsrobben zullen terugroepen, maar zij zal altijd de roep van haar eigen jong herkennen. Dit proces herhaalt zich telkens weer en de moeder pelsrob zal haar jong ruim 8-10 maanden zelf blijven voeden.

Relatie tot de mens

Vroeger en nu nog steeds wordt er op Kaapse pelsrobben gejaagd voor hun vacht en voor hun blubber. Jaarlijks wordt er gedurende de maanden augustus-november nog steeds in Namibië grootschalig op de arme pelsrobben gejaagd. Namibië verklaart dat dit nodig is om de visserij te beschermen, maar daar worden grote vraagtekens bij gezet door geleerden en natuurbeschermers die verklaard hebben dat er absoluut geen wetenschappelijk bewijs is om de argumenten van Namibië te grondstaven.

​De grootschalige jacht op pelsrobben begon al in de 17e eeuw en men schat dat er alleen al sinds 1900 ruim 2,7 miljoen pelsrobben zijn afgeslacht. Zo werd er door het land een quotum vrijgegeven waarin het in het jaar 2000 toegestaan werd om 60.000 baby pelsrobben en 7000 volwassen mannetjes af te slachten. Bij deze massaslachtingen worden de baby pelsrobben doodgeknuppeld en de volwassen mannetjes doodgeschoten. De media wordt tijdens de jacht massaal geweerd wat logischerwijs weer tot grote onrust leidt omdat er geen zicht kan worden gehouden op de hoeveelheid dieren die worden gedood.

​Ondanks alle tegenwerking en de maatregelen die de Namibische regering nam om de media uit de buurt te houden lukte het toch een groepje natuurbeschermers om in 2000 stiekem opnames van de gruwelijke jacht van dat jaar te maken die vervolgens uit werden gezonden op de Zuid Afrikaanse televisie.

​Tijdens deze opnamen kon men zien dat jagers zonder blikken of blozen als beesten tekeergingen tijdens het slachten. Ook maakten de jagers geen gebruik van een verplichte 'sticker', een wapen dat gebruikt wordt om baby zeehonden door het hart te steken om een snelle dood te garanderen nadat ze geknuppeld zijn.

​In Zuid-Afrika worden de Kaapse pelsrobben al sinds 1893 beschermd. Toch werd in 1999 en 2000 een groepje jonge mannetjes pelsrobben geslacht bij het eiland Malgas om zodoende jonge Jan van Gent vogels te beschermen tegen de hongerige zeehonden.

De groene zeeschildpad, Chelonia mydas, behoort tot de familie van de zeeschildpadden. Je kent de schildpad misschien van zijn andere naam;  de soepschildpad.  De reden waarom deze prachtige zeeschildpad zo heet, is te danken aan het feit dat er vroeger veel op hem gejaagd werd voor de menselijke consumptie. Vroeger was schildpaddensoep ook een zeer geliefde delicatesse bij rijke mensen. Jammer genoeg wordt er tegenwoordig nog steeds op de groene zeeschildpad gejaagd en de gevolgen daarvan blijven niet uit.

© Travis Colbert / Unsplash

Bedreigd

Het is onderhand geen verrassing meer als je hoort dat er een dier, vis of vogel op de IUCN  lijst van bedreigde diersoorten staat, sterker nog, je kijkt er van op als ze er tegenwoordig Niet op staan. Dit is de schuld van de mens en zijn hebzucht voor geld, sport en stupiditeit. Ook de groene zeeschildpad heeft een 'eervolle'  vermelding gekregen en weer is dit te wijten aan onwetendheid, desinteresse en geldzucht van de mens. Alleen al in de Indonesische - Australische zeegebieden worden er jaarlijks 100.000 gevangen voor hun vlees en schild.

​In landen zoals Singapore en China is het vlees van de zeeschildpad een delicatesse. Hun vlees en ingewanden worden gebruikt in soepgerechten en hun harde schilden worden gemalen en verwerkt tot gelei. De Chinezen geloven ook dat de zeeschildpad medicinale krachten heeft, net als de tijger, de beer, krokodillen, slangen, haaien en hagedissen, allen prominent aanwezig op de lijst van zeer bedreigde diersoorten.

​In 1981 richtte de regering van Costa Rica de Ostional Wildlife Refuge op, met centra's in de provincies Santa Cruz, Nycoya en Guanacasta. Later werd ook de EHP, Egg Harvest Project, geïntroduceerd. Dorpsbewoners worden aangemoedigd om, tegen betaling, de eieren van de zeeschildpadden te zoeken en vervolgens in te leveren. Zo hoopt Costa Rica uitsterven van de zeeschildpadden te kunnen voorkomen. Het lijkt in eerste instantie een barbaarse praktijk, maar het project heeft nog een ander doel; voorkomen dat criminele bendes de eieren stelen en verkopen voor veel geld.

Exploitatie 

Op Java zijn de eieren van de groene zeeschildpad een delicatesse, maar hun vlees is volgens islamitische wetten onrein en wordt daarom niet gegeten. Op het eiland Bali werd vroeger wel schildpaddenvlees gegeten  en was het altijd prominent aanwezig op rituele feesten en ceremoniën. Tegenwoordig doet de regering van Bali gelukkig veel om de schildpadden en hun eieren te  beschermen.  Zo kopen ze bijvoorbeeld de in netten verstrikt geraakte schildpadden van vissers op en voor elk schildpadden ei krijgt men twee à drie kippeneieren.

​Andere eilanden in de Grote oceaan gebruiken al honderden jaren zeeschildpadden voor hun traditionele rituele feesten. Daarnaast wordt er flink verdiend aan de juwelen, zonnebrillen, toeristische hebbedingetjes, instrumenten en wandversieringen die gemaakt worden van hun huid en schild. Misschien zouden we dankbaar moeten zijn dat de hele zeeschildpad wordt geconsumeerd, maar nee, het gaat hier tenslotte wel om een beschermde en vooral zeer bedreigde diersoort.

​Helaas is er ook, zoals hierboven beschreven, een gretige markt te vinden voor zeeschildpaddeneieren, eieren die bitter noodzakelijk zijn voor het in stand houden van de groene zeeschildpadden. De eieren zijn, net als haaienvinnen, een delicatesse en daardoor voor menig crimineel ‘big business’. Een gelijksoortige situatie komen we ook tegen bij de haai waarvan er een bloeiende markt is voor hun vinnen. Zie mijn artikel Sharkwater - een schokkende blik achter de wereld van de haaienvinnenindustrie.

Lichaamsbouw

Het lichaam van de groene zeeschildpad is gebouwd om mee te zwemmen. Het is zeer gestroomlijnd, heeft een glad hartvormig schild en aan de voorkant twee grote flippers waarmee ze krachtige slagen maken tijdens het zwemmen. Ze kunnen snelheden halen van  1,5 tot en met 34 kilometer per uur. Verder hebben ze twee korte flippers van achteren waarmee ze tijdens het zwemmen sturen en een klein hoofd. De achterste flippers worden overigens ook gebruikt om op het strand kuilen te graven om hun eieren in leggen. Na de leg worden de eieren weer toegedekt met zand om ze te beschermen tegen aaseters. De eierschaal is zacht en door heet zand worden ze vochtig gehouden en blijven ze op temperatuur.

​De schelp van de groene zeeschildpad heeft een groen - bruine kleur, maar zwart en grijze kleuren zijn ook niet ongewoon. Na de geboorte is het schild van het jong nog vrij ruw, maar naarmate het ouder worden, trekt dit vanzelf glad. Ook de vorm verandert bij het ouder worden, het wordt dan langer.

​De  groene zeeschildpad heeft een geschubde huid dat onder water een bijzonder fraai kleur krijgt.  Zijn naam krijgt hij vanwege de groene vetlaag dat zich onder het schild bevindt. Dit ontstaat door zeegras, alg en zeewier dat de groene zeeschildpad zo graag eet. Trouwens, ze kunnen hun hoofden en flippers niet in hun schild trekken, iets dat je wel ziet bij andere schildpad soorten.

© Olga ga / Unsplash

Ze kunnen 100 jaar worden en zijn pas geslachtsrijp als ze ongeveer 50 jaar oud zijn. Een groene zeeschildpad kan tussen de 1 en 1,50 meter lang worden en 300 kilo wegen, al zijn de grotere exemplaren zeer zeldzaam.  Dit is een behoorlijke zwaar gewicht als je bedenkt dat een stierhaai met een gemiddelde lengte van 3,5 meter ongeveer hetzelfde weegt.

​De groene zeeschildpad brengt gemiddeld 99% van zijn tijd door in zee. In Australië, Hawaï en de Galapolos eilanden vind je de enige groene zeeschildpadden die graag in de zon liggen. Omdat ze koudbloedig zijn, zijn ze heel goed in staat om hun zuurstof inname zo te regelen dat ze voor langere periodes onder water kunnen blijven. Ze kunnen dan zelfs tot wel vijf uur lang zwemmen, maar ze moeten dan wel weer naar boven komen om verse lucht te happen. Verder, hoe kouder het water, hoe langer ze zonder verse zuurstof kunnen. Om hun adem te regelen vertragen ze hun hartslag. Er kan dan tot wel 9 minuten tussen de hartslagen zitten.

Leefomgeving en voortplanting

De groene zeeschildpad leeft in de Atlantische, Indische en Grote oceaan. Ze brengen hun tijd het meeste door in ondiep water, 100 meter diepte, maar kunnen ook duizenden kilometers afleggen waarbij ze zelfs tot 500 meter diep zwemmen. De grote afstanden leggen ze af wanneer ze terugkeren naar het strand van hun geboorte waar ze zelf weer hun eigen eieren leggen. Als ze dit hebben gedaan gaan ze weer het water in en keren pas weer terug als ze weer eieren moeten leggen.

​Het paren gebeurt meestal op het strand, laat in de lente en aan het begin van de zomer. Een paar weken daarna keert het vrouwtje weer terug naar het strand om haar eieren te leggen. Ze zal 75-100 eieren leggen. Interessant om te weten is dat de temperatuur van het eitje uiteindelijk bepaalt welke geslacht het babyschildpadje uiteindelijk krijgt. De mannetjes paren elke jaar, de vrouwtjes eens in de 3 à vier jaar. Direct nadat de baby schildpadden uit het zand kruipen moeten ze zorgen dat ze zo snel mogelijk hun weg naar de zee vinden, want er staan veel aaseters klaar om een heerlijk malse zeeschildpad op te eten.

Voeding

Groene zeeschildpadden zijn vegetarische eters. Ze eten graag alg, zeewier en zeegras. Dit vinden ze op plekken waar veel koraalriffen te vinden zijn zoals Hawaï, Australië, Indonesië en Galapalos eilanden . Met het eten van zeeplanten vervullen ze meteen ook een belangrijke taak, want ze voorkomen hiermee dat de koraalriffen verstikt raken door teveel groen. De baby zeeschildpadden eten overigens wel kleine schelpdiertjes zoals krabben, kreeftjes en ze lusten ook graag kwallen.

Adopteer een groene zeeschildpad

Weet je dat het mogelijk is om groene zeeschildpadden te adopteren? Helaas zijn er nog weinig Nederlandse organisaties die het adopteren van zeeschildpadden mogelijk maken. Hieronder vind je een aantal buitenlandse en gelukkig ook nog twee Nederlandse organisaties waar dit wel kan. Klik op de link om doorverwezen te worden naar hun website.

• ​Turtle Island Restoration Network
• WNF
• Sea Turtle Conservancy
• Oliver Ridely Project
• Loggerhead Marinelife Center
• Save A Turtle
• Clearwater Marine Aquarium - Rescue Rehab Release
• Duiken in Beeld

Leuke reis boeken naar het zonnige zuiden?

• Ardanza - Individuele Cultuur en Natuurreizen naar Spanje en Portugal  (Tip!)
• All in Portugal
• D-reizen
• Fox Verre Reizen van ANWB
• Kras

Velen van ons zijn in de jaren '60 opgegroeid met een spannende serie over een dolfijn genaamd Flipper. In 1996 kreeg men een beetje heimwee naar onze grote vriend. Er werd toen ook een film uitgebracht met in de hoofdrollen de Australische acteur Paul Hogan en de nog jonge Amerikaanse acteur Elijah Wood. Wie dolfijnen in het echt wil zien moet vaak naar themaparken zoals Seaworld of onze eigen Dolfinarium. Soms kun je echt geluk hebben en kom je ze zelfs tegen in hun eigen habitat. 

Nu is er veel te zeggen over het in gevangenschap houden en daarmee ook het exploiteren van dolfijnen, zeker als er geld mee is gemoeid, maar als wij, het publiek, iets van de series en de veel later uitgebrachte film hebben geleerd, dan is het wel hoe ongelofelijk slim een dolfijn is.

Familie

De dolfijn, Delphinidea, is, geloof het of niet, familie van de walvis. Om precies te zijn, ze zijn nauwe verwanten van de orka, de potvis en de bruinvis, allen tandwalvissen. Het spreekt voor zich dat een tandwalvis anders is dan een baleinwalvis, want een tandwalvis heeft, hoe kan het ook anders, tanden en een baleinwalvis gebruikt juist zijn baleinen als filters om kleine diertjes zoals plankton mee te filteren uit het water. Een voorbeeld van een walvis met baleinen is de blauwe vinvis. De tuimelaar heeft tussen de 74 en 104 tanden, maar ze gebruiken hun tanden nooit om op mensen te jagen. Wel op vis, inktvis, krabben, kreeften, garnalen, zeepokken en krill.

​Er bestaan maar liefst 43 verschillende soorten dolfijnen en je vindt ze overal, in alle oceanen de wereld over en ook in rivieren kom je ze zelfs tegen. De grootste dolfijn is de orka en de kleinste de Havisidedolfijn. De Havisidedolfijn wordt niet groot, hooguit 1,2 meter terwijl zijn indrukwekkende neef de orka, bijna 10 meter lang kan worden. Maar, wat zijn dan de verschillende soorten dolfijnen? Kijk hieronder maar naar de illustratie van de dolfijn. Zoals je kunt zien, zien ze er allemaal anders uit. Dat komt omdat de dolfijn tot de Catecean familie behoort. In deze familie vind je, zoals je hierboven al hebt kunnen lezen, de walvis, de dolfijn en ook de bruinvis. De familie van de Catecean wordt verder onderverdeeld in sub-families.

Wat nu volgt is best even pittig, maar we gaan ons best doen om het zo goed en eenvoudig mogelijk uit te leggen.

De Catacean kent twee sub-familiesoorten, de familie van de getand- en van de baleinzoogdieren. Binnen de groep van de getande walvissen heb je weer twee groepen, de Odontoceti en de Mysticeti families. 

ODONTOCETI (Tandwalvissen - zwemmen voornamelijk in dieper wateren)  

Ziphidea familie

• Berardiusspitssnuitdolfijn
• Hubbspitssnuitdolfijn
• Layardspitssnuitdolfijn
• Spittsnuitdolfijn van Gervais
• Zuidelijke butskop
• Spitssnuitdolfijn van de Blainville
• Longmanspitssnuitdolfijn
• Gewone spitssnuitdolfijn
• Japanse spitssnuitdolfijn
• Spitssnuitdolfijn van True
• Hectorspitssnuitdolfijn
• Spitssnuitdolfijn van Gray
• Dolfijn van Cuvier
• Zwarte dolfijn
• Stejneger spitssnuitdolfijn
• Shepherddolfijn
• Noordelijke butskop

​Physeteridae familie

• Potvis
• Pygmy Potvis
• Dwerg Potvis

​Monodontidae familie (zwemmen in grote groepen)

• Witte walvis of Beloega
• Narwal walvis

​PLATANISTIDAE (rivier dolfijnen)

Stenidae familie

• Snaveldolfijn
• Slanke dolfijn
• Atlantiische vlekdolfijn
• Gestreepte dolfijn
• Langsnuit spinner dolfijn
• Clymenedolfijn
• Tucuxi of Amazone dolfijn
• Guianadolfijn
• Chinese vlagdolfijn
• Irrawaddy rivierdolfijn
• Sousa dolfijn

De gewone dolfijn \ Kaapse dolfijn 

Zeedolfijnen

Delpinidae familie (bekende dolfijnsoorten)

• Gewone dolfijn
• Grijze of Risso dolfijn
• Tuimelaar
• Witgestreepte dolfijn
• Witsnuit dolfijn
• Donker Gestreepte dolfijn
• Commerson dolfijn
• Zandloper dolfijn
• Dolfijn van Peale
• Sarawakdolfijn
• Dwerggriend
• Havisidedolfijn
• Witbuikdolfijn
• Orka
• Valse orka
• Irrawaddy dolfijn
• Indische griend
• Griend
• Gramper
• Noordelijke Gladde dolfijn

​Phocoenidae familie

• Bruinvis
• Brilbruinvis
• Bruinvis van Burmeister
• Indische bruinvis
• Dall's bruinvis
• Noordse bruinvis
• Indische bruinvis
• Californische bruinvis

Naast de tandwalvissen heb je ook de baleinwalvissen. Deze sub-familie wordt, net als de tandwalvis, ook onderverdeeld in weer andere sub-families.

​Mysticeti familie

Balaenopteridae (snelle zwemmers)

• Dwergvinvis
• Gewone vinvis
• Blauwe vinvis
• Brydevinvis
• Noordse vinvis
• Bultrug

​Balaenidae

•Groenlandse walvis
• Noordkaper
• Zuidkaper
• Dwergwalvis

​Eschrichtidae

• Grijze walvis

​Zoals je hierboven hebt kunnen zien heeft de dolfijn erg veel familieleden!

Intellect

We hebben vastgesteld dat qua intelligentie de dolfijn het bepaald niet slecht doet. Uit onderzoek blijkt zelfs dat de dolfijn de meest intelligente vis van de zee is. Vergelijk hun IQ  maar met die van Albert Einstein, dan kom je al een heel eind. Vanwege hun grote intellect en hoge leergehalte zijn ze een zeer geliefde attractie in Aquaria de wereld over. Die gevangenschap is de tegenstanders van gevangen gehouden dolfijnen een doorn in het oog. Vaak zijn hun argumenten niet geheel onterecht.

Beloega \ Witte walvis

​De hersens van een dolfijn zijn groot, zelfs groter dan dat van de mens. In verhouding, de hersens van een tuimelaar wegen gemiddeld 4 kilo terwijl dat van een mens tussen de 1,3 en 1,7 kilo weegt.  Verder zijn ze heel goed in staat om te communiceren en kunnen ze ook via het communiceren hun gevoelens en emoties duidelijk over brengen.

Downloaden	Naam		Afspelen	Grootte	Duur
	Bruinvis			0 MB	0:03 min
	Dwergvinvis Cornell University Laboratory of Ornithologoy Bioacoustics Research Program			0.1 MB	0:10 min
	Gewone dolfijn			0.1 MB	0:04 min
	Griend			0.5 MB	0:31 min
	Groenlandse_walvis_gezang			4.3 MB	3:06 min
	Narwal			0.2 MB	0:10 min
	Spinner			1.5 MB	1:42 min
	Tuimelaar			0.6 MB	0:37 min
	Witte_dolfijn			1.9 MB	2:06 min
Joomla! web design Birmingham

Veel geleerden weigeren om officieel te bevestigen dat dolfijnen hoog intelligent zijn omdat dit eenvoudigweg nog nooit officieel is bewezen, maar de feiten liegen er niet om. Nu is het zonder meer een feit dat dolfijnen in gevangenschap heel anders reageren dan dolfijnen in het wild, echter, het feit dat ze door de Marine worden getraind om ingezet te worden om drenkelingen en mijnen op te zoeken zegt wat over hun intellectuele ontwikkeling.

​Een dolfijn slaapt nooit. Echt niet. Dit komt omdat de ene helft van hun hersens altijd wakker blijft om te voorkomen dat ze verdrinken. Voor ons is het bijna niet voor te stellen, maar voor de dolfijn is het de normaalste zaak van de wereld, dolfijnen zijn namelijk zoogdieren en kunnen, net als wij, niet zonder zuurstof leven. Tijdens het zwemmen moeten ze regelmatig naar de oppervlakte zwemmen om lucht te happen via het blaasgat bovenop hun hoofd. Toch kunnen ze tot wel 17 minuten onder water doorbrengen. Direct na de bevalling moet de moeder overigens wel haar jong zo snel mogelijk naar de oppervlakte brengen zodat het adem kan halen.

​Voeding

Dolfijnen eten vis, schelpdieren, inktvis en garnalen. Omdat de dolfijn doorlopend in beweging is verbrand het veel energie. Om dit te compenseren eten ze tot wel 8 kilo voedsel per dag. Vocht halen ze binnen via het vis dat ze eten. Ze kunnen trouwens 40 jaar oud worden, maar meestal worden ze niet ouder dan 25.

Communicatie

We hebben nu vastgesteld dat dolfijnen prima kunnen communiceren, maar hoe doen ze dat precies met elkaar? Laten we weer de tuimelaar als voorbeeld nemen. Geluidssnelheid door water is sneller dan door lucht, wel 5-7 keer sneller zelfs. Een tuimelaar maakt gebruik van een hoge fluittoon om te communiceren met de andere dolfijnen binnen de groep. De kracht van de fluittoon geeft zijn geestelijke gesteldheid weer. Met andere woorden, hoe luider de fluittoon, hoe onrustiger de tuimelaar dan is.

Echolocatie bij een dolfijn © Malene Thyssen, http://commons.wikimedia.org/wiki/User:Malene

Een mooie voorbeeld: als een moeder tuimelaar van haar jong gescheiden raakt zal ze snelle harde fluittonen produceren om het terug te vinden. Geleerden denken dat elk tuimelaar een eigen unieke fluittoon heeft. Zie het maar als een soort naam. Zij gebruiken die fluittoon bijvoorbeeld ook om de andere dolfijnen binnen de groep te laten weten waar ze zijn. De fluittoon heeft ook een andere doel, ze gebruiken het om andere dolfijnen om hulp te vragen bij het jagen op grote scholen met vissen. Immers, hoe meer dolfijnen meehelpen tijdens de jacht, hoe meer vis er is voor iedereen. Verder communiceert de tuimelaar ook met zijn lichaam.

Zwangerschap

We blijven nog even bij de tuimelaar. Omdat dolfijnen al decennia lang in gevangenschap worden gehouden hebben geleerden van heel dichtbij kunnen observeren hoe de zwangerschap en bevalling verloopt bij deze type dolfijn. De vrouwtjes zijn op 6-10 jarige leeftijd geslachtsrijp en de mannen op 11 jarige leeftijd.

​Zwangerschappen duren gemiddeld 12 maanden. Tijdens de zwangerschap is er weinig ruimte in de baarmoeder voor de foetus om te bewegen. Om dit te compenseren zijn de vinnen van de foetus van kraakbeen gemaakt waardoor ze gemakkelijk omgevouwen kunnen worden om meer ruimte te creëren. Hierdoor heeft het jong strepen rondom zijn buik als het net geboren is, want het ligt heel lang opgevouwen in de baarmoeder.

Grienden

De moeder krijgt doorgaans een bolle middel en niet de duidelijke kenmerkende zwangere buik die we allemaal kennen. Baby dolfijnen komen levend ter wereld en moeten zo snel mogelijk naar de oppervlakte zwemmen om verstikking te voorkomen. Na de bevalling drinkt het jong melk bij de moeder.  Hieronder kun je de bevalling van een dolfijn van dichtbij zien.

Natuurlijke vijanden

Dolfijnen hoeven niet echt bang te zijn voor natuurlijke vijanden. Het enige zeedier waar ze voor op moeten passen is de haai en dan moet de haai wel erg groot zijn om enigszins kans te maken om een dolfijn te pakken. Heel soms vallen ze ten prooi aan orka's, maar dit gebeurt echt maar zelden. Dolfijnen hebben de gewoonte om hun eigen zieke en zwakke soortgenoten met veel agressie te beschermen. Dit kan erg afschrikken en de jager zal doorgaans eerder het hazenpad kiezen dan zich bloot te stellen aan de agressie van een groep dolfijnen.

​Van de mens heeft de dolfijn weinig te vrezen wat zijn vinnen, huid, vlees en olie betreft, Maar... helaas blinkt de mens nog altijd uit in het verstoren van de biologische balans van de zee. Waar moet de dolfijn dan wel bang voor zijn?

​Let op! 

• afval in zee
• bacteriologische ziektes
• netten
• boten
• boot schroeven
• desoriëntatie wegens sonar onderzoek
• dynamiet dat gebruikt wordt voor de illegale visserij

Hoe zit het dan met sonar onderzoek en wat heeft dat te maken met de dolfijn?
Sonarapparatuur wordt gebruikt tijdens allerlei onderzoeken. Het zendt een laagfrequentie toon uit, 200 decibel, dat weliswaar heel hard is, maar niet door de mens wordt waargenomen. Dolfijnen en walvissen kunnen ze echter wel horen en omdat geluid zich veel sneller verplaats door water heen en de dolfijn gevoelig is voor het geluid dat de sonar maakt, doet het er alles aan om aan dat geluid te ontsnappen. Het geluid doet ongelofelijk veel pijn en kan zelfs bloedingen veroorzaken. De enige plek waar dolfijnen aan het geluid kunnen ontsnappen is in ondiep water omdat het dan iets minder hard is. Gevolg - strandingen met de dood tot gevolg.

Voor meer informatie over de beschermstatus van de diverse dolfijnsoorten kan je op de afbeelding hieronder klikken. Je wordt meteen doorverwezen naar de website van de International Union for Conservation of Nature

Steun SOS Dolfijn en doneer vandaag nog!

DONEER NU!

Leuke reis boeken naar het zonnige zuiden?

• Ardanza - Individuele Cultuur en Natuurreizen naar Spanje en Portugal  (Tip!)
• All in Portugal
• D-reizen
• Fox Verre Reizen van ANWB
• Kras

De doopvontschelp, Tridacna gigas, is een zeer grote schelp. Je treft de schelp alleen aan in tropische gebieden en het is een tweekleppig weekdier uit de familie van de Cardiidae, oftewel de Hartschelpen. Binnen de familie van de Cardiidae vind je verschillende soorten schelpen, allen met dezelfde uiterlijke kenmerken; een hartvormig bol lichaam met groeven. De inheemse bevolking van Cookeilanden noemen ze een pā’ua in Cookeilandmauri,  een taal die nauw verwant is aan het Taihitaans en het Nieuw-Zeelands Maori. De schelp van de doopvontschelp werd vroeger in kerken gebruikt als doopvont.

© NOAA 

Bouw

Doopvontschelpen zijn de grootste weekdieren ter wereld. Ze kunnen 1,2 meter in lengte worden en 227 kilo wegen. De grootste doopvontschelp die tot nu toe werd gevonden was 1,37 meter lang en woog 250 kilo en werd gevonden aan de noordwest kust van Sumatra in 1817. Ze hebben een dikke, harde schelp die uit twee delen bestaat en die bij elkaar wordt gehouden door een addoctorspier. Elk schelphelft heeft 4 tot 5 driehoekige naar binnen gekeerde uitsteeksels die niet helemaal kunnen sluiten. De buitenkant van de schelp is bruin tot wit kleurig, maar dit is bijna niet zichtbaar door de hoeveelheid koraal, alg en andere organismen die zich vast hebben gehecht aan de schelp.

​De vlezige, dikke mantel van de doopvontschelp is zichtbaar tussen de schelphelften. Dit kan prachtige kleuren vertonen; blauw, groen, bruin, geel, rood, oranje en roze. De kleuren zijn het directe resultaat van het alg dat zich aan in de weefsels van de doopvontschelp bevinden. De vele gekleurde of lichte plekken op de mantel van de doopvontschelp heten 'ramen'. Deze laten zonlicht door wat noodzakelijk is voor de algen.

De mantel van de doopvontschelp zit in zijn geheel vastgehecht aan de schelp en heeft twee gaten in het midden. De kieuwen van de doopvontschelp zijn zichtbaar in het ene gat waar het water en voedsel van de schelp naar binnen wordt gezogen, terwijl het andere gat, of eigenlijk een sifon, gebruikt wordt om water met veel kracht naar buiten te persen tijdens het kuitschieten en wanneer de schelp zeer plotseling wordt dichtgeklapt. De sifon wordt tevens gebruikt om water naar binnen te zuigen dat door de kieuwen wordt gefilterd om plankton te vangen. Doopvontschelpen kunnen tussen de 20-100 jaar oud worden.

Leefgebied

Doopvontschelpen tref je aan in tropische wateren waar voldoende zonlicht is. Ze leven in ondiepe, warme en heldere water waar ze vastgeplakt zitten aan het koraal. Je vindt ze voornamelijk in de koraaldriehoek. Dit is de geografische benaming voor de tropische landen, de Filipijnen, Indonesië, Maleisië,  Papoea Nieuw Guinee en de Salomonseilanden, die zich binnen een bepaald gebied bevinden.

Voortplanting

Doopvontschelpen hebben zowel mannelijke als vrouwelijk geslachtsorganen en zijn dus hermafrodiet. Dit betekent dus in feite dat ze zowel eieren als sperma produceren. Toch bevruchten ze zichzelf niet, ze stootten of de eieren of het sperma eruit, (dit heet kuitschieten). De eieren, zo'n 500 miljoen per keer (!), worden, na een aantal contracties van de doopvontschelp, in het water bevrucht door het sperma dat middels meer contracties naar buiten worden geperst door de doopvontschelp.

​Eenmaal bevrucht ontwikkelt de eicel zich razendsnel totdat er na 12 uur een kleine larve van ongeveer 0,2 mm ontstaat. Overigens, een interessant feit; de mannelijke geslachtsorganen ontwikkelen zich eerder dan de vrouwelijke. Kuitschieten en bevruchting gebeurt het gehele jaar door in water dat dicht bij de evenaar bevindt en is meer seizoensgebonden afhankelijk van de afstand tot de evenaar.

​Na ongeveer 8- 29 dagen, en als de omstandigheden gunstig zijn, zal de baby doopvontschelp een gunstige plek zoeken tussen het koraal, zich eraan vasthechten om zich vervolgens verder te kunnen ontwikkelen. Het is dan inmiddels gemiddeld 0,5 mm in lengte. Eenmaal vastgehecht aan het koraal zal de doopvontschelp zich niet meer kunnen bewegen.

Natuurlijke vijanden

Ook al heeft een doopvontschelp enorme afmetingen, ze hebben wel degelijk natuurlijke vijanden. Vissen, slakken en zeeslangen eten graag stukjes van de doopvontschelp. Aan de andere kant, erwtenkrabbetjes, Pinnotheres pisum, kunnen altijd een veilig onderkomen vinden bij de doopvontschelp, al is dit niet zozeer in het voordeel van de doopvontschelp.

Relatie tot de mens

Door de grootschalige jacht op doopvontschelpen over de afgelopen honderden jaren is hun aantal flink achteruit gegaan. In sommige gebieden zijn ze zelfs helemaal verdwenen.

De titel zegt het al, de blauwgeringde octopus, Hapalochlaena maculosa, is een echte schoonheid om te zien. We kunnen zelfs vaststellen dat de blauwgeringde octopus dankzijn zijn prachtige en unieke kleurschakeringen de mooiste octopus soort is van alle octopus geslachten. Hij mag echter weliswaar de mooiste octopus soort zijn, toch is hij ook levensgevaarlijk! Zo gevaarlijk zelfs dat wanneer hij je steekt de kans groot is dat je dit niet overleeft, mits er iemand in je omgeving is die precies weet welke handelingen je moet verrichten om de tijd te overbruggen tussen het moment dat je gebeten wordt totdat je aankomt in het ziekenhuis. Dit zijn echter beslist geen agressieve dieren die er al bij voorbaat op uit zijn om je pijn te doen, laat dat duidelijk zijn. Meer hierover later.  

Blauwgeringde octopus © Angell Williams | Flickr

​Australiërs weten wie en wat de blue ringed octopus is. Al vanaf de schoolbanken wordt er bij ze ingepeperd wat ze beslist NIET moeten doen wanneer ze een dag naar het strand gaan. Zo is het bijvoorbeeld uit den boze om onzorgvuldig om te gaan met los slingerende lege blikken, want voor hetzelfde geld zit daar een blauwgeringde octopus in verscholen. Ook schelpen zijn een geliefde plekje voor blauwgeringde octopussen om zich in te verstoppen.

Net als bij alle gevaarlijke dieren in Australië het geval is geldt permanent de regel; luister naar de waarschuwingen en volg ze altijd op. Zeker als je toerist bent, want je weet nooit waar en wanneer er gevaar dreigt. Het negeren van die waarschuwingen kan desastreuze gevolgen hebben. Er zijn meerdere toeristen tijdens hun vakantie in Australië noodlottig aan hun einde gekomen simpelweg omdat ze niet wilden luisteren naar de waarschuwingen van de autoriteiten. 

​Bouw

Er zijn in totaal tien blauwgeringde octopus soorten bekend, waarvan er twee, de kleiner blauwgeringde octopus en de groter blauwgeringde octopus het meeste bekend zijn. Allen hebben ze dezelfde kenmerkende ronde cirkels op hun lichaam; blauw-zwarte ringen. Ondanks hun beschrijving hierboven is de kleiner blauwgeringde octopus de grootste. Hun Engelse naam, lesser blue ringed octopus, duidt op hun blauwe ringen die kleiner van formaat zijn dan die van de greater blue ringed octopus. De kleiner blauwgeringde octopus komt ook het meeste voor.

De blauwgeringde octopussen zijn dankzij hun ringen en prachtige kleur makkelijk te herkennen. Doorgaans heeft hun huid een gelige kleur, maar wanneer ze zich bedreigd voelen verandert de kleur en worden ze donkerder. Bij mogelijke gevaar drukken ze zichzelf helemaal plat en gaan op in hun omgeving. Pas vlak voordat ze aanvallen worden hun vrijwel onzichtbare blauw-zwarte ringen zeer geprononceerd doordat ze gaan oplichten en een pulserende beweging maken. Het lichaam van een blauwgeringde octopus is bedekt met gemiddeld 50-60 blauwe ringen. Dat is aardig wat wanneer je bedenkt dat dit maar hele kleine wezens zijn. 

​Blauwgeringde octopussen zijn ongeveer zo groot als een golfbal. Hun lichaampjes zijn meestal niet groter dan 5 centimeter en hun armen niet langer dan 10 centimeter. Ze wegen doorgaans een kleine 28 gram. Hun acht armen zitten net als bij alle octopus soorten, vol met zuignapjes. 

​De blauwgeringde octopus heeft géén botten en kan zichzelf hierdoor makkelijk overal tussen wurmen. Ook verandert zijn kleur met zijn gemoedsgesteldheid. Het lijkt alsof je naar de special effects uit een SciFi zit te kijken en ondanks het gevaar is hun uiterlijk beslist prachtige om te zien. Helaas betekend het ook dat je moet maken dat je wegkomt, want dan is hij boos en dat is dan ook meteen een teken dat hij in de aanval gaat. 

© Rickard Zerpe | Flickr

Gif

Blauwgeringde octopussen zijn levensgevaarlijk voor mens en dier. Hun gif, textrodotoxin geheten, is zelfs zó dodelijk dat wanneer onbehandeld het tot de dood kan leiden. Het gif is welgeteld 1000 keer giftiger dan cyanide!  Tetrodotoxin, het gif van de blauwgeringde octopus, is een neurotoxin dat langzaam maar zeker de spieren verlamt. Kogelvissen gebruiken ook tetrodotoxin als afweermiddel om zichzelf te beschermen tegen hun natuurlijke vijanden. Het is dus niet zozeer de gif van de blauwgeringde octopus zelf dat de uiteindelijke dood veroorzaakt, maar wat dat gif met je spieren doet. Je sterft doordat je hartspier stopt met pompen of je stikt omdat je longspieren uitgeschakeld worden door het gif. 

​De textrodotoxin wordt geproduceerd door een bacterie dat zich in de speekselklieren bevindt. Textrodotoxin wordt verder ook aangetroffen in alle klieren en organen van de octopus. Deze bacterie, een symbiotische bacterie, werkt samen met de speeksel van de octopus om textrodotoxin te produceren. Een mooi woord hiervoor is mutualisme. Deze samenwerking zorgt ervoor dat zowel de bacterie als de octopus beiden baat hebben; de octopus krijgt de gif dat het nodig heeft om te doden en de bacterie heeft een plek waar het zich veilig en warm voelt. 

De beet, de blauwgeringde octopus heeft een soort 'snavel' en injecteert zijn gif door in zijn slachtoffer te bijten, is zo goed als pijnloos. Dit is feitelijk het meest gevaarlijke stuk van de algehele aanval, want je weet vaak niet eens dat je textrodotoxin ingespoten hebt gekregen. Hierdoor kan er niet tijdig hulp worden gezocht. Lang hoef je echter niet te wachten op de eerste verschijnselen van een vergiftiging, want binnen 5-10 minuten worden de eerste symptomen al door het slachtoffer waargenomen. 

​De verschijnselen van een tetrodotoxin vergiftiging zijn:

• kloppende gevoel op plek waar de tetrodotoxin is geïnjecteerd 
• gevoelloosheid van het gebeten gebied
• excessieve bloedverlies
• dan gevoelloosheid van mond en lippen 
• na tien minuten krijgt het slachtoffer moeite met ademen
• gevoelloosheid, misselijkheid, braken, veranderende zicht, moeite met slikken
• uiteindelijk raakt het slachtoffer verlamd en is kunstmatige toediening van zuurstof dringend noodzakelijk totdat de patient naar het ziekenhuis vervoerd kan worden
• wanneer het slachtoffer niet op tijd behandeld wordt treedt sterfte op door hartstilstand of verstikking op

​De meest kwetsbare slachtoffers van tetrodotoxin vergiftiging zijn kinderen. Omdat hun lichaampjes veel kleiner zijn heeft het gif een minder grote oppervlakte nodig om zich in te verspreiden.

Leefomgeving

Het is ondertussen geen geheim meer dat de meeste gevaarlijke dieren, insecten, reptielen, amfibieën, haaien, vissen en zoogdieren ter wereld zich in Australië bevinden. Er is zelfs een grappige lied dat door Scared Weird Little Guys, een Australische cabaret duo, werd geschreven en al heel lang op Youtube staat; Come to Australia, You Might Accidently Get Killed. Nog een leuk liedje die we je niet willen onthouden is Australia's Deadliest Animals, geschreven en gezongen door Christiaan van Vuuren. Heeft een politiek ondertoon, maar is alsnog best grappig 'in an Australian kind of way'.

​Octopussen verstoppen zich vaak tussen rotsachtige plekken op de zeebodem. De blauwgeringde octopus vormt hierin een uitzondering. Hij voelt zich juist prettiger in ondiepe waterpoelen, in rifgebieden, kustgebieden en hij verstopt zich verder ook graag in schelpen, rotskloven en zelfs lege blikken. Dit kan helaas zorgen voor gevaarlijke situaties, immers een mooie schelp zien en op willen pakken om mee naar huis  te nemen is natuurlijk niet ongewoon. De kans dat je op een blauwgeringde octopus stapt wanneer je je begeeft in een ondiepe waterpoel of wandelt lang de kust is ook niet onwaarschijnlijk. Lege blikken op het strand? Wie pakt deze niet af en toe ook op? Niet doen dus. 

​Australië is in principe dé plek waar je wezen moet wil je een blauwgeringde octopus zien, het is namelijk de plek waar de meeste blauwgeringde octopussen voor komen. Je komt ze daarnaast ook tegen in Nieuw Zeeland, Nieuw Guinea en Japan, echter dan in mindere mate. 

Het negeren van waarschuwingsborden met informatie over gevaarlijke diersoorten heeft over de jaren heen tot meerdere fataliteiten geleid. Dit vormt een jaarlijkse terugkerende dilemma voor de autoriteiten en hulpdiensten in landen zoals Amerika, Zuid Afrika en Australië. 

Voeding

Zo klein als de blauwgeringde octopus ook is, hij is een formidabel jager. Zijn succes ligt voornamelijk in het beschikbare textrodotoxin waarmee zijn lichaam doordrenkt is. Wanneer hij deze eenmaal in zijn prooi heeft geïnjecteerd, dan is het dier ten dode opgeschreven. 

​De octopus eet graag krab, vis en inktvis. Hij doodt zijn prooi door in ze te bijten. Zijn beet is sterk genoeg om zelfs door de harde schelp van een krab heen te dringen. De dood treedt meestal binnen een paar minuten op. Dit wordt altijd vooraf gegaan door een algehele verlamming. 

© Steve Childs | Flickr

Relatie tot de mens

De blauwgeringde octopus wordt verantwoordelijk gehouden voor sowieso drie dodelijke confrontaties waarvan er twee in Australië en één in Singapore officieel zijn geregistreerd.

In principe is dit een zeer tamme octopus, hij zal dus niet 'zomaar' aanvallen. Integendeel zelfs, hij is juist heel schichtig en  zal altijd eerst wegvluchten of zichzelf onzichtbaar maken door op te gaan in zijn omgeving. Het is beslist niet zijn 'stijl' om mensen zomaar aan te vallen. Echt angst hoef je daarom niet voor deze fraaie octopus te hebben, mits je je verstand gebruikt en een gezonde mate van afstand houdt. De blauwgeringde octopus zoekt zelf nooit de confrontatie op, maar hij gaat het ook niet geheel uit de weg. Wanneer hij zich bedreigt voelt zal hij altijd uit zelfverdediging in de aanval gaan en dan trekt het slachtoffer altijd aan het kortste eind. Doe dit dus nooit: Filmpje: toerist aan de haal met dodelijke octopus, Kijkmagazine, want dan ben je ongelofelijk stom bezig!

​Wanneer een persoon wordt gebeten door een blauwgeringde octopus, zijn de symptomen binnen tien minuten zichtbaar. Wanneer geen directe hulp voorhanden is duurt het alles bij elkaar gemiddeld vier tot zes uur totdat de uiteindelijke dood zelf intreedt. De fase vanaf de vergiftiging tot aan de dood zelf is een ware lijdensweg voor het slachtoffer. Gedurende het hele proces is deze vaak bij bewustzijn. Dit is uiteraard zeer beangstigend. Wanneer er hulp voorhanden is zal het toedienen van een rustgevende middel een noodzakelijke stap zijn. 

Voortplanting

Het belangrijkste doel van een wilde dier in de natuur is vooral om zichzelf voort te planten. Dit geldt dus uiteraard ook voor de blauwgeringde octopus. Wanneer blauwgeringde octopussun eenmaal volwassen zijn breekt ook bij hen de paringstijd aan. De octopus is gonochoristisch, wat wil zeggen dat deze tweeslachtig is; een mannetje en een vrouwtje. 

​Mannelijke blauwgeringde octopussen hebben geen penis, ze hebben een 'derde arm', hectocotylus genaamd. Deze arm ziet er net iets anders uit dan de andere armen van de octopus en wordt gebruikt om de vrouwelijke octopus mee te bevruchten. Voordat de mannelijke blauwgeringde octopus het vrouwtje bevrucht gaat er een paringsritueel aan vooraf. Het mannetje streelt daarbij het vrouwtje om te laten zien dat hij met haar wil paren. Wanneer het vrouwtje zover is klimt het mannetje op haar rug. Soms bedekt zijn lichaam het hare helemaal waardoor het vrouwtje het zicht tijdelijk wordt ontnomen. Via de hectocotylus brengt hij vervolgens zijn sperma direct in haar mantelholte. De sperma vindt zijn weg naar haar buis van Fallopio, een heel mooi woord voor eileider. 

Het vrouwtje raakt niet meteen zwanger, maar draagt het sperma met zich mee totdat ze haar eitjes legt. Ze legt gemiddeld 50-100 eitjes. Deze zijn zo groot als een doperwt. De moeder zal haar eiren beschermen en bewaken totdat ze uitkomen. Dit kan wel ettelijke maanden duren. Vlak nadat ze uitgekomen zijn zal het vrouwtje door honger sterven. De reden hiervoor is dat ze gedurende de periode dat ze over haar eitjes waakt ze geen moment alleen laat. Ze kan daarom ook niet op jacht gaan naar voedsel en sterft hierdoor uiteindelijk de hongerdood. 

Een volwassen blauwgeringde octopus wordt net zo groot als een golfbal. Gezien hun korte levenscyclus zullen ze snel volwassen worden, binnen een jaar geslachtsrijp zijn en tegen de herfst op zoek gaan naar een vrouwtje om mee paren. Het mannetje sterft vrij snel na de bevruchting. 

​Blauwgeringde octopussen hebben een levenspan van gemiddeld 3 - 5 jaar. 

De blauwe marlijn, Makaira nigricans, is de snelste en sterkste vis in de oceaan en bepaald geen poesje om zonder handschoenen aan te pakken. Ze kunnen snelheden behalen van 90 km. per uur. Door hun krachtige lichaam en omdat ze een keihard gevecht leveren als ze aangelijnd zijn is het vangen van een blauwe marlijn voor een sportvisser hetzelfde als de jackpot winnen.

​Naast zijn ongelofelijke snelheid is dit ook nog een massieve vis om te zien en kan hij een onvoorstelbare lengte bereiken van maar liefst 4,3 meter met een gewicht van ruim 800 kilo! De marlijn is een bekende rivaal van de makreelhaai en is ettelijke malen al verantwoordelijk geweest van een fiks strijdtoneel met deze haaiensoort. Er zijn intussen heel wat makreelhaaien gevangen waarvan de littekens van deze gevechten nog zichtbaar aanwezig waren.

Bouw

De blauwe marlijn is een zeer flexibele bewegende vis, en dat moet ook wel want hij moet zich snel kunnen wenden, draaien en vooruit kunnen bewegen om te jagen. Gezegend met niet minder dan 24 ruggenwervels, de blauwe marlijn is gebouwd voor snelheid en precisie. Hij is werkelijk een parel om te zien met zijn prachtige kleuren en mooie vinnen. Het bovenlichaam van de vis heeft een blauw metallieke kleur en de onderbuik is wit of crèmekleurig, uitstekende camouflage voor een vis die zijn leven doorbrengt in de diepe zee.

​Het lichaam van de blauwe marlijn is bedekt met schubben en heeft 10-20 kobaltblauwe strepen langs het lichaam die van kleur kunnen veranderen naar gelang hun humeur. Tijdens de jacht is dit zeer duidelijk omdat de strepen dan een lichtblauwe kleur krijgen. De rugvin is groot en lang en loopt parallel aan de borstvinnen en heeft 39-43 stekels, terwijl de tweede rugvin er 6-7 heeft en de aarsvin er 19-22 heeft.

Massieve blauwe marlijn van  3,65 meter en 565 kilo | @ NOAA Fisheries             

Dit zijn weliswaar koudbloedige dieren, maar de natuur heeft hen wel een heel bijzondere gave gegeven. Ze hebben een adersysteem dat ervoor zorgt dat hun hersenen en ogen warm blijven. Hierdoor kunnen ze heel snel denken en zeer scherp zien wat ze een behoorlijke voordeel oplevert tijdens de jacht.

​Hieronder lees je een gedeelte uit het boek 'The Old Man and the Sea' van Ernest Hemingway waarin hij het gevecht beschrijft tussen de oude visserman Santiago en een blauw marlijn. De marlijn zou uiteindelijk door een makreelhaai worden opgegeten.

´He remembered the time he had hooked one of a pair of marlin. The male fish always let the female fish feed first and the hooked fish, the female, made a wild, panic-stricken, despairing fight that soon exhausted her, and all the time the male had stayed with her, crossing the line and circling with her on the surface. He had stayed so close that the old man was afraid he would cut the line with his tail which was sharp as a scythe and almost of that size and shape. When the old man had gaffed her and clubbed her, holding the rapier bill with its sandpaper edge and clubbing her across the top of her head until her colour turned to a colour almost like the backing of mirrors, and then, with the boy’s aid, hoisted her aboard, the male fish had stayed by the side of the boat. Then, while the old man was clearing the lines and preparing the harpoon, the male fish jumped high into the air beside the boat to see where the female was and then went down deep, his lavender wings, that were his pectoral fins, spread wide and all his wide lavender stripes showing. He was beautiful, the old man remembered, and he had stayed.´ 

Vrije vertaling:

´Hij herinnerde zich de keer toen hij een van een tweetal marlijnen aan de haak had geslagen. De mannelijke vis liet zijn vrouwtje altijd eerst eten en deze gehaakte vis, het vrouwtje dus, maakte een wilde, door paniek bevangen worsteling die haar gauw vermoeide, en ondertussen bleef het mannetje bij haar, over de lijn heen zwemmend en rondjes draaiend aan de oppervlakte. Hij was zo dichtbij gebleven dat de oude man bang was dat hij het touwtje met zijn staart, dat zo scherp als een zeis was en bijna net zo groot in omvang en scherpte, doormidden zou zagen. Toen de oude man een haak door haar dreef en haar sloeg met een stok, haar als schuurpapier aanvoelend scherpe speer vasthoudend met zijn hand terwijl hij haar bleef slaan op haar hoofd totdat haar kleur veranderde in een kleur dat veel weg had van de achterkant van een spiegel, en dan, met behulp van de jongen, haar in de boot hees, was de mannelijke vis al die tijd aan de kant van de boot gebleven. Toen, terwijl de oude man de lijnen aan het schoonmaken was en de harpoen in gereedheid bracht, de mannelijke vis sprong naast de boot hoog in de lucht om te kunnen zien waar zijn vrouwtje was gebleven en verdween toen in het diepe, zijn lavendelkleurige vleugels, dat waren zijn buikvinnen, wijd gespreid en al zijn lavendelkleurig strepen zichtbaar. Hij was wonderschoon, wist de oude man nog, en hij was gebleven.´

Ernest Hemingway, 20 juli 1935 | Wikimedia commons

Verder heeft de blauwe marlijn 2 borstvinnen die beiden een lengte van 20 cm. hebben.  Alle vinnen kunnen plat langs het lichaam worden gevouwen om zodoende meer snelheid te creëren. Een lange ronde en zeer gevaarlijke speer zit aan het verlengde van hun bovenkaak vast. Deze speer onderscheidt hen van de zwaardvis waarvan het zwaard lang en plat is.

Vrouwtjes marlijnen kunnen vier keer zo groot worden als de mannetjes en een lengte bereiken van 5 meter. Hun speer is net zo indrukwekkend als hun proporties en beslaat maar liefst 20% van hun eigen lichaamslengte. De lange speer wordt naast het jagen ook gebruikt ter zelfverdediging.

Leefgebied

De blauwe marlijn heet in het Engels the Atlantic Blue Marlin en dit is niet voor niets. Zoals je kunt zien aan de illustratie hieronder beslaat hun leefgebied voornamelijk de Atlantische oceaan. Die leefgebied grenst tevens aan de Indische- en Grote oceanen.

Ook al leven ze in de Atlantische oceaan, ze slijten hun dagen liever aan de oppervlakte van het water waar hun prooi ook te vinden is. Dit zijn geen gezelschap vissen, ze leven voornamelijk op zich zelf en komen alleen bij elkaar tijdens het kuitschieten. Ze houden niet van koud water en reizen honderden tot duizenden kilometers mee met de warme stroming op zoek naar warmer water tijdens de wintermaanden. Geprefereerde watertemperaturen variëren tussen 20-30 graden.

Voedsel

Bij het zoeken naar voedsel komt de lange speer van de blauwe marlijn pas goed tot zijn recht. De vis zwemt voornamelijk aan de oppervlakte van het water omdat daar vaak grote scholen met vissen te vinden zijn. Hun lievelingsmaaltijd bestaat uit tonijn, sardines, makreel, ansjovis, schaaldieren, pijlinktvis en octopus.

​De blauwe marlijn jaagt voornamelijk op grote scholen vissen. Hij zal ze allereerst belagen totdat ze een strakke ronde formatie vormen, een soort harde ronde bal, om zodoende het jagen te vergemakkelijken. Tijdens de jacht zal hij zijn kop heen en weer schudden, hiermee gebruikmakend van zijn speer, om de vissen te verdoven alvorens met topsnelheid door de massa heen te zwemmen en de zwakkere exemplaren te vangen.

​Soms willen ze ook achter boten aanzwemmen omdat de beweging ervan een heleboel voedsel naar de oppervlakte trekt waardoor het jagen een stuk eenvoudiger is. Zoals al eerder is aangegeven, dit zijn geen diepzeevissen, maar af en toe zwemmen ze wel tot 100 meter de diepte in op zoek naar voedsel.

Voortplanting

De blauwe marlijn wordt op 3-4 jarige leeftijd seksueel actief. Tijdens het kuitschieten zoeken blauwe marlijnen elkaar op en worden er groepen gevormd. Voorplanting begint wanneer de vrouwtjesmarlijn miljoenen eieren tegelijkertijd in het water loslaat. De mannetjesmarlijn zal vervolgens de eieren bevruchten met zijn sperma.  Een grote hoeveelheid eieren zijn noodzakelijk om te kunnen garanderen dat er een aantal zullen worden bevrucht.

​Bevruchting vindt plaats in de late zomer en vroege herfst. De eieren zijn minuscuul, maar 1 mm. in lengte. Na de bevruchting zweven ze onbeschermd door het water waardoor ze een makkelijke prooi zijn voor aaseters. Weinigen zullen daarom ook de volwassen leeftijd halen. Hun transformatie van minuscule baby-visjes tot enorme vissen is zeer indrukwekkend en hun eetpatroon is daar uiteraard ook op aangepast. Jonge blauwe marlijnen eten vooral in het begin alleen maar plankton en zullen grotere vissoorten gaan eten naarmate ze groter worden.

​Relatie tot de mens

De blauwe marlijn is een zeer geliefde vissoort om op te jagen. Ze zijn enorm groot, snel en sterk en dat is wat een sportvisser graag wil. Ze vallen onder de noemer 'big game fishing' en het succesvol vangen van één zo'n vis is een droom voor menig hengelsporter. Ze zijn zelfs bereid om duizenden dollars te betalen om een blauwe marlijn te vangen die ze gelukkig meestal na de vangst weer vrijgelaten. Dit garandeert echter niet dat de blauwe marlijn de strijd zal overleven, want velen sterven alsnog aan de gevolgen ervan. De blauwe marlijn is helaas ook het slachtoffer van speervissers. 

Verder is hun vlees zeer smakelijk en een delicatesse in Japan waar hun vlees rauw wordt geserveerd als sashimi.

Natuurlijke vijanden

De blauwe marlijn heeft geen echte vijanden, al kunnen ze flink ruzie maken met makreelhaaien.

Leuke reis boeken naar het zonnige zuiden?

• Ardanza - Individuele Cultuur en Natuurreizen naar Spanje en Portugal  (Tip!)
• All in Portugal
• D-reizen
• Fox Verre Reizen van ANWB
• Kras

Er zijn veel prachtige tropische vissoorten woonachtig tussen het koraal van koraalriffen, maar de blauwe mandarijnpitvis, Synchiropus splendidus, is bij uitstek een van de meest opvallendste schoonheden die er zijn. De vis is dankzij zijn sierlijke schoonheid een zeer geliefde vis bij aquariahouders en staat daarom ook bovenaan hun lijst van meest favoriete vissoorten. Gezegend met een blauw-, groen- en oranje kleur is deze vis een gegarandeerde blikvanger in elk aquarium. Dit zijn vreedzame vissen en, mits je de nodige kennis bezit, uitermate geschikt om in een zoutwater aquarium te houden daar hun overlevingskansen redelijk groot zijn.

Bouw

De blauwe mandarijnpitvis dankt zijn naam aan de prachtige en veelkleurige koninklijke kledij van een Chinese Mandarin en behoort tot de familie van de Callionymidae, oftewel de pitvis. Er zijn in totaal 10 geslachten van de pitvis te vinden en meer dan 182 soorten. De familie van de Synchiropus telt 51 soorten die weer onderverdeeld zijn in 10 subgroepen.

​Zover men weet, is de blauwe mandarijnpitvis de enige van twee vissoorten die hun kleur te danken hebben aan pigmentkleuring en licht weerkaatsende cellen.  De andere vis heet de psychedelische mandarijnpitvis. De basiskleur van de blauwe mandarijnpitvis is neon-blauw waarbij de vis middels oranje, rode en groene patronen zijn fraaie uiterlijk aan dankt. Deze kleuren zijn cruciaal voor de blauwe mandarijnpitvis, daar ze in zijn leefgebied uitstekende schuttingskleuren zijn.

​De blauwe mandarijnpitvis heeft geen schubben en scheidt een stinkend, giftig slijm af dat zijn gehele lichaam bedekt. Dit slijm is bitter van smaak en beschermt hen tegen ziektes en roofdieren.  De vis heeft twee lange buikvinnen die hij gebruikt om over de zandbodem mee te 'wandelen'. Deze buikvinnen worden vaak verward met zijn borstvinnen die meer naar het midden van het lijfje zitten en bijna doorzichtig zijn op een randje blauw na. Bij het mannetje is de rugvin veel langer dan bij het vrouwtje, al zie je deze eigenlijk maar zelden, en is deze oranje en blauw van kleur.

​Qua verschijning lijkt de blauwe mandarijnpitvis veel op een grondel, nog een vissoort, maar daar houden de gelijkenissen wel mee op. De ogen van de blauwe mandarijnpitvis zijn over het algemeen rood met een zwarte pupil en staan iets van de kop af en de kop van de vis zelf is groen. Het mannetje is groter dan het vrouwtje en ze kunnen 6 cm lang worden. Dit zijn langzaam zwemmende, verlegen en vrij passieve vissen.

Tijdens hun onderzoek kwamen ze tot de conclusie dat vissers en aquariahouders geinteresseerder zijn in grotere exemplaren, mannetjes dus. Er worden duizenden van deze vissen maandelijks weggehaald en doorverkocht, voornamelijk omdat aquariahouders in de misconceptie verkeren dat een blauwe mandarijnpitvis toch maar heel kort zal leven. Vaak klopt dit ook wel, terwijl de vissen in hun natuurlijke omgeving vaak wel een hoge leeftijd kunnen halen en soms zelfs wel tientallen jaren oud worden.

​Gelukkig zijn er milieu bewuste bedrijven in opkomst die koraalvissen leveren zonder de natuur geweld aan te doen. Vooralsnog staat de blauwe mandarijnpitvis niet op de rode lijst van het International Union of Conservation of Nature. Daar mogen we dankbaar voor zijn.

Leefgebied

De blauwe mandarijnpitvis leeft voornamelijk in de Grote oceaan, het leefgebied strekt zich uit van de Filipijnen tot aan Australië toe, te weten, de Filipijnen, Hong Kong, Nieuw-Guinea, Indonesië en Japan. Ze leven in water met een gemiddelde temperatuur van tussen de 24-26 graden. Je vindt ze op de zandbodem waar ze meestal verstopt zitten tussen rotskammen. Dit zijn echte koraalrifbewoners en ze prefereren daarom ook een leven in lagunes en beschutte koraalbanken.

Voedsel

De blauwe mandarijnpitvis heeft een gevarieerd dieet. Zo eet hij graag eenoogkreeftjes, borstelwormpjes, viseitjes, slakken, vlokreeftjes en mosselkreeftjes. De vissen zijn geen snelle zwemmers, maar ondanks dat eten ze de hele dag door en zoeken dan hun voedsel tussen de rotsen en op het koraal waar veel diertjes gevangen zitten. Hun leefgebied kan vele vierkante meters in beslag nemen.

Voortplanting

Blauwe mandarijnpitvissen leven in paren of groepjes van 5 en planten zichzelf gedurende de nacht voort wanneer de mannetjes en vrouwtjes bij elkaar komen en groepjes vormen. Het mannetje en het vrouwtje zullen dan samen buik tegen buik komen tijdens het paaien en zweven dan een meter boven het rif uit. Als ze eenmaal boven zijn gekomen laten ze sperma en eieren los. Het vrouwtje verliest maar een keer per dag haar eieren en het kan soms wel een paar dagen duren voordat ze dit herhaalt.

​Door een tekort aan vrouwtjes blauwe mandarijnpitvissen is de competitie tussen de mannetjes flink waarbij de grotere en veel dominantere mannetjes een hogere slagingskans hebben om een vrouwtje te vinden. De voorplanting gebeurt elke week en dit kan langere tijd doorgaan. Een vrouwtje zal hierbij gemiddeld 200 eieren afscheiden. Het voortplanten van de blauwe mandarijnpitvis gebeurt het hele jaar door. Na 21 dagen zijn de eitjes uitgegroeid tot een volwaardige pitvis.

Natuurlijke vijanden

Voor zover bekend heeft de blauwe mandarijnpitvis geen vijanden. Dit komt vermoedelijk door het vieze stinkende slijm dat hij afscheidt. Wel zou de koraalduivel zich af en toe tegoed doen aan een heerlijke blauwe mandarijnpitvis door heel stilletjes te wachten totdat er eentje langskomt. Dit gebeurt dan meestal tijdens het paren van de blauwe mandarijnpitvissen.

​Per jaar worden er maar liefst 40 miljoen vissen uit hun vertrouwde omgeving gehaald en verkocht aan aquariumhouders. De blauwe mandarijnpitvis is, zoals hierboven al is gezegd, een geliefde vis bij zout water aquariahouders. Dit baart veel marine biologen en geleerden zorgen en dit is niet geheel onterecht. Om inzage te krijgen in het totale plaatje deden bioloog Yvonne Sadovy en George Richardson van de universiteit van Hong Kong samen met Marielle Rosotto van de universiteit van Padova onderzoek naar de blauwe mandarijnpitvis.

​Tijdens hun onderzoek kwamen ze tot de conclusie dat vissers en aquariahouders geinteresseerder zijn in grotere exemplaren, mannetjes dus. Er worden duizenden van deze vissen maandelijks weggehaald en doorverkocht, voornamelijk omdat aquariahouders in de misconceptie verkeren dat een blauwe mandarijnpitvis toch maar heel kort zal leven. Vaak klopt dit ook wel, terwijl de vissen in hun natuurlijke omgeving vaak wel een hoge leeftijd kunnen halen en soms zelfs wel tientallen jaren oud worden.

​Gelukkig zijn er milieu bewuste bedrijven in opkomst die koraalvissen leveren zonder de natuur geweld aan te doen. Vooralsnog staat de blauwe mandarijnpitvis niet op de rode lijst van het International Union of Conservation of Nature. Daar mogen we dankbaar voor zijn.